مسعود غلامپور راد

چارچوب بندی موضوعات عمومی یکی از مهمترین امکانات و ابزارهای رسانه برای شکل دادن به افکار عمومی و تاثیرگذاری بر تصمیمات سیاسی است. رسانه ها از طریق چارچوب بندی بر درک مخاطبان از یک موضوع تاثیر می گذارند. از اینرو می توان انتظار داشت که رسانه ها از چارچوب بندی موضوعات عمومی بعنوان یک ابزار رقابتی استفاده کنند. رسانه ها با خلق چارچوب های رقیب به پیشبرد اهداف سیاسی و اتخاذ تصمیمات سیاسی مورد نظرشان کمک می کنند. شناسایی انواع چارچوب بندی های رسانه های رقیب از یک موضوع عمومی مانند هدفمندی یارانه ها نشان دهنده چگونگی تلاش رسانه ها برای تاثیرگذاری بر سیاست های عمومی است. به این منظور کلیه داستان های خبری پیرامون موضوع هدفمندی یارانه ها در دو گروه روزنامه رقیب مورد تحلیل مضمونی قرار گرفتند تا نحوه چارچوب بندی متضاد این رسانه ها از یک موضوع عمومی آشکار گردد. نتایج تحقیق نشان می دهد که این دو گروه از روزنامه ها که در رقابت سیاسی دارای جهت گیری ها و گرایش های مخالفی هستند از چارچوب بندی های متضاد برای تاثیرگذاری بر تصمیمات سیاسی استفاده می کنند.

شناسایی نقش رسانه در تغییرات خط مشی عمومی یکی از موضوعات کلیدی در هر دو حوزه تأثیرات رسانه و تغییرات خط مشی است. پژوهش حاضر، با استفاده از چارچوب بندی رسانه و تحلیل روایی خط مشی، مفاهیم و ابزارهایی ارائه شده اند که با به کارگیری آنها، ضمن اندازه گیری رفتار متغیرهای رسانه و خط مشی عمومی، اندازه گیری و چگونگی تأثیرگذاری رسانه بر خط مشی عمومی تبیین شده است. در این پژوهش که با روش مطالعه موردی صورت گرفته، یکی از مهم ترین سیاست های عمومی؛ یعنی خط مشی هدفمندی یارانه ها به عنوان موضوع مورد مطالعه انتخاب شده و داده های مربوط، با استفاده از تحلیل سری های زمانی و تکنیک های پیش بینی تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد که رسانه ها از طریق چارچوب بندی موضوعات، بر شکل گیری پی رنگ روایت های خط مشی تأثیر می گذارند و روایت ها نیز پیش بینی معتبری از تغییرات خط مشی ارائه می دهند.

شناسایی عوامل ایجادکننده ی تغییر در فرایند خط مشی ،نقش به سزایی در تحقق فرایند خط مشی سالم دارد. چارچوب روایی خط مشی (NPF) به منظور  شناسایی عوامل ایجادکننده ی تغییرات در خط مشی، مفاهیم و ابزارهای تازه ای معرفی می کند. یکی از متغیرهای مهم در چارچوب روایی خط مشی، ساختار روایت های متولیان خط مشی از موضوعات خط مشی عمومی است. ساختار روایت دارای عناصری است که اصلی ترین آن پی رنگ است. خط پی رنگ نیز مجموعه پی رنگ های منسجمی است که امکان دسته بندی و تفکیک روایت ها را به وجود می آورد. برای شناسایی خط پی رنگ های مربوط به روایت های خط مشی، یک پژوهش طولی 10 ساله (1391-1381) روی روایت های خط مشی، درخصوص موضوع هدفمندی یارانه ها انجام شده است. تحلیل روایت ها که با استفاده از الگوی تحلیل محتوای روایت هاولند انجام شده، نشان می دهد قضایای پژوهش مورد تأیید هستند. تحلیل روایتی، افزون بر شش پی رنگ معرفی شده، پی رنگ های دیگری را نیز آشکار کرده است. خط پی رنگ جدید معرفی شده به راویان خط مشی کمک می کند تا در هر مرحله از فرایند خط مشی، آگاهانه تر و بر اساس موقعیت و نیاز خط مشی به پی رنگ روایت هایشان شکل دهند.