الهه رحمانی قهدریجانی

تهیه و تنظیم مهارت ها و شایستگی های کانونی در محتواهای برنامه آموزش فنی و حرفه ای یکی از مهم ترین چالش های برنامه ریزان آموزشی و درسی است. شایستگی هایی کلیدی از قبیل مهارت حل مسئله، مهارت های کار با رایانه، داشتن تفکر استراتژیک، مهارت زبان انگلیسی و... همواره در بخش های کار و اشتغال از جایگاه خاصی برخوردار بوده اند. بدون تردید انتخاب نوع خاصی از این مهارت ها در برنامه های آموزش نیروی انسانی یکی از مهم ترین دغدغه های تمامی ذی نفعان چه برنامه ریزان آموزشی و چه کارفرمایان است. بنابراین، با توجه به اهمیت این مهارت ها و شایستگی های کانونی در هنگام تهیه محتواهای برنامه های آموزش فنی و حرفه ای برای بازار کار، در این مقاله ابتدا به تعریف، اهمیت این مفهوم و همچنین به بررسی تجربیات سایر کشورها از قبیل استرالیا، انگلستان، و کانادا پرداخته شده است. پس از آن، جایگاه نظری مفهوم مهارت ها و شایستگی های کانونی در پارادایم فوردیسم و پست فوردیسم و چالش های مربوط مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. سرانجام مؤلف فهرستی از این شایستگی ها و ارتباط آنها با آموزش مبتنی بر شایستگی (CBT) را به برنامه ریزان آموزش فنی و حرفه ای پیشنهاد کرده است.

اطلاعات حاصل از آمایش سرزمین، که با تأکید بر مناطق و پیمایش دقیق آنها حاصل می شود، نقشه جامعی است که توانایی ها، قابلیت ها، فرصت ها و نقاط ضعف هر منطقه را به نمایش می گذارد. به دلیل اهمیت این مسأله برنامه ریزان آموزش عالی کشور بایستی در برنامه ریزهای خود به یافته های حاصل از آمایش توجه بیشتری داشته باشند و به خصوص به اهمیت واحد منطقه در برنامه ریزی خود واقف باشند. علاوه بر این، آموزش عالی ایران در دو دهه گذشته با موضوعات و برخی چالش های دیگری نیز مواجه شده است. حضور گسترده زنان در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی، افزایش تعداد دانشجویان و گسترش کمی دانشگاه ها بدون توجه به ظرفیت های موجود و توان و بافت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هر منطقه و در نتیجه وجود خیل عظیم دانش آموختگان بیکار از جمله موضوعات و چالش هایی هستند که نظام آموزش عالی ایران امروزه با آنان روبروست. به دلیل اهمیت مسائل ذکر شده، در این مقاله سعی شده تا با روش تحلیلی - توصیفی به مباحثی هم چون ضرورت برنامه ریزی درسی مبتنی بر مهارت های اشتغال زای بازار کار و نیازهای اجتماعی و اقتصادی در آموزش عالی و اهمیت توجه به مهارت هایی نظیر کار گروهی، حل مسأله، مهارت ارتباطی و ... در برنامه درسی مراکز آموزش عالی کشور و هم چنین به مقایسه سازی کشورهای موفق، نیمه موفق و سطح پایین آموزش عالی به انضمام نرخ اشتغال در فعالیت های اقتصادی در محیط های مختلف جغرافیایی جهان نیز پرداخته شود. علاوه بر این، در این مقاله سعی شد تا به فرصت ها و چالش های اشتغال زایی آموزش عالی در محیط ها و مناطق مختلف جغرافیایی کشور نیز اشاره شود. هم چنین، با توجه به تقاضای روز افزون زنان برای ورود به دانشگاه در این نوشته سعی شده تا با نگاه جنسیتی به طرح آمایش آموزش عالی به مهارت های خاصی که زنان برای ورود به صنعت و بازار کار به آن نیاز دارند، نیز پرداخته شود.

هدف این پژوهش شناسایی و ارزیابی م هارتهای مورد نیاز برای اشتغال و مشارکت ب هتر زن ان در ب خش ص نعت بود. همچنین، با مطالعه برنامه های آموزشی شرکت فولاد مبارکه اصفهان، میزان انطباق شایستگیهای مورد نیاز برای اشتغال و فعالیت زنان با  برنامه های آموزشی این شرکت بررسی شد. پس از بررسی موضوع و مصاحبه با مدیران شرکت فولاد مبارکه اص ف هان س عی ش د ت ا فهرستی از م هم ترین و اساسی ترین مهارتها و قابلیتهایی که دانش آموختگان زن برای فعالیت و مشارکت بیشتر در بخشهای صنعت به آن نیاز دارند، شناسایی شود. این پژوهش از نوع پیمایشی بود و با استفاده از روش سه سوسازی انجام شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه،  مصاحبه و مطالعه اسناد استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش را  کلیه مدیران شرکت فولاد مبارکه اصفهان تشکیل دادند. نتایج این تحقیق نشان داد که شایستگیهایی نظیر مهارت کار کردن با رایانه، مهارت مشتری مداری، مهارت مربوط به کار گروهی، مهارت استفاده از فناوری ارتباطات و اطلاعات، توانایی تفکر خلاقانه و ایجاد نوآوری در محیط، حل مسئله، داشتن انتظارات شغلی معقول، درک اهداف و سیاستهای سازمان و قابلیت آموزش دیدن در حین کار برای مدیران صنعت بزرگی مثل شرکت فولاد مبارکه اهمیت زیادی دارد که از بین آنها مهارت کار کردن با رایانه، مهارت مشتری مداری و درک اهداف و سیاستهای سازمان به عنوان یک نوع مزیت و شایستگیهای اساسی زنان در بخش صنعت شناسایی شدند. علاوه بر این، نتایج نشان داد که برای ورود بهتر زنان به صنعت لازم است شایستگی کار کردن در شرایط سخت نیز در برنامه های آموزش مهندسی آنان مورد توجه قرار گیرد.