مینا حامدی

آزمون سازی بخش مهمی از آموزش هر زبان و بخش مهمی از یادگیری زبان است. آزمون اندازه واژگانی یکی از انواع آزمون های تعیین سطح است که برای مشخص کردن میزان دانش واژگانی زبان آموزان و پیش بینی بهترین آموزش بر اساس دانش زبان آموزان به کار می رود. این آزمون در بسیاری از زبان های دنیا طراحی شده اما تاکنون برای زبان فارسی انجام نشده است. برای طراحی یک آزمون اندازه واژگانی باید به بسامد واژه های مورد استفاده توجه کرد که این مورد با مطالعه روی پیکره های زبانی به دست می آید. پیکره مورد استفاده این پژوهش پیکره متن های مطبوعاتی است. برای طراحی این آزمون 80 سؤال طرح و به ترتیب، از پربسامد به کم بسامد مرتب شد. سوالات به صورت کامپیوتری درآمده و لینک آن برای زبان آموزان ارسال شد. در این پژوهش 130 نفر به آزمون پاسخ داده و 45 نفر نیز در بازآمون شرکت کردند. بررسی محتوایی آزمون نشان داد آزمون اندازه واژگانی از روایی برخوردار است. تحلیل داده های آزمون نشان می دهد میانگین نمرات با افزایش سطح زبانی بیشتر شده است. بررسی داده های آماری از جمله چولگی نشان داد توزیع داده ها نرمال است. همچنین نتایج تحلیل واریانس نشان دهنده تفاوت معناداری میان میانگین نمرات گرو ه های مختلف نوآموز، مقدماتی، میانی و پیشرفته در این آزمون معنادار است. به علاوه، محاسبه همبستگی با استفاده از ضریب پیرسون نشان می دهد آزمون دارای پایایی است. تفسیر نمرات سطوح مختلف زبانی نیز انجام و مشخص شد هر بازه از نمره می تواند مشخص کننده یک سطح زبانی مشخص باشد. براساس این پژوهش می توان گفت آزمون اندازه واژگانی می تواند به مثابه یک آزمون تعیین سطح، سطح زبانی زبان آموزان را مشخص کند.

ارزشیابی مواد آموزشی فرایندی شامل سنجش ارزش مجموعه ای از مواد آموزشی و قضاوت درباره تاثیر آن بر استفاده کنندگان است. یکی از مباحث مهم در تدوین و ارزشیابی مواد آموزشی در آموزش زبان دوم تاثیر عناصر بصری بر آموزش است. مجموعه کتاب های آموزش زبان فارسی «مینا» برای آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان تاکنون در چهار جلد طراحی و تالیف شده است. این پژوهش عناصر بصری این مجموعه کتاب را در چارچوب مدل کِرِس و ون لیووِن (2006) بررسی کرده است. وضعیت، میزان اهمیت، تفسیر و تناسب تصاویر با اهداف آموزشی زبان فارسی در پژوهش حاضر مد نظر قرار گرفت. محاسبات آماری نشان داد در هر صفحه از کتاب های مجموعه «مینا» 2.28 تصویر به کار رفته است که این عدد در مقایسه با پژوهش های مشابه بالاتر و نشان دهنده غنای تصویری بیشتر مجموعه کتاب های «مینا» است. نسبت تعداد تصویر به تعداد صفحات از 3.61 در کتاب اول به 0.44 در کتاب چهارم می رسد که نشان می دهد مولفان بر نقش مهم تصویر در آموزش زبان در سطوح پایین تر زبانی تاکید داشته اند. همچنین بررسی آماری تعداد تصاویر اطلاعاتی و مقایسه آن با تصاویر مصور و تزئینی نشان می دهد 61.12 درصد از تصاویر کتاب را تصاویر اطلاعاتی تشکیل می دهد و اکثر تصاویر کتاب درصدد جذب مخاطب و درگیری موثرتر وی با بخش های زبانی کتاب هستند. تصاویر کتاب واقع گرا هستند، در جهت جلب توجه مخاطب عمل می کنند و غالبا برای پاسخ به تمرینات کتاب توجه به تصاویر الزامی است. با در نظر گرفتن این خصایص تصاویر این مجموعه کتاب عملکرد مناسبی مرتبط با اهداف آموزشی کتاب دارند.