محمدرضا نیک فرجام

ذهن آگاهی به عنوان مبنایی برای درمان های روان شناختی، نظارتی پایدار بر شرایط جاری است. هدف از این مطالعه، بررسی رابطه بین ذهن آگاهی و کارکردهای توجّهی پایدار و انتخابی است. این مطالعه به صورت مقطعی در40 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران به شیوه نمونه گیری در دسترس اجرا شد. آزمون های عصب شناختی عملکرد مداوم و استروپ و مقیاس ذهن آگاهی به عنوان ابزارهای پژوهش برای جمع آوری داده ها استفاده شدند. رابطه متغیرها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون ارزیابی شد. با افزایش ذهن آگاهی میزان خطا و زمان پاسخ آزمون ها کاهش مییابد. این رابطه در خصوص زمان پاسخ آزمون عملکرد مداوم معنی دار شد (05/0 P= ). بر اساس یافته های مطالعه حاضر ذهن آگاهی، نه با کارکردهای توجّه انتخابی، بلکه با کارکردهای توجّه پایدار مرتبط است. این یافته با ماهیّت ذهن آگاهی به عنوان نظارت مستمر و پایدار بر وقایع جاری، قابل توجیه است.

مقدمه: مطالعات اخیر حاکی از تأثیرپذیری نحوه ی تنظیم حریم خصوصی از بافتار فرهنگی-اجتماعی است. هدف از این مطالعه بررسی ساختار معنایی حریم خصوصی در فرهنگ ایرانی بود. روش: در یک مطالعه ی مقطعی 100 نفر (40 نفر در مرحله ی یکم و 60 نفر در مرحله ی دوم) از جمعیت عمومی به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. در گام نخست از طریق تکلیف تولید واژگان تداعی شده، 9 واژه ی پرتکرار متداعی با حریم خصوصی استخراج شد. در مرحله ی دوم نیز طی تکلیف مشابهت قضاوت شده، درجه ی ارتباط دوبه دوی واژگان مزبور مورد ارزیابی شرکت کنندگان قرار گرفت. یافته ها: نتایج تحلیل تناظر حاکی از نگاشت مؤلفه ها بر روی دو بُعد است. بدین گونه که مؤلفه های مستخرج برحسب مبنای فردگرایانه و جمع گرایانه ی خود در ارتباط با حریم خصوصی قرار گرفته است. درحالی که مؤلفه های فردگرایانه بازنمود مبانی جهان شمول حریم خصوصی است، مؤلفه های جمع گرایانه بیانگر تأثیرات فرهنگی در تعریف حریم خصوصی است. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه در قالب مبانی جهان شمول و فرهنگ بسته ی حریم خصوصی مورد بحث قرار گرفته است.

برانگیختگی، گرایش به انجام رفتار ناگهانی و فاقد دوراندیشی، از مؤلفه های تعیین کننده تعدادی از اختلال های روان پزشکی است. ابعاد برانگیختگی شامل بی برنامگی، برانگیختگی حرکتی و برانگیختگی شناختی هریک به نحوی تعیین کننده جنبه هایی از افسردگی و اختلال های اضطرابی هستند. هدف اصلی این پژوهش، مقایسه ویژگی های برانگیختگی بیماران مبتلا به افسردگی و اختلال های اضطرابی و افراد عادی بود. این مقایسه، تفاوت سطوح برانگیختگی سه گروه شرکت کننده در این پژوهش را نشان خواهد داد. تعداد 224 نفر (87 افسرده، 64 مضطرب، 73 عادی) از مبتلایان و جمعیت عمومی به صورت داوطلب در این پژوهش شرکت کردند. علاوه بر تشخیص روانپزشکی نوع اختلال، از شرکت کنندگان خواسته شد تا مقیاس برانگیختگی بارات ( BIS ) را تکمیل کنند. روش این پژوهش توصیفی و از نمونه طرح های علی- مقایسه ای است. داده های پژوهش با استفاده از روش ها و شاخص های آمار توصیفی و استنباطی شامل میانگین، انحراف استاندارد و تحلیل واریانس چندمتغیری مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که افراد افسرده به طور معنادار (0/001 p < ) بیش از افراد مضطرب و عادی برانگیختگی حرکتی و بی برنامگی دارند و افراد مضطرب به طور معنادار (0/001 p < ) بیش از افراد افسرده برانگیختگی شناختی و بیش از افراد عادی برانگیختگی شناختی و بی برنامگی دارند. سطوح برانگیختگی افراد عادی در هر سه بعد کمتر از افراد افسرده و مضطرب بود. بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که مقایسه ابعاد برانگیختگی بیماران و افراد عادی، احتمال تأثیرگذاری برانگیختگی بر شکل گیری و یا تداوم افسردگی و اختلال های اضطرابی را تأیید می کند. تفاوت سطوح و ابعاد برانگیختگی بیماران افسرده و مضطرب نیز می تواند تفاوت در نوع اختلال روانشناختی را در این دو گروه توجیه کند.

نارسایی تنظیم هیجان ها از مشکلات بنیادین افراد مبتلا به اختلال های خلقی و اضطرابی است. سبک دلبستگی، که از کودکی در چهارچوب روابط مادر- کودک شکل می گیرد، تعیین کننده اصلی شیوه تنظیم هیجان هاست. شکل گیری نابهنجار سبک های دلبستگی، می تواند فرایند بهنجار تنظیم هیجان ها را تحت تاثیر قرار دهد. هدف اصلی این پژوهش مقایسه سبک های دلبستگی بیماران مبتلا به افسردگی و اختلال های اضطرابی و افراد عادی بود. تعداد 224 نفر (87 افسرده، 64 مضطرب، 73 عادی) به صورت داوطلب در این پژوهش شرکت کردند. پس از تشخیص روان پزشکی نوع اختلال، از شرکت کنندگان خواسته شد تا سیاهه دلبستگی بزرگسال (AAI ؛ بشارت، 1384، 2011) را تکمیل کنند. نتایج پژوهش نشان دادند که سبک دلبستگی غالب در بیماران افسرده، اجتنابی؛ در بیماران مضطرب، دوسوگرا و در افراد عادی، ایمن است. مقایسه سبک های دلبستگی بیماران و افراد عادی، احتمال تاثیرگذاری اختلال سبک های دلبستگی بر نارسایی تنظیم هیجان ها را تایید می کند. تفاوت سبک های دلبستگی بیماران افسرده و مضطرب نیز می تواند تفاوت در نوع نارسایی تنظیم هیجان ها را در این دو گروه توجیه کند.

مرز به معنای معیاری روان شناختی است که از یکپارچگی یک فرد یا گروه محافظت می کند و به فرد یا گروه کمک می کند محدودیت های واقع بینانه ای برای مشارکت در یک رابطه یا فعالیت تعیین کنند. وجود مرز های واضح برای سلامت جسم و روان انسان ضروری است. مفهوم مرز تا حد زیادی تحت تأثیر بافت فرهنگی است و برای افراد متفاوت می تواند معانی متفاوتی را تداعی کند. بنابراین می توان انتظار داشت که افراد درک متفاوتی از آن در هر بافت فرهنگی داشته باشند. مقاله حاضر با این سؤال آغاز می گردد که ساختار معنایی و مفهوم مرز برای ایرانیان چگونه است؟ در مرحله اول تعداد 289 نفر از طریق پاسخ دهی اینترنتی به یک سؤال، در پژوهش شرکت کردند. از آنها خواسته شد حداقل 10 کلمه را که در ارتباط با مفهوم مرز در روابط بین فردی به ذهن شان خطور می کند ارائه کنند. پس از استخراج 10 واژه پرتداعی، در مرحله دوم از 195 شرکت کننده خواسته شد تا بر اساس تکلیف مشابهت قضاوت شده، میزان ارتباط بین 10 واژه مذکور را به شکل دو به دو مشخص کنند. نتایج تحلیل تناظر نشان داد که کلمات مذکور با درنظرگرفتن دو بعد اهمیت طرف مقابل و سهولت ابراز خود قابل تبیین اند. بدین ترتیب چهار وضعیت در روابط بر اساس تغییرات دو بعد مذکور قابل فرض است که در هر کدام از این وضعیت ها مرز در روابط، خاصیتی متفاوت دارد.