فیروزه کرمی

تدبّر در حالات شهید، مرتضی مطهری این تبیین‌گر اسلام ناب محمدی(ص) در عصر حاضر, تلاشی برای تقویت روحی مریدان پاکباختة این شهید، شناسایی رموز توفیق آن عالم فرزانه، فرصتی برای درس آموزی و سرمشقی برای سالکان راه حقیقت و توفیقی برای این بندة ناچیز است. از جمله ویژگی‌های بارز آن شهید عبارتند از: تهجد و تقوا, اخلاص, هوش و استعدادهای خدادادی, تعمّق و تدقیق در امور، جامعیت علمی, حسن سلوک, تواضع و محبّت به بندگان خدا, روحیة خدمت به مردم و جامعه و ... . اهمّ یافته‌های تحقیق دربارة رموز توفیق آن استاد فرزانه بدین قرارند: نظم و انضباط, ساده‌گویی و ساده نگاری, شناخت زمان و پیش‌بینی حوادث, حریت و صلابت، استقامت در برابر ناملایمات, جامعیت اندیشه, ژرف نگری و بصیرت در برخورد با جریانات فکری و سیاسی, انصاف و جوانمردی در برخورد با مخالفان و منحرفان و ... . امید است این نوشته، چراغی فراروی طلاب و دانشجویان جوان برای ترسیم آینده‌ای درخشان به منظور حضور مؤثّرتر در صحنه‌های فکری و خدمت رسانی به امّت شهید پرور ایران اسلامی و پایه گذاری دوبارة تمدّن اسلامی باشد.

از جمله سنت های الهی که در حوزه قرآن پژوهی مطرح است سنت ابتلاء و امتحان است که آیات زیادی در قرآن کریم به این موضوع عنایت دارد این تحقیق با استفاده از شیوه توصیفی تحلیلی و مراجعه به کتب لغت تفاسیر قرآن کریم و مراجعه به احادیث معصومین (ع) فراهم آمده و در پی پاسخ به این سوال است که واژه تمحیص از حیث مفهومی و با توجه به سیاق آیه به چه معناست و با واژه هایی مانند فتنه، ابتلاء و امتحان چه ارتباطی پیدا می کند. نتیجه حاصل از آن این است که تمحیص اخص از هر سه واژه فوق الذکر است. از جمله دلایل این ادعا این است که در قرآن کریم این واژه خاص مؤمنین بکار رفته است. از نظر قرآن کریم بستر و زمینه ای که موجب تمحیص و تخلیص اهل ایمان می شود مواجهه مؤمن با دشواری های سخت و طاقت فرسا از قبیل حضور در میدان جهاد نابرابر با دشمنان دین است که با صبر و استقامت و جانبازی برای رضای خدا به عالی ترین درجات ایمانی که همان تمحیص ایمان است دست می یابد و پیامد نوید بخش آن آرامش و اطمینان قلب و عزت و سعادت در دنیا و رسیدن به منزلت و آسایش و قرب الهی در آخرت خواهد بود.

در دوران معاصر، روند اشتغال زنان سیر صعودی به خود گرفته است. این در حالی است که زنان از وظایف و مسئولیت های سنتی خانه داری و همسرداری و تربیت فرزند و... معاف نشده و علاوه بر کار بیرون بار این مسئولیت ها را نیز همچنان بر دوش می کشند. ایفای همزمان نقش های خانوادگی و شغلی باعث تعارض نقش می شود که آثار و پیامدهای سویی به دنبال دارد. لازم است برای کاهش این تعارضات و مشکلات تبعی آن چاره جویی شود. این چاره اندیشی باید با فرهنگ جامعه همخوان و هماهنگ باشد. بنابراین تعیین چارچوب های منطقی و عالمانه که با موازین دینی و عرفی مطابقت داشته و بتواند مبنای عمل جامعه ی اسلامی ما قرار گیرد حائز اهمیت است. این جستار ضمن واکاوی ابعاد مختلف پدید هی اشتغال زنان و طرح راهکارهای مناسب برگرفته از نتایج تحقیقات و مطالعات انجام شده و استفاده از متون و نصوص معتبر دینی نظریه ی روشن و ثابتی را به عنوان الگوی مناسب برای زندگی خانوادگی و شغلی زنان بر مبنای فکر دینی ارائه می دهد.

توجه به پدافند غیرعامل در جهت افزایش توانمندی های دفاعی کشورها و کاهش تهدید و آسیب پذیری آنها در حوزه های گوناگون امری است اجتناب ناپذیر، که مطمح نظر سیاست مداران بزرگ دنیای امروز است. با ظهور اسلام، جبهه کفر و هجوم گسترده ای را برای هدم و نابودی این دین الهی و انسانی آغاز کرد. لذا در برخی از آیات قرآن کریم آشکارا اهمیت حفظ آمادگی همه جانبه در برابر دشمنان و دفاع از حریم دین و کیان مسلمین مورد توجه و تاکید قرار گرفته است. همچنین در سیره دفاعی پیامبر (ص) نیز نمونه های فراوانی از انواع روش ها و تاکتیک های دفاعی و بهره گیری مؤثر از موقعیت های مناسب زمان و مکان برای رویارویی و مقابله با دشمنان دین وجود دارد. هدف این پژوهش بررسی و واکاوی روش ها و تاکتیک های دفاعی گوناگونی است که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در قرآن کریم بدان اشاره شده است و همچنین استخراج و ارائه نمونه هایی از تدابیر و برنامه های دفاعی در سیره پیامبر (ص) با توجه به آنچه که امروزه به عنوان اصول پدافند غیر عامل شناخته شده است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، با توجه به دو عامل عمده فرماندهی هوشمندانه پیامبر اسلام و روحیه شهادت طلبانه مؤمنان به تبیین مهم ترین ابعاد و روش های دفاع غیر عامل در آموزه های قرآن کریم و سیره پیامبر (ص) از قبیل اقدامات فرهنگی و عملیات روانی، افزایش قدرت نظامی در جبهه اسلام ، افزایش میزان بازدارندگی در جبهه دشمن، رعایت اصول مدیریت در شرایط بحران، شناسایی فرصت ها و تهدیدها، کاربست طرح فریب دشمن، دوران دی شى و آینده نگری و... می پردازد.

با توجه به پدیده پرشتاب جهانیشدن مفهوم «شهروند جهانی» با عبور از محدودیتها و مرزهای سرزمینی و بهرهگیری از هنجارها و ارزشهای مشترک انسانی، ایجاد جهانشهری اخلاقی را نشانه رفته است. این معنا با جامعه مطلوب مورد نظر اسلام شباهت بسیاری دارد. خاصه آنکه قرآن مجید سرنوشت نهایی بشریت را حاکمیت اهل ایمان و تقوا میداند و وراثت مستضعفین بر زمین را بشارت میدهد. بنابراین منتظرانِ مصلح کل را که با کلیدواژه «جامعه مهدوی» انگارهسازی شده است میتوان شهروندانی دانست که تابعیت آنان نه به مرزهای جغرافیایی، بلکه به قلمرو ایمانی آنان مربوط میشود. بر این اساس انتظار فرج را به مثابه یک شهر، و منتظران را چونان شهروندانی منظور میکنیم که وظیفه اصلی آنان تمهید مقدمات و تأمین شرایط لازم برای ظهور منجی عالم بشریت است. این جستار با استفاده از روش توصیفی _ تحلیلی و با رویکرد کتابخانهای اصلیترین مؤلفههای اخلاق شهروندی را بر مبنای فرهنگ انتظار و اندیشه مهدویت واکاوی و تبیین میکند. از این پژوهش چنین برمیآید که علیرغم آنکه شهروندی با مفاهیمی چون مدرنیته و سکولاریسم ملازمت دارد، لکن مؤلفههای اخلاق شهروندی در فرهنگ انتظار معنایی ژرفتر و گسترهای وسیعتر مییابد.

زنان به عنوان نیمی از جامعه انسانی در ایجاد جامعه مدنی مورد نظر اسلام نقش و وظیفه دارند. واضح است که ایفای مسئولیت های اجتماعی، فعالیت های اقتصادی و اشتغال زنان باید با آموزه های دین مبین اسلام در خصوص جایگاه و منزلت والای زن، شان و مرتبت خانواده و بالمآل تعالی و رشد جامعه انسانی همسو و هماهنگ باشد.در این جستار با بررسی نقش هویتی زن، نقش زن در خانواده و نقش زن در اجتماع، جواز اشتغال زنان را از نظر قرآن و روایات مورد بررسی قرار داده و الزامات حضور زن در اجتماع را از دیدگاه اسلام تبیین نمودیم. سپس الگوی مطلوب اشتغال زنان را با حفظ کرامت زن، رعایت پوشش شرعی، عدم اختلاط، تناسب با ویژگی های زنانه، هماهنگی با حقوق همسر و هماهنگی با وظیفه مادری ترسیم کردیم.از آنجا که وظایف دولت اسلامی به عنوان کارگزار اصلی و مدیریت کلان کشور مبتنی بر حفظ و پاسداشت همه شئون حیات فردی، خانوادگی و اجتماعی زنان مورد توجه است، مجموعه ای از ترتیبات، تامینات و اصلاحات را در حوزه فرهنگ و اندیشه با هدف تامین و تسهیل حرکت زنان در فعالیت های اجتماعی و اقتصادی، و فروکاستن از دامنه آسیب ها و تهدیدات تبیین می نماییم.  

مقدمه و هدف پژوهش: در عصر حاضر به دلیل تحولات پرشتاب اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، حضور زنان در عرصه های گوناگون جامعه سیری فزاینده یافته است. از آنجا که اجتماعی شدن زنان ناگریز و پیامدهای ناشی از آن ناگزیر می نماید، دولت اسلامی برای تمهید مقدمات و تامین شرایط مناسب برای حضور زنان در جامعه وظایفی بس مهم و حساس دارد. این جستار مسئولیت های دولت اسلامی را در مدیریت و برنامه ریزی حوزه آموزش، به منظور تمهید شرایط مناسب حضور زنان در جامعه مورد کنکاش قرار می دهد. روش پژوهش: این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی وبر اساس منابع، متون و پژوهش های پیشین و آرای صاحب نظران تدوین شده است. مبانی نظری این پژوهش عمدتا مبتنی بر آثار استاد مرتضی مطهری می باشد. یافته ها: مهم ترین سرفصل های وظایف دولت در امر سیاست گذاری، برنامه ریزی و مدیریت امور آموزشی، به منظور بهبود فرآیند اجتماعی شدن زنان عبارتند از: تدوین نظام آموزشی خانواده، آموزش مهارت های زندگی و خانه داری، آموزش مهارت های مادری و همسرداری، آموزش علوم (عمومی و تخصصی)، مهارت افزایی اعضای خانواده، مهارت افزایی اجتماعی و شغلی، دوره های آموزشی برنامه ریزی شغلی، دوره های آموزشی مهارت های خود اشتغالی، مهارت افزایی در اشتغال خانگی و دوره های آموزشی مهارت های کارآفرینی. نتیجه گیری: دولت اسلامی وظیفه دارد برای اجرای صحیح و کامل موارد فوق برنامه ریزی و اقدامات مناسب و عاجل معمول دارد، چرا که کوتاهی در ایفای صحیح آنها متضمن ناهنجاری ها و نا بسامانی هایی است که هویت فردی و شخصیتی زن، کیان خانواده و تعالی جامعه را به چالش خواهد کشاند.