شیده سادات هاشمی

با توجه به رشد جمعیت شهرنشین و اهمیت زمان و هزینه در جوامع امروزی، سیستمهای مترو با مسئله افزایش زیاد تقاضا و به دنبال آن، با افزایش زمان انتظار مسافران مواجه شدهاند که مدیریت آن، دغدغه شرکتهای مترو محسوب میشود. با توجه به محدودیت تعداد قطارها و تجهیزات در خطوط مترو و هزینهبر بودن افزایش آنها برای کاهش زمان انتظار مسافران در ایستگاههای تقاطعی، در این مقاله سعی شده است کاهش زمان انتظار مسافران از طریق الگوهای بهینهسازیای انجام شود که غالباً هزینهای را به سیستم مربوط تحمیل نمیکنند و ضمن کاهش زمان انتظار مسافران، ضعفهای پژوهشهای پیشین در این زمینه را نیز پوشش دهد. پژوهش حاضر، ضمن بررسی همه ایستگاههای تقاطعی و نیز کل ساعتهای بهرهبرداری از مترو، الگوی بهینهسازیای معرفی میکند که زمان انتظار مسافران در ایستگاههای تقاطعی خط 4 متروی تهران را به میزان 40 درصد کاهش میدهد.

برنامه اصلی تولید یک برنامه میان مدت در فرآیند برنامه ریزی تولید است که برنامه بلند مدت تولید ادغامی را به برنامه ای تبدیل می کند که میزان و زمان تولید محصولات مختلف را معین می سازد. تصمیم گیری در این خصوص به اطلاعات زیادی درباره پارامترهای مختلف از قبیل تقاضا، نیازمندی های منابع تولیدی و هزینه ها نیاز دارد. یکی از ویژگی های ذاتی این پارامترهای مختلف عدم قطعیت آنها است. در این مقاله، مدلی برای حل مساله برنامه ریزی اصلی تولید در شرایط عدم قطعیت پیشنهاد شده که در آن اطلاعات تحلیل گر درباره پارامترهای مسئله به صورت فازی مشخص می باشند. همچنین، یک رویکرد ترکیبی برای حل مدل توسعه یافته پیشنهاد شده است. کاربرد مدل پیشنهادی در دو مثال عددی مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس نتایج این مدل، مقادیر تولید محصولات در افق برنامه ریزی همراه با میزان منابع مورد نیاز برای تولید این محصولات مشخص می گردد. این نتایج از کاربردهای بالقوه زیادی در خصوص تصمیمات عملیاتی در حوزه برنامه ریزی تولید برخوردارند.

انجام و پیشبرد فعالیت سازمانی مستلزم صرف منابعی است که تأمین آن ها برای سازمان با هزینه های سنگینی همراه است. در این میان سازمان های دولتی با برخورداری از منابع دولتی مسئولیتی اساسی در بهره برداری بهینه از این منابع دارند. ارزیابی عملکرد فعالیتی است که به مدیران امکان نظارت و پایش بر نحوهی بهکارگیری منابع را داده و از این طریق امکان شناسایی نقاط ضعف سازمانی و بهبود آن ها را فراهم میآورد. تاکنون الگوهای متعددی برای ارزیابی عملکرد ارایه شده که هر سازمان با توجه به ویژگیهای خود باید از الگویی متناسب استفاده کند. پژوهش حاضر با شناسایی و در نظر گرفتن الزامات ستاد تعزیرات گندم، آرد و نان کشور، الگویی برای ارزیابی عملکرد آن طراحی و به طور آزمایشی برای داده های سال 1386 استفاده شده است. در این الگو که مبنای اصلی آن روش ارزیابی متوازن است، تغییر و تعدیلاتی در انتخاب حوزه ها و گروه های ذینفعان ایجاد شده و مدل مفهومی پیشنهادی برای ارزیابی عملکرد سازمان مورد نظر شکل گرفته است. طراحی این مدل در چهار مرحله تعریف و بیان مسئله و بررسی مبانی نظری و سوابق ارزیابی عملکرد در سازمان های اجرایی کشور، بررسی ماهیت فعالیت ها و مأموریت های ستاد تعزیرات گندم، آرد و نان کشور، مقایسهی خروجیهای مراحل اول و دوم برای تدوین مدل مفهومی ارزیابی عملکرد ستاد و در نهایت جاریسازی و طرح تفصیلی نظام انجام شده است. انطباق این الگو با ویژگیهای حاکم بر این سازمان امکان بهره برداری مطلوب از نتایج آن را پدید میآورد. فرآیند بهکار رفته در پژوهش حاضر میتواند راهنمای مناسبی برای سایر سازمان ها در طراحی الگوی بومی ارزیابی عملکرد به شمار رود.

تحلیل پوششی داده‌ها دامنه گسترده‌ای از مدل‌های ریاضی است که برای سنجش کارایی نسبی مجموعه‌ای از واحدهای همسان با ورودی‌ها و خروجی‌های مشابه به کار می‌رود. این مدل مجموعه‌ای از اوزان را برای متغیرهای ورودی و خروجی هر واحد تصمیم‌گیری به دست آورده و بر اساس آن کارایی نسبی هر واحد را محاسبه می‌کند. این تفاوت در اوزان واحدها انتقاداتی را برای این روش در پی داشته است. از سال 1991 مدل‌های خطی و غیرخطی مختلفی برای محاسبه مجموعه‌ای از اوزان مشترک واحدهای تصمیم‌گیری در مدل‌های DEA ارائه شده است. در این مقاله نیز یک مدل برنامه‌ریزی آرمانی برای محاسبه اوزان مشترک اینگونه مسائل پیشنهاد و کاربرد آن در مثالی عددی با مدل‌های دیگر مقایسه شده است. خطی بودن، قابلیت کاربردی گسترده و معنی‌داری اوزان برآوردی از مزایای مدل پیشنهادی است.