محمدتقی آقایی مزرعه شاهی

جنگ از مهم ترین عرصه هایی است که انسان ها، در مواجهه با آن از اخلاق و سرشت انسانی فاصله گرفته و ارزش های اخلاقی را نادیده می گیرند. نظریه های اخلاق جنگ با ارائه اصول و قواعد ناظر به مسائل مختلف جنگ، سعی در کاهش آسیب های ناشی از جنگ دارند. از سوی دیگر، بخش مهمی از تعالیم دین اسلام را آموزه های اخلاقی تشکیل می دهد. در صدر اسلام نیز پیامبرخدا(ص) و مسلمانان با پدیده جنگ مواجه بودند؛ به گونه ای که آیات قرآن کریم و روایات بسیاری بر چگونگی آداب جنگ و شیوه نبرد با دشمنان وجود دارد. اما با این وجود ساختار و هندسه ی منسجم و معناداری از این آموزه ها ارائه نشده است. این نوشتار با کاربست روش تحلیل  محتوای کیفی درصدد پاسخ به این سؤال است: «الگوی اخلاق جنگ در سیره ی سیاسی پیامبرخدا(ص) چیست؟»  یافته های پژوهش حاکی از جریان داشتن اخلاق در ساحت های مختلف زندگی انسان ازجمله جنگ است.  ، الگوی برخاسته از سیره پیامبرخدا(ص) نگاهی هدایت محور، سعادت طلب و صیانت گرا به جنگ داشته و با ارائه اصول اخلاقی در پنج محور راهبرد جنگ ، تاکتیک جنگ، شایستگی های رزمندگان، شیوه رفتار بااسیران و رفتار با اموال و محیط زیست، هدایت و سعادت انسان و صیانت از کرامت، جان، مال و محیط زیست او را تأمین می کند.

احیاگری دینی، مهم ترین تحول دهه های پایانی قرن بیستم به شمار می رود که در جهان اسلام در قالب جنبش های اسلامی، پدید آمدند. از جدیدترین این جنبش ها، جنبش حوثی های یمن است که هنوز کاملاً شناخته نشده است؛ زیرا بیشتر تحلیل های پیرامون این جنبش که از دل زیدیه برخاسته، ژورنالیستی و فاقد چهارچوب علمی مناسب می باشد. بنابراین مقاله حاضر، رویکرد جابری را برای تحلیل علمی این جنبش اسلامی به کار برده است.پرسش اصلی این است: تحلیل عملکرد جنبش حوثی های یمن در چهارچوب نظریه جابری چیست؟ بدین منظور از مدل تحلیلی جابری که بر مؤلفه های عقیده، قبیله و غنیمت استوار است و از روش کیفی تحلیلی توصیفی بهره برده ایم. بدیع بودن نظریه جابری و نوبودن کاربست آن در تحلیل و نیز برجسته کردن عناصر کلیدی نظریه جابری در جنبش حوثی ها، از نوآوری های این مقاله است. مهم ترین دستاورد پژوهش حاضر، بررسی علمی و روشمند جنبش حوثی های یمن و ارائه الگویی جهت شناخت ماهیت و عملکرد جنبش های اسلامی و بازخوانی مسائل جاری جهان اسلام است.

استحکام ساخت قدرت نظام به میزان تحمل و تاب آوری نظام در برابر فشارها و نیروهای وارد به آن اطلاق می شود. منطق شکل گیری نظام جمهوری اسلامی ایران که همانا مقابله با نظام سلطه و ایجاد نظم نوین انقلابی در دنیاست، موجب شده که همواره آماج تهدیدات متعددی قرار گیرد. به همین دلیل، مقوله استحکام بخشی برای آن به یک اهمیت و ضرورت اساسی، به ویژه در گام دوم انقلاب تبدیل می شود. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که راهبردها و راهکارهای استحکام بخشی به ساخت درونی قدرت جمهوری اسلامی در حوزه سیاسی در گام دوم انقلاب اسلامی کدام اند؟ پاسخ به این پرسش مستلزم وضعیت سنجی استحکام ساخت درونی قدرت نظام در حوزه سیاسی است. بدین منظور، پژوهشگران با استخراج مؤلفه های سیاسی سنجش استحکام ساخت درونی قدرت، از بیانات حضرت آیت الله خامنه ای (حفظه الله) مبتنی بر روش عملیاتی تحلیل گفتمان (پدام) و وضعیت سنجی استحکام ساخت قدرت در بُعد سیاسی مبتنی بر روش SWOT، موقعیت نظام را در فضاهای چهارگانه راهبردی (تهاجمی، رقابتی، تدافعی و محافظه کارانه) تعیین کردند. یافته ها نشان داد که نظام جمهوری اسلامی ایران در دومین مرحله خودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی خود، با اینکه در ابعاد سیاسی با تهدیدهای بیشتری نسبت به فرصت های فرارو مواجه است، در مقابل، از قوت های بیشتری برخوردار است که می تواند با تکیه بر آنها، ضعف های داخلی و تهدیدهای خارجی را مرتفع کند. مبتنی بر این وضعیت و نقاط قوت و تهدید، راهبردهای استحکام بخشی به ساخت درونی قدرت در حوزه سیاسی تدوین و راهکارهای پیشنهادی برای تحقق آنها در گام دوم انقلاب ارائه شد.