اسماعیل جوکار

از آنجا که آموزش و پرورش به عنوان مهمترین نهاد تعلیم و تربیت رسمی عمومی، متولی اصلی فرآیند تعلیم و تربیت در همه ابعاد و ساحت های تعلیم و تربیت در کشور می باشد، لذا در این راستا مطالعه حاضر در نظر دارد، موفقیت نظام آموزش و پرورش را در تربیت سیاسی و اجتماعی دانش آموزان مورد ارزیابی قرار دهد. جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموختگان آموزش و پرورش استان فارس می باشد که تحقیقی توصیفی از نوع پیمایشی است. برای انتخاب نمونه آماری، تعداد 180 نفر دانشجو به روش نمونه گیری در دسترس از بین تمامی دانشجویان ورودی 93-1392 دانشگاه فرهنگیان استان فارس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید که روایی و پایایی آن با روش تحلیل گویه و آلفای کرونباخ محاسبه و مورد تایید قرار گرفت. با تجزیه و تحلیل آماری داده های گردآوری شده نتایج زیر حاصل گردید:1- از دیدگاه دانش آموختگان، نظام آموزش وپرورش در تربیت سیاسی و اجتماعی دانش آموزان موفق نبوده است.2- بین دیدگاه دانشجویان رشته های علوم تربیتی و علوم پایه دانشگاه فرهنگیان تفاوت معناداری وجود دارد.3- بین دیدگاه دانشجویان پسر و دختر در مورد میزان موفقیت نظام آموزش و پرورش در تربیت سیاسی و اجتماعی دانش آموزان اختلاف معناداری نشان داده نشد.

هدف از این مطالعه توصیف تجارب و درک اساتید دانشگاه فرهنگیان فارس درباره ی عوامل و شرایط ویژگی های آموزش اثر بخش است. جهت جمع آوری اطلاعات از مصاحبه استفاده گردید و هنگامی که داده ها به اشباع رسید، نمونه گیری خاتمه یافت. تعداد 22 نفر اساتید در مدت 1 ماه مورد مصاحبه قرار گرفتند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از راهبرد تجزیه و تحلیل مداوم و مقایسه ای استفاده گردید. یافته های مربوطه نشان داد، مقوله های اساسی آموزش اثر بخش از نظر اساتید شامل: 1) مهارت تدریس؛ 2) خصوصیات آموزش دهنده و آموزش گیرنده؛ 3) ارتباط بین فردی و 4) عوامل زمینه ای است. اکثر اساتید «مهارت تدریس استاد» را اساسی ترین عامل موثر در آموزش اثربخش معرفی کردند؛ ضمن اینکه مشارکت کنندگان در این مطالعه، تسلط بر محتوا و مهارت ارتباط با فراگیران را در آموزش اثربخش بسیار مهم می دانستند؛ رعایت قوانین و مقرارت آموزشی مؤلفه ای بود که شرکت کنندگان اشاره چندانی به آن نکردند؛ ضمن اینکه در این مطالعه، محققان به مؤلفه-های نسبتاً جدیدی در حیطه« عوامل زمینه ای» اشاره کردند؛ براساس نتایج این تحقیق، آموزش اثر بخش زمانی محقق می شود که، تمامی عوامل محیطی و سازمانی با یکدیگر مشارکت کنند و برنامه های سازمان یافته ای را اجرا کنند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه تجارب دانشگاهی با دستاوردهای تحصیلی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان استان فارس بود. این تحقیق از نوع توصیفی همبستگی بود که به روش مقطعی انجام گرفت. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان سال آخر(1400 نفر)مشغول به تحصیل در نیمسال دوم سال تحصیلی 95-94 در دانشگاه فرهنگیان استان فارس بودند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بر حسب جنسیت و رشته تحصیلی تعداد 302 نفر طبق جدول مورگان به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه تجربیات دانشجویان دانشکده (CSEQ)بود و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی، رگرسیون چندگانه، ضریب همبستگی و آزمون t مستقل استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که هر سه بعد تجارب دانشجویان شامل، ادراک از کیفیت تلاش دانشجو، انسجام اجتماعی و کیفیت محیط به ترتیب پیش بینی کننده معنادار دستاوردهای دانشگاهی آنان می باشد؛ درضمن بر اساس جنسیت، وضعیت تاهل و محل سکونت تفاوت بین دستاوردهای تحصیلی آنها معنی دار نیست؛ اما بر حسب رشته تحصیلی، محل تحصیل و عملکرد تحصیلی، قدرت ابعاد تجارب دانشجویان در پیش بینی دستاوردهای آنان متفاوت است. با توجه به نتایج حاصل شده، ایجاد شرایط و امکانات آموزشی و پژوهشی مطلوب در جهت رشد و شکوفایی استعدادها و توانایی های دانشجویان دانشگاه فرهنگیان امری ضروری می باشد.

در میان مراحل آموزش معلم، دوره ی کارورزی یکی از مهمترین مراحل است که دانشجو معلمان را از مرحله نظری وارد مرحله ی عملی کرده و آنان را به نقش معلمی آینده نزدیک می کند؛ تا جایی که هدف اصلی این مطالعه، توصیف تجارب و درک اساتید و دانشجویان دانشگاه فرهنگیان فارس درباره ی ویژگی های کارورزی با رویکرد پژوهش روایی است.مطالعه حاضر در قالب روش کیفی انجام پذیرفت. جامعه آماری شامل دانشجویان و اساتید دانشگاه فرهنگیان فارس بوده است. برای نمونه گیری از روش هدفمند و با رعایت قاعده اشباع نظری استفاده شد. به این صورت که تعداد30  دانشجو و 15 استاد در مدت یک ماه مورد مصاحبه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختار یافته بود که روایی آن با استفاده از روایی سازه، درونی و بیرونی و  پایایی آن با استفاده از روش بررسی اعضا، بررسی همکار و ناظر بیرونی مورد تایید قرار گرفت. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از راهبرد تجزیه و تحلیل محتوای کیفی مرسوم استفاده گردید.یافته های بدست آمده نشان داد که مقوله های اساسیِ کارورزی با رویکرد پژوهش روایی از نظر اساتید و دانشجویان شامل: 1)ماهیت پژوهش روایی،2)مزایای پژوهش روایی،3)مشکلات اجرای پژوهش روایی و4) تمهیدات و ملزومات پژوهش روایی می باشد که هر کدام دارای زیر مقوله هایی می باشند.بر اساس دیدگاه اکثر اساتید و دانشجویان، دانشگاه باید با مدرسه تعامل داشته باشد و بخشی از بودجه ی دانشگاه را به مدارسی که با دانشگاه همکاری می کنند، اختصاص دهند. در پایان نیز پیشنهاداتی از جمله برگزاری جلساتی بین دانشجویان برای انتقال تجارب، چاپ گزارش های برتر دانشجویان در مجلات کارورزی و... مطرح شده است.

پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه تجربه ی دوره ی آموزشی و رویکرد مطالعه عمل فکورانه در دانشجویان فرهنگیان فارس انجام گرفت. این مطالعه یک بررسی توصیفی- همبستگی است که در نیمسال اول سال تحصیلی 94-1393 اجرا گردید. جامعه ی آماری پژوهش شامل کلیه دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان فارس بود. نمونه پژوهش شامل 310 نفر بود که به شیوه نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه دوره آموزشی و پرسشنامه رویکرد مطالعه ی عمل فکورانه استفاده شد که روایی و پایایی آن-ها مورد تایید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آمار توصیفی و استنباطی(ضرایب همبستگی، تحلیل واریانس و تحلیل رگرسیون) استفاده گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، بین تجربه دوره آموزشی و رویکرد مطالعه ی عمل فکورانه در دانشجویان همبستگی معناداری مشاهده شد (001/0P= و 53/0r=). یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که از بین مؤلفه های پیش بین(تجربه ی دوره آموزشی و مؤلفه های آن)، تنها مؤلفه مهارت های کلی از توان پیش بینی مناسبی برای مطالعه عمل فکورانه برخوردار است(001/0P=). با توجه به رابطه تجربه دوره آموزشی و میزان بهره گیری از مطالعه ی عمل فکورانه پیشنهاد می گردد برنامه ریزان و اساتید به مطالعه ی عمل فکورانه و تاثیرگذاری آن بر میزان حرفه ای شدن دانشجو معلمان توجه بیشتری مبذول نمایند.