محمدرضا عاشری

آینده پژوهی به عنوان یک حوزه دانشیِ نوین و اثرگذار در تصمیم سازی از دانش های سیاست گذاری عمومی و علوم راهبردی متمایز است. به همین جهت، شناسایی دقیق پژوهش های این حوزه نیاز به معیارهای شفاف و روشنی دارد که در این پژوهش تاحدامکان به آن پرداخته شده است. پژوهش حاضر به دنبال استخراج عناصر اصلی کیفیت پژوهش های آینده پژوهی به منظور ارائه بستری اطمینان بخش برای ارزیابی کیفیت پژوهش های آینده پژوهی است. بعد از مطالعات اسنادی و بررسی پیشینه پژوهش در این حوزه، با ده نفر از خبرگان حقیقی و فعالان حوزه آینده پژوهی مصاحبه شد. در گام اول پژوهش، پس از مصاحبه با 10 نفر از افراد واجد شرایط و تحلیل و بررسی مصاحبه به روش تحلیل مضمون، 135 مضمون پایه استخراج شد که درنهایت ده مضمون سازمان دهنده نیز از آن مضامین پایه به دست آمد. در گام دوم پژوهش با استفاده از فن مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM)، با استفاده ازنرم افزار MATLAB، موقعیت، میزان اهمیت، اثرگذاری (نفوذ) و اثرپذیری (وابستگی) عناصر استخراج شده در پنج سطح ارائه شد که به کارگیری و شبکه سازی خبرگان، بیشترین نفوذ و خلق و تجویز آینده های بدیل و ایجاد معرفت بین الاذهانی، مشارکت دادن و کسب رضایت ذی نفعان، کم ترین نفوذ را داراست.

صنایع مرتبط با حوزه انرژی نیازمند سرمایه گذاری های مالی فراوان هستند و تامین مالی در این حوزه از مهم ترین دغدغه های کشور است. استفاده از روش مشارکت عمومی- خصوصی یکی از راه کارهای موثر در تامین مالی از طریق همکاری بخش خصوصی است. پیاده سازی موفقیت آمیز PPP در کشور، مستلزم شناسایی عوامل حیاتی موفقیت با توجه به نوع صنعت مربوطه و از طریق بررسی تجارب جهانی و همچنین استفاده از نظرات صاحب نظران و متخصصان آن صنعت است. در این مقاله که به عوامل حیاتی موفقیت در پیاده سازی پروژه های PPP در صنعت برق کشور می پردازد، پس از مطالعات کتابخانه ای و بررسی اسناد و مدارک، عوامل اصلی موثر شناسایی شد و به منظور اعتبارسنجی در اختیار خبرگان قرار گرفت. سپس با استفاده از ابزار پرسشنامه به نظرسنجی از صاحب نظران مربوطه پرداخته شد و نتایج پرسشنامه با روش تاپسیس رتبه بندی گردید. نتایج پژوهش نشان گر آن است که عوامل سیاسی- اجتماعی بیشترین اهمیت را در بین عوامل حیاتی موفقیت شناسایی شده دارند و عوامل اقتصادی- مالی و زیرساختی در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. ضمن این که در رتبه بندی تک تک شاخصه ها نیز، وضعیت سیاسی و اجتماعی پایدار و شفاف، سیاست سالم اقتصادی و برخورداری از منابع انسانی توانمند در رتبه های اول تا سوم قرار گرفته اند.