مینا خندان

مدیریت زمین شهری جهت کنترل رانت یکی از عرصه های کلیدی جهت پیش برد توسعه پایدار در کشورهاست. از این رو، محدویت در منابع و عرضه زمین در مقابل تقاضای روز افزون جمعیت شهری باعث ایجاد ارزش اضافی زمین و بروز تقاضای سوداگرانه شده که این امر باعث افزایش قیمت زمین و به تبع آن مسکن شده است. بنابراین بکارگیری سیاست های مناسب جهت برون رفت از وضعیت نامناسب رانت در فضاهای شهری امری ضروری بوده و از جایگاه بالایی برخوردار می باشد. پژوهش حاضر، با استفاده از تعداد مؤلفه های اثرگذار بر افزایش رانت، در منطقه یک کلانشهر تهران تحلیل می کند. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است و در آن، از تکنیک چندمعیاره (دیمتل) برای شناسایی مولفه های اثرگذار و اثرپذیر بر رانت استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که در بخش مدیریتی، مؤلفه تراکم ساختمانی، در بخش اقتصادی، مؤلفه قیمت زمین و مسکن و در بخش اجتماعی، مؤلفه رشد سریع جمعیت جز اثرپذیرین مؤلفه ها در افزایش رانت داشته اند و باعث ناپایداری در مدیریت و برنامه ریزی شهری منطقه یک کلانشهر تهران شده است.

مسکن به منزله ی نیاز انسان، مقوله ای پیچیده معرفی می شود و ابعاد متنوعی دارد. با وارد شدن به عرصه ی برنامه ریزی مسکن، این امر حاصل می شود که این نوع برنامه ریزی با توجه به محدودیت ها و نیازهای سکونتی اقشار مختلف جامعه، در طول سالیان گذشته به شیوه های متفاوت درصدد تأمین این نیاز بشر بوده است، لکن امروزه امکانات محدود دولت و افزایش سریع تقاضای مسکن، اجازه تأمین مسکن برای تمامی افراد جامعه را نمی دهد. از این رو، چارچوب هدفهای توسعه ملی بویژه هدف های اولویت دار اقتصادی و اجتماعی، سهم مسکن گروه های کم درآمد را مشخص می سازد. لذا هدف اصلی این پژوهش تحلیل و تعیین اثرات رضایتمندی بر تحرک مسکونی در گروه اقشار کم درآمد<strong> </strong>بر پروژه های مسکن مهر در محدوده مسکن مهر پردیس می باشد. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و ابزار جمع آوری اطلاعات شامل مطالعات اسنادی و میدانی از طریق پرسشنامه می باشد. همچنین به منظور تجزیه و تحلیل از روش تحلیل عاملی تاییدی استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که مسکن مهر پردیس تهران علی رغم زمان و هزینه صرف شده دارای مشکلات متعددی می باشد که این امر بر میزان رضایت مخاطبین بسیار تأثیرگذار بوده است. نتایج حاصل از بررسی عوامل معرف رضایتمندی سکونتی نشان می دهد که عامل رضایت مندی از وضعیت مجتمع مسکونی  ساکنین مسکن مهر پردیس تهران را تبیین می کنند و وضعیت شاخص های کیفی مسکن در دو منطقه 5 و 4 فاز 11 مسکن مهر شهر پردیس از لحاظ تحرک مسکونی از لحاظ مطلوبیت تفاوت دارد.

آنچه موضوع برنامه ریزی برای حریم شهر تهران و حفاظت از این اراضی را ضروری می سازد، مسائل ناشی از رشد کلان شهر تهران، پیدایش و رشد شتابان سکونتگاه های پیرامونی در این محدوده است؛ به طوری که نوعی ناپایداری در ابعاد مختلف اجتماعی، مدیریتی، کالبدی در این پهنه پدیده آمد و حریم تهران را به مسئله ای محلی و ملی بدل ساخته است؛ بنابراین برنامه ریزی و مدیریت حفظ و صیانت حریم از ضرورت و اهمیت خاصی برخوردار است. هدف این مقاله، بررسی مسئله حریم و چالش های آن در ابعاد مختلف شهر تهران است. نوع تحقیق ازلحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی است. برای تجزیه وتحلیل یافته ها از روش های EDAS و WASPAS استفاده گردید. نتایج حاصل از روش EDAS نشان می دهد که عامل های مدیریتی، قوانین و مقررات و اقتصادی به ترتیب به عنوان مهم ترین چالش های راهبردی پیش روی حریم شهر تهران می باشد. در بخش شاخص ها نیز نتایج حاصل از مدل WASPASنشان می دهد که در بخش اقتصادی، پایین بودن توان اقتصادی ساکنان جهت هرگونه مشارکت اقتصادی؛ در بخش مدیریتی، عدم یکپارچگی مدیریت در نحوه استفاده از اراضی حریم؛ در بخش کالبدی، عدم استفاده بهینه از زمین های وقفی در حریم کلان شهر تهران ؛ در بخش قوانین و مقررات، فقدان قوانین منسجم و هماهنگ کننده برنامه ریزی، مدیریت و کنترل حریم؛ در بخش اجتماعی، بالا بودن آسیب های اجتماعی و در نهایت در بخش زیست محیطی، افزایش آلودگی آب وهوا و صوتی به عنوان مهم ترین چالش های راهبردی شناخته در وضع موجود حریم شهر تهران می باشد.

رشد سریع و گسترش افقی شهرهای اغلب کشورهای جهان، اعم از توسعه یافته و درحال توسعه را با مشکلات جدی مواجه ساخته است. مسائل این پدیده نه تنها سیاست های شهرسازی را به طور وسیعی تحت الشعاع قرار داده، بلکه تبعات حاصل از آن در تشدید مسائل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، مدیریتی و محیط زیستی جوامع نقش اساسی داشته است. این مقاله باهدف برنامه ریزی راهبردی در مدیریت تراکم ناشی از رانت زمین شهری در شهر تهران پرداخته شده است. روش تحقیق تحلیلی- توصیفی بوده و از تکنیک ترکیبی swot-Ahp استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که عوامل کالبدی، مدیریتی و اقتصادی در جایگاه های متفاوتی قرار دارند. به طوری که عوامل مدیریتی با کسب امتیاز 0.346 در جایگاه نخست واقع شده است و نشان دهنده میزان ارجحیت آن نسبت به سایر عوامل خود می باشد. عوامل اقتصادی نیز با کسب امتیاز 0.338 در جایگاه دوم واقع شده است و در نهایت عوامل کالبدی با کسب امتیاز 0.316 در جایگاه سوم قرار دارد. همچنین نتایج نشان می دهد که راهبرد غالب بر منطقه موردمطالعه از نوع اقتضایی (ST) می باشد و دارای بیشترین حساسیت، و راهبرد تدافعی (WT) دارای کمترین حساسیت در کنترل تراکم های ناشی از رانت زمین در شهر تهران می باشد.

تغییر تحولات فضایی منطقه کلانشهر تهران تحت تاثیر بازار اراضی و مسکن بوده است. طی سالهای گذشته، رشد بی رویه جمعیت به دلیل مهاجرت و غیره، بازار زمین و مسکن و ساختار فضایی شهر را به شدت تغییر داده است. دستیابی به عدالت فضایی زمین و مسکن همواره ذهن سیاست گذاران شهری و مدیران را به خود مشغول کرده است تا مقدمه توسعه پایدار در ساختار فضایی شهرها فراهم گردد. بنابراین بکارگیری سیاست های مناسب جهت برون رفت از وضعیت نامناسب رانت در فضاهای شهری امری ضروری بوده و از جایگاه بالایی برخوردار می باشد. نوع پژوهش از لحاظ هدف کاربری و ماهیت آن، توصیفی تحلیلی است. هدف این مقاله بررسی و تحلیل عوامل علی و معلولی تاثیر گذار درکنترل بازار زمین شهری تهران می باشد. جامعه آماری مشتمل بر 25نفر از متخصصان و مدیران شهری در کلانشهر تهران می باشد. برای تجزیه و تحلیل نتایج از دیمتل فازی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد بعد مدیریتی اثرگذارترین و بعد مالی-اقتصادی اثرپذیرترین معیار ابزار کنترل در بازار اراضی کلانشهر تهران بودند. همچنین در ابعاد مالی شاخص مالیات بر نقل و انتقالات مکرر زمین و مالیات بر سود حاصل از فروش، در برنامه ریزی شهری شاخص ضوابط منطقه بندی و ضوبط کاربری اراضی، در بعد مدیریتی شاخص آماده سازی زمین و توسعه اراضی تحت نظارت و در نهایت بعد حقوقی شاخص تعیین حقوق مالکیت و قوانین ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن به ترتیب اثرگذارترین و اثرپذیرترین شاخص شناخته شدند.

امروزه یکی از چالش های پیش روی مدیریت شهری در حریم شهر تهران، رشد شتابان سکونتگاه های پیرامونی و گستردگی فضایی-کالبدی در این محدوده هاست؛ به طوری که نوعی ناپایداری و پیچیدگی عملکردی را در این پهنه ها پدید آورده که تداوم این روند بر کیفیت زیست پذیری شهری در حریم تأثیرگذار است. بنابراین مدیران و برنامه ریزان شهری می توانند با آسیب شناسی زیست پذیری حریم کلان شهر تهران راهبردی جهت حفظ و صیانت از آن را ارائه نمایند. هدف از این مقاله آسیب شناسی زیست پذیری شهری در حریم کلان شهر تهران است. روش آن توصیفی -تحلیلی و از نوع کاربردی می باشد. برای تجزیه وتحلیل یافته ها از معادلات ساختاری PLS استفاده شد. در این پژوهش از 5 مؤلفه و 46 شاخص استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که کلیه شاخص ها با یکدیگر رابطه معناداری دارند. همچنین شاخص های اجتماعی – فرهنگی، خدماتی – زیربنایی و محیطی – اکولوژیکی دارای بیشترین اثرات کل و شاخص های اقتصادی و مدیریتی دارای کمترین اثرات کل در آسیب شناسی زیست پذیری حریم کلان شهر تهران را در برمی گیرند. همچنین شاخص های خدماتی – زیربنایی اجتماعی – فرهنگی و مدیریتی دارای بیشترین عملکرد سازه و شاخص های اقتصادی و محیطی – اکولوژیکی دارای کمترین عملکرد سازه در آسیب شناسی زیست پذیری حریم کلان شهر تهران را دارا می باشند.

مقدمه: مسکن به عنوان یکی از نیازهای اساسی انسان، در طول تاریخ همواره مورد توجه قرار گرفته است و تأمین آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از آنجا که مسکن به عنوان یکی از نیازهای اساسی انسان به شمار می رود، به طور طبیعی اولویت بالایی در برنامه ریزی توسعه اجتماعی و اقتصادی دارد و  نقش مهمی در بهبود زیست پذیری جامعه و کیفیت زندگی افراد و خانواده ها دارد.هدف پژوهش: هدف این مقاله، ارزیابی و بررسی سیاست های اجرایی دولت در تأمین مسکن گروه های کم درآمد قلمرو کوچ نشینان در شهرستان ارومیه می باشد. جامعه آماری شامل متخصصان، کارشناسان و خبرگان است.روش شناسی تحقیق: نوشتار حاضر از نظر هدف کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی است. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از تصمیم گیری های چند معیاره مانند (سوارا، واسپاس و ایداس) شده است.قلمروجغرافیایی پژوهش: محدوه مکانی مورد مطالعه در پژوهش حاضر، شهرستان ارومیه می باشد.یافته ها و بحث: مهم ترین سیاست اجرایی دولت برای تأمین مسکن گروه های کم درآمد قلمرو کوچ نشینان شهرستان ارومیه به ترتیب شامل مسکن مهر، طرح نوسازی و بهسازی بافت های فرسوده؛ طرح ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی و طرح شهرهای جدید می باشد.نتایج: مقوله مدیریتی قابلیت توسعه بخشی بیشتری نسبت به سایر مؤلفه ها مانند اقتصادی، اجتماعی و کالبدی در تأمین مسکن گروه های آسیب پذیر دارد.

یکی از راهکارهای مدیریت شهری جهت توسعه، مدیریت و برنامه ریزی برای دستیابی به توسعه گردشگری از منظر برندسازی است که ضمن شناسایی و معرفی سیمای و منظر شهر به جذب گردشگران نیز منجر می شود. بر همین اساس بررسی آن در ابعاد مختلف وجودی از اهمیت و ضرورت خاصی برخوردار است. هدف از این مقاله بررسی اثرات برندسازی در توسعه گردشگری شهر جدید پردیس است. در همین راستا، مهم ترین ابعاد و شاخص های برندسازی با استفاده از نظرات خبرگان و کارشناسان مورد ارزیابی قرار گرفته شد. برای تجزیه وتحلیل یافته ها از دو روش استفاده شده است. این پژوهش به سبب اهمیت موضوع با روش توصیفی- تحلیلی و به لحاظ هدف کاربردی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی تدوین شده است. برای بررسی میزان ارجحیت ابعاد از روش ای اچ پی فازی و برای رتبه بندی شاخص ها از روش کوکوسو بهره گرفته شد. یافته های تحقیق منعکس کننده این مطلب است که در بین ابعاد مورد مطالعه طراحی محیطی، زیرساختی و بازاریابی به ترتیب امتیاز برای توسعه گردشگری با رویکرد برندسازی از ارجحیت بیشتری نسبت به سایر ابعاد شناسایی شدند. از سوی دیگر شاخص هایی مانند امکانات حمل ونقل عمومی؛ کارآفرینی و ایجاد اشتغال؛ حفظ و صیانت از تنوع قومی و فرهنگی؛ تبلیغات در سطح ملی و جهانی؛ ایجاد تصویر ذهنی مناسب از شهر و ثبات مدیریتی اشاره کرد که می تواند در روند توسعه برندسازی گردشگری شهر پردیس موثر واقع گردد.