فرهاد براتی

تحلیل انتقادی گفتمان، که به عریان سازی نقش واسطه گری زبان در (باز)تولید واقعیت می پردازد، از ابزار تحلیلی ازجمله منابع زبان شناسی نقش گرا بهره می جوید. در این پژوهش، که با هدف شناساندن و کاربست گزیده ای از ابزار مزبور نگاشته شده است، کوشش شده تا دونظام آغازگری و گذرایی برروی نمونه ای از متون مطبوعاتی پیاده شود. دراین راستا سرمقاله ای از کیهان، که به قتل سی و هفت معترض شیعه دولت سعودی می پردازد، گزینش و تحلیل شده است. نتایج کاربست نشان می دهند نویسنده از نقطه نظر آغازگری پیام مدنظر خود یعنی انتقاد از واکنش ها به رویداد را به صورتی زیرپوستی انتقال داده است. علاوه برآن کوشیده آن را با استفاده از چینش راهبردی آغازگرها در متن مسبوق به سابقه نشان و آن را در بافت متناسب با سایر رویدادهای به زعم وی نیازمند واکنش قرار دهد. تحلیل گذرایی حاکی است سران عربستان بیشتر در نقش کنش گر در فرایندهای مادی مربوط به ارتکاب جنایات، و سی و هفت زندانی در نقش کنش پذیر و دریافت کننده اقداماتی نظیر شکنجه، جنایت، و ... نمایانده شده اند. واژگان کلیدی: روزنامه کیهان، زبان شناسی نقش گرا، تحلیل گفتمان، تحلیل گفتمان انتقادی

«مقامات حمیدی»و«کلیله و دمنه» سرشار از مطالب خواندنی اند که علاوه بر سود فراوان، مقامات حمیدی ما را درشناسایی فرهنگ و آداب مردم آن روزگار یاری می رساند،هرچند کلیله و دمنه اثری ترجمه شده است اما چون به زبان فارسی راه یافته این کتاب نیز در خور تأمل و بررسی است، اما یکی از مولفه هایی که در این دو کتاب بدان پرداخته شده، ذکر ابزار رزم است ؛.قدمت رزم افزارها ایران را، به دوران پارینه سنگی می رساند این سخن بیانگرآن است که انسان ها از دوران گذشته برای بقا همواره در ستیز با طبیعت و حیوانات یا دشمنان بوده اند از این رو تلاش کرده اند جهت دفاع از خود در ساخت رزم افزار ها تلاش داشته باشند؛ تحقیق در باب مسائل رزمی و ادوات جنگی از مسائلی است که جای پژوهش و جستجو دارد وبا این پژوهش ها، مهم ترین ابزارها، تجهیزات و فنون جنگی استفاده شده در هر دوره از حکومت های کشور، مشخص خواهد شد، از این رو پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانه به بررسی ادوات جنگی و رزمی در کتاب مقامات قاضی حمید الدین و کتاب کلیله و دمنه ابوالمعالی نصرالله منشی می پردازد . در واقع «کلیله و دمنه» و « مقامات حمیدی » کتب نظامی نیستند که در آن به وفور به ابزار نظامی اشاره داشته باشد و آن تعدادی هم که در این دو کتاب آمده برای توضیح بیشتر و تکمیل تشبیهات است. ا

در این مقاله به روایات و مباحثی که در متون پهلوی درباره گرشاسب آمده است می پردازیم. در متون پهلوی، نابودی ضحاک به دست گرشاسب صورت می گیرد. این پژوهش، به بررسی گرشاسب پهلوان حماسی گرشاسب نامه در روایت پهلوی و دیگر متون زبان پهلوی می پردازد. در فصل هشتم روایت پهلوی، سخن از ظهور موعودان زردشتی است که هرکدام به فاصله هزار سال و طبق عقیده مزدیسنان، پس از هزار و پانصد سال ظهور می کنند. یکی از این موعودان «هوشیدر»  از فرزندان زردشت است. پس از این که هوشیدر عدالت، راستی و پاکی را در زمین برقرار کرد، اهریمن با آفرینش دیو «ملکوسان» که باران بر می انگیزد، جهان را زیر سلطه خواهد برد و بر راستی چیره خواهد شد. در روایت پهلوی که متنی بازمانده به زبان فارسی میانه است، اَعمال گرشاسب از زبان خود وی، برشمرده شده و تقریباً مانند داستانی است و عنوان آن «داستان روان گرشاسب» می باشد. در متن های پهلوی از روان گرشاسب گناهکار به سبب آزردن آتش بازخواست می شود و با میانجی گری زردشت بخشوده می شود.

تأثیراقلیم، جغرافیا و محیط زندگی در اخلاق، رفتار، پندار و اندیشه آدمی امری بدیهی است. جلوه های این اثر گذاری در شعر و ادب اقوام و ملّت ها بسیار نمایان و برجسته است. سبک زندگی، سبک شعری و ادبی می آفریند و سبک شعر عربی و بختیاری در حوزه محتوا و زبان از محیط پیرامون متأثّر است. با اندکی غور در شعر و ادب عرب، به ویژه شعر عصر جاهلی، می توان دریافت که شعر عرب، آیینه تمام نمای سبک زندگی بادیه نشینان آن سامان است. در شعر عرب عصر جاهلی، آنچه بیش از همه جلوه گری می کند؛ کیفیّت زندگی عشیره ای، کوچ و لوازم آن است. در ایران، بسیاری از اشعار گویش لری، به ویژه گویش بختیاری، ازلحاظ پرداختن به زندگی عشایری، شباهت های فراوانی به شعر عرب عصر جاهلی دارد. کوچ و دلتنگی های ناشی از آن، غم فراقِ یار سفرکرده، ایستادن بر منزلگاه معشوق و گریستن بر سرآن و یادکردِ خاطرات شیرینِ همراهی با یار، در شعر گویشیِ بختیاری ها، بسیار شبیه آن چیزی است که در شعر عربی عصر جاهلی، به ویژه در مقدّمه های طللی معلّقات سبع، دیده می شود. نکته مهم آن است که شعر بختیاری برخلاف شعر فارسی، باوجود شباهت های مضمونی، از شعر عربی تقلید نکرده و این تشابه در درون مایه ها، نتیجه سبک زندگی ایلی و عشیره ای است. پژوهش حاضر بر آن است تا با رویکرد تطبیقی، جلوه های این شباهت را در شعر بختیاری و معلّقات سبع بررسی کند.

موضوع «غزلیات شمس»، اﺛﺮﺟﺎودانه ﻣﻮﻻﻧ ﺎ ﺟﻼل اﻟﺪیﻦ ﻣﺤﻤﺪ بلخی ، بیان مضامین عارفانه و عشق آسمانی است. مولانا در خلال این غزلیات ناب، از نمادهای اسطوره ای نیز برای تبیین مضامین عرفانی و سایر مفاهیم شعری استفاده کرده است. در این مقاله به بررسی عناصر اسطوره اعم از شخصیت ها، موجودات و نمادهایی که صبغه و نمودی عرفانی در «غزلیات شمس» داشته اند، پرداخته ایم. عناصر، موجودات و شخصیت های مورد بررسی در این مقاله عبارت اند از رستم، زال، کیقباد، سهراب، اسفندیار، ضحاک، کیکاووس، مانی، کیخسرو و موجودات افسانه ای همچون کوه قاف، هما، عنقا و سیمرغ که مهم ترین منبع آن ها، «شاهنامه» فردوسی است. نتیجه پژوهش این است که مولانا با استخراج عناصر اسطوره و حماسه از آثار گران سنگ حماسی از جمله «شاهنامه» فردوسی ، از این عناصر در جهت تبیین هر چه بهتر مضامین و مفاهیم عرفانی در «غزلیات شمس» سود جسته است؛ تا جایی که پژوهش گران ادبیات عرفانی، آن را نمونه بارز و ارزشمند حماسه عرفانی دانسته اند.

من أهم خصائص جبران الأدبیه أنّه لم یقف کما وقف القدماء اللغویین عند التقعّر اللفظی والإغراب الفکری وتحنیط أسالیب الکتابه فی قوالب جامده لا تری إلی التطور والتحرّر سبیلا. وإنما کان أدیبا مجدّدا وصاحب مدرسه فی الأدب المعاصر؛ وتوحّد بین الفن والحیاه فی إطار من الرمزیه والخیال والعاطفه إلی موسیقی لفظیه حالمه وتنمیقات بلاغیه جمیله وأوساط لوّنت أدبه علی رغم الحشو والإستطراد فی کتاباته وأدبه، ملوّن بألوان من الإبداع والتجدید وهو ثائر فی فکره وفی عاطفته وأدبه الإنسانی الرفیع. فکتب کتباً متنوعه فی حیاته تبحث شتّی مجال الحیاه ک «العواصف» و«النبی» و«رمل وزبد» و«الأجنحه المتکسّره» وکتب کثیره أخری تحکی کل منها موضوعاً جمیلا. و جبران ابن بُشرِی وراقه من قریته وداعتها وطیب معدن أهلها وراقه أیضا أن یراها تائهه وراء الروابی والطلال لأنّه شاء للوطن أن یعیش فی ضمیرها، فکاتبنا قد طوّف فی أرجاء العالم منذ أن کان فی الثانی عشر من عمره وعاد إلی وطنه فی الثامن والأربعین محمولاً علی الألواح ولم تقف شهرته عند حدود لبنان والمشرق ولکنه اکتسب صیتاً عالمیا.