سمیه آورند

نمایش پداگوژیک، یکی از شیوه های کاربردی نمایش در حیطه تعلیم و تربیت است و مهم ترین هدف آن، کمک به رشد و پرورش بازیگران به ویژه کودکان و نوجوانان است، تا اقناع زیباشناختی و ذوق هنری تماشاگران. از آنجا که مضامین اینگونه نمایش ها تأثیر مستقیم بر آموزش و تعلیم کودکان دارد و ایران یکی از کشور هایی است که در ادبیات تعلیمی-تربیتی بسیار غنی است، الهام از این متون می تواند در این زمینه ضروری و راهگشا باشد. از آنجا که به نظر می رسد تا کنون تحقیقی مشابه صورت نگرفته است، در پژوهش حاضر که به روش کتابخانه ای و توصیفی-تحلیلی محتوا انجام شده، هفت پیکر نظامی که ترکیبی از مضامین تعلیمی- تربیتی و عاشقانه است، مورد بررسی قرار گرفته. در ابتدا تمثیل های تعلیمی و تربیتی، کشف شده و بعد از تفسیر و بررسی آن ها به چگونگی استفاده از تمثیل ها در ساخت نمایش پداگوژیک، ویژه کودک و نوجوان پرداخته شده است. یافته ها حاکی از آن است که اگرچه هفت پیکر نظامی، اثری غنایی است و صحنه ها و حوادثی دارد که ممکن است به کار کودک ونوجوان نیاید، امّا به خاطر وجود بسامد بالایی از مفاهیم تعلیمی-تربیتی که در داستان های تمثیلی اش گنجانده شده و همچنین جنبه های روایی بالا، می توان از بعضی از داستان ها با استفاده از شیوه های بازآفرینی، بازنگری، روش های تلفیقی و از بعضی دیگر با استفاده از شیوه بازنویسی و اقتباس برای ساخت نمایش پداگوژیک بهره برد.

امروزه آموزش جز جدایی ناپذیر زندگی بشر شده و هرروز با پیشرفت تکنولوژی جدید،روش های تازه ای برای ارائه ی آموزش به وجود می آید، ازجمله: آموزش از راه دور، آموزش مجازی، آموزش الکترونیکی. این پژوهش باهدف بررسی مقایسه ای مزایا و معایب آموزش مجازی و حضوری به روش توصیفی انجام شده است. این پژوهش با استفاده از کلیدواژه های \"آموزش مجازی، آموزش سنتی، مقایسه ی آموزش مجازی و سنتی \" با جستجو در پایگاه های اطلاعاتی فارسی و لاتین انجام شده است. در این پژوهش ابتدا آموزش مجازی تعریف شده سپس تفاوت آموزش مجازی و الکترونیکی، مزایا و معایب، ضرورت های وجود آموزش مجازی، آموزش الکترونیکی در مقابل آموزش سنتی یا آموزش چهره به چهره و... نتایج این پژوهش نشان می دهد، در کشور ما در اکثر سازمان های آموزشی، زیرساخت لازم برای آموزش مجازی وجود ندارد و اساتید و دانشجویان به این باور اعتقاددارند که آموزش مجازی در کنار آموزش سنتی نتیجه بخش خواهد بود.

قصه گویی به عنوان روشی غیرمستقیم به منظور فراهم کردن چارچوبی برای آموزش و ارتقاء درک خود، کارآیی و تجربیات متحد سازی، در کودکان و نوجوانان نقش دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی قصه گویی بر ارتقای سلامت روان کودکان 4 تا 10 بود. روش الهام بخش این مطالعه با استفاده از کلیدواژه های سلامت روان، قصه گویی و کودکان در پایگاه های اطلاعاتی فارسی و انگلیسی نظیر ایران داک، ایران مدکس، سید، مگ ایران، گوگل اسکالر و ساینس دایرکت، بین سال های 1385 تا 1398 صورت پذیرفت؛ که از میان آن ها 89 مقاله مرتبط بررسی و انتخاب شد. معیارهای سلامت روانی در چهار حوزه ی شناختی، ارتباطی، مدیریتی و بدنی جدا و طبقه بندی شدند. مطابق تجزیه وتحلیل یافته ها بیشترین میزان تطابق در مقاله ها مهارت های زندگی (22 درصد) و انواع حمایت ها (19 درصد) معرفی شدند. بااطلاع کافی از معیارهای سلامت روان و تأثیر خواندن داستان بر روی این شاخص ها می توان بسته های علمی- آموزشی برای پیشگیری و مداخله های درمانی در کودکان استفاده کرد. سازمان های ذی ربط نظیر آموزش وپرورش و حوزه سلامت می توانند از نتایج این پژوهش در برنامه ریزی و اجرایی کردن چنین برنامه های استفاده کنند.

تمثیل یکی از پرکاربردترین ابزارهایی است که از دیرباز برای تعلیم و تربیت مورد استفاده قرار می گرفته است. خداوند در کتاب های آسمانی اش، پیامبران در وعظ و رهنمون سازی و مربیان و معلمان در انتقال مفاهیم و آموزش تمثیل را به کار برده و می برند تا با شیوه های غیرمستقیم و تاثیرگذار با مخاطبانشان ارتباط گیرند.در پژوهش حاضر سعی بر آن بوده تا ابتدا به کشف تمثیل های به کار رفته در رمان نوجوان رودخانه واژگون اثر ژان کلود مورلوا پرداخته شود؛ سپس ساختار، روش و تکنیک های تمثیل سازی در آن مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله ضمن معرفی تمثیل روایی- تربیتی این نتایج به دست آمد که مورلوا از چهار شیوه برای تمثیل سازی بهره برده است. از جمله: هم ساختی، برجسته سازی زبان و ابهام در سخن، درگیر کردن حواس پنجگانه در تثبیت وقایع ضمیر ناخودآگاه، بهرمندی از شخصیت های اسطوره ای و کهن الگوها. تمثیل های به کار رفته در رمان رودخانه واژگون، بسیار عمیق و تأویل پذیرند تا جایی که ذهن انسان در برابرشان سلاح هوشیاری اش را زمین می گذارد و با فعال شدن ضمیر ناخودآگاه، تمثیل را درک می کند؛ همین مسئله باعث می شود تا مخاطب نوجوان با خواندن آن همذات پنداری بیشتری با شخصیت اصلی داستان داشته باشد و علاوه بر تلذذ، آن را الگوی خود قرار دهد.

یادگیری الکترونیکی به عنوان یکی از نسل های نوظهور آموزش از راه دور، به سرعت در اکثر نظام های آموزشی رشد و گسترش یافته است. امروزه، اینترنت بزرگ ترین شبکه در دنیا است که از هزاران شبکه کامپیوتری به هم متصل شده (ملی، محلی، تجاری و سازمانی) تشکیل می شود. یادگیری بر مبنای اینترنت، زیرمجموعه ی یادگیری بر خط است. در یادگیری بر مبنای کامپیوتر، یادگیرنده به شبکه متصل نبوده و مواد یادگیری بیشتر به صورت محلی تولید و توزیع می شوند؛ بنابراین یادگیری بر مبنای کامپیوتر زیرمجموعه یادگیری برخط نیست ولی ازآنجاکه به عنوان یک رسانه الکترونیکی فرایند یادگیری را تسهیل می کند جزء آموزش های الکترونیکی محسوب می شود. در این پژوهش بر آنیم تا به بررسی یادگیری الکترونیک بپردازیم و متغیرهایی چون یادگیری الکترونیک در آموزش عالی و یادگیری الکترونیک برای دانشجویان را بررسی کنیم. قطعاً مطالعه این مقاله می تواند افق جدیدی را در زمینه یادگیری الکترونیکی پیش روی ما بگشاید.

هر خالق ادبی در آفرینش اثر خود از شگردهای زبانی و ادبی بهره می برد که موجب زیبایی و بلاغت آن اثر می شود. به کارگیری شگردهای زبانی و ادبی نه تنها در برجسته تر کردن زبان اثر از جایگاه ویژه ای برخوردار است بلکه این مهم تبدیل به سبک نویسنده یا شاعر نیز می شود که با تحلیل و بررسی آن، می توان به زیر ساخت های زبانی اثر دست یافت. احمدرضا احمدی به عنوان یک شاعر نوگرا در مجموعه آثار خود، از ترکیب رنگ ها و واژه ها، تمثیل هایی را برای کودکان و نوجوانان خلق کرده که نه تنها آن ها را به لذت خوانش سوق می دهد بلکه توجه مخاطب را به سمت زیر ساخت متن جلب می کند. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی تحلیلی-محتوا انجام شده، سعی برآن بوده تا ابتدا شیوه های تمثیل پردازی در کتاب « همه آن قایق های کاغذی» مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد و سپس به تفسیر تمثیل های خلق شده در آن کتاب پرداخته شده است. نتایج حاکی از آن است که این کتاب سرشار از تمثیل های متنوع است که در کلمات، جملات و حتی کل متن متبلور شده و ضمن گره گشایی از آن ها، لذت خوانش را دوچندان می کند؛ همچنین تمثیل های احمدرضا احمدی، که ابتدا در کلمات از بسامد بیشتری برخوردار است و سپس در جمله و کل متن، رابطه معنا داری با روساخت داستان دارد؛ از طرفی سمبل هایی مثل رنگ ها، زمان و عناصر طبیعت نقش مهمی در ساخت تمثیل اصلی    داشته اند.

گفتمان، اصطلاحی است که برای نمونه های کاربرد زبان و چگونگی تأثیر آن بر مخاطب، اعم از زبانی که ایجاد ارتباط می کند یا واحدهای زبانی بزرگتر چون مصاحبه و مکالمه و متن و... به کار برده می شود. با این تفاسیر تبلور گفتمان به شکل های گوناگونی صورت می پذیرد؛ گاهی یک متن سخنرانی، گاهی رمان و گاهی نمایشنامه یا فیلمنامه و... با این رسالت گفتمان، به نظر می رسد که در بعضی از متنون به خصوص رمان ها، به خاطر شرایط و نوع ساختار جملات می توان دو یا چند گونه گفتمان را قائل شد. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی محتوا انجام شده، سعی برآن بوده تا ابتدا به تعریف گفتمان پرداخته شود و سپس با توجه به ویژگی های سبکی رمان لحظه های سکسکه از احمد اکبرپور، گفتمان نمایشی آن نیز مورد بررسی قرار گیرد. یافته ها حاکی از آن است که سبک بارز این رمان، طنز است و به لحاظ ساختاری به نمایشنامه و فیلمنامه نیز نزدیک است. به طوری که اگر نویسنده نوع نمایشنامه و فیلمنامه را به جای رمان برای بیان ایدئولوژی خود انتخاب می کرد، باز هم در ایجاد گفتمان موفق بود.از طرفی متن رمان می تواند به عنوان یک فیلمنامه خوب در زمینه جنگ تحمیلی و معرفی آن به مخاطب نوجوان باشد.

ادبیات پایداری به معنای خاص، یکی از انواع ادبی است که در ایران عمر کوتاهی دارد و داستان ها و رمان های زیادی در این نوع نوشته شده که در آن، نویسنده تمثیل و نماد را دستمایه ی بیان خود کرده و اثرش را خلق می کند. تمثیل شامل چیزی گنگ، ناشناخته و پنهان از ماست که در عصر جدید و در نقد سبک شناسانه ی یک اثر به عنوان رمزگان از آن یاد می شود و حتی می تواند سبک یک نویسنده را دربرگیرد. در سبک شناسی لایه ای، که از شیوه های نوین سبک شناسی به حساب می آید، بافت موقعیتی را به عنوان کلان لایه مد نظر قرار داده و متن را به خرد لایه هایی تجزیه می کنیم. سپس با بررسی آن ها به جستجو در ویژگی های شاخص و پربسامد می پردازیم که در نهایت منجر به کشف ایدئولوژی می شود. در این مطالعه ، که به روش توصیفی تحلیلی محتوا انجام شده ، ابتدا با توجه به بافت موقعیتی، رمان عاشقانه های یونس در شکم ماهی از جمشید خانیان را که یکی از آثار تمثیلی خلق شده در ادبیات پایداری است به خرد لایه های واژگانی، نحوی و بلاغی تجزیه کرده و سپس به بررسی سبک شناسانه آن پرداخته می شود. یافته ها حاکی از آن است که ایدئولوژی نویسنده در لایه ی نحوی نهفته است؛ چرا که این داستان تمثیلی است و معمولاً تمثیل در لایه ی نحوی نمود پیدا می کند. او با آوردن یک نمونه ی عالی ، بهترین نوع عشق را سیروسلوک و حرکت از عشق زمینی به عشق آسمانی می داند؛ سپس با بهره گیری از رمزگان و تمثیل، مخاطب را به تأویل و تفکر وا می دارد و سبکی تمثیلی را برای رمانش رقم می زند.

به کارگیری شاخه های جدید سبک شناسی و بازیابی ابزارهایی مناسب برای تجزیه و تحلیل متون فارسی می تواند دریچه ای تازه به شناخت مطلب باشد. در پژوهش حاضر که به روش توصیفی و تحلیل محتوا انجام شده، سعی بر آن بوده است تا رمان هستی از فرهاد حسن زاده از دیدگاه سبک شناسی انتقادی مورد توجه قرار گیرد. یعنی در کلان لایه های روایی و متنی با تجزیه و تحلیل کانون سازی، میزان تداوم کانون سازی (کانون سازی متغیر و چندگانه) و جنبه های کانون سازی (جنبه ی ادراکی زمان به ترتیب، دیرش، بسامد و مکان و جنبه جهان بینی) و نیز خرد لایه های آوایی، واژگانی، نحوی، کاربردشناسی و بلاغی در ارتباط با لایه ی بیرونی آن (بافت موقعیتی متن) مورد بررسی قرار گیرد. یافته ها حاکی از آن است که برخی متغیرهای سبکی در متن وجود دارد که منجر به کشف جهان بینی و تبیین مسائل اجتماعی روز مثل جنگ، فقر و... در متن می شود؛ از طرفی نوع به کارگیری جملات با توجه به مخاطب شناسی باعث استقبال مخاطب نوجوان از این رمان و موفقیتش در عرصه ملی و بین المللی شده است.