اکبر پناهی درچه

نقش تربیت ذهن و تاثیر آن بر رشد عقلانی کودکان موضوعی است که اخیرا مورد توجه جدی صاحب نظران عرصه تعلیم و تربیت قرار گرفته است. سابقه طرح این مساله را می توان در آثار قدما بویژه صدرالمتالهین جستجو کرد. تبیین تفاوت دیدگاه صدوری ملاصدرا با سایرین در زمینه نقش آفرینی قوه خیال و ترجیح علم حضوری نسبت به علم حصولی در حکمت متعالیه، زمینه ساز مباحثی است که می تواند الگوی بدیعی از تربیت ذهن را به روی صاحب نظران بگشاید. این مقاله ضمن بیان موضوع شناخت و نحوه حصول علم اختلاف نظر بین حکمای مشاء را با صدرالمتالهین شیرازی در تربیت ذهن بررسی می کند. بر خلاف سایر اندیشمندان که منشاء علم را صورت های ذهنی حلول کننده در نفس قلمداد می کنند که به شکل حصولی قابل ادراک است، ملاصدرا آن را حاصل ابداع و خلق در نفس دانسته که به شکل حضوری و با مشارکت فعال قوه خیال ایجاد می شود. بر این اساس به نظر می رسد در فرایند آموزش و پرورش، تربیت قوای ذهن به تنهایی برای رشد فراگیران کفایت نمی کند؛ لذا ضرورت دارد تا در برنامه های آموزش فلسفه به کودکان راه های تقویت قوه خیال نیز به عنوان یک عنصر کلیدی و تاثیرگذار، محور فعالیت برنامه ریزان آموزشی کشور قرار گیرد. 

هدف پژوهش حاضرتحلیلی بر اصالت «نظام اخلاق اسلامی»است.در اینپژوهش با روش توصیفی-تحلیلی، دیدگاه افرادی بررسی شده است که  منکر «نظام اخلاق اسلامی» شده اند. در این پژوهش، بر دیدگاه های منکران «نظام اخلاق اسلامی» و نیز اندیشمندان مسلمان برای تلفیق آراء فلاسفه یونان تاکید و بر روی دو کلیدواژه مهم این نظام، یعنی «فضیلت» و «عدالت» به عنوان دو مؤلفه مؤثر در تدوین ساختار نظام اخلاق اسلامی، تمرکز شده است. نتایج نشان داد که برخی از دلایل منکران نظام اخلاق اسلامی تا حدودی موجه است، ازجمله اینکه کتب اخلاقی در طول تاریخ تحت تأثیرآموزه های اخلاق یونان (بویژه افلاطون و ارسطو) قرار گرفته اند و این که عدالت ارسطویی بیشتر از نوع «عدالت اجتماعی» است که از «فرد» آغاز می شود و به تقسیم مواهب، درآمد، سود، قضاوت و داوری منجر می گردد. همچنین  آموزه های اخلاقی در آیات و روایات منسجم نیست و به صورت پراکنده است. با این وجود، همه این دلایل باعث نمی شود که تلاش ارزشمند اندیشمندانی همچون ابن مسکویه، خواجه نصیر طوسی، ملامهدی نراقی و ده ها اندیشمند دیگر را در تدوین نظام اخلاق اسلامی حاصل بی توجهی به داشته های بومی خود تلقی کنیم.

موضوع «شادی و شادمانی» در وجود آدمی، تاریخی به اندازه قدمت خود انسان دارد و مباحث مربوط به آن جزء کهن ترین مسائل بشری محسوب می شوند. روانشناسی جدید در سال های اخیر به دستاوردهای خوبی در زمینه «روانشناسی شادی» نائل گردیده است. «اصول چهارده گانه فوردایس» که محور بسیاری از تحقیقات و پژوهش های دانشگاهی با موضوع «شادمانی» قرارگرفته، یکی از اصلی ترین یافته ها در این زمینه است. کارگاه ها و دوره های آموزش شادی و نشاط نیز در میان برخی از آحاد جامعه در حال انجام است. نتایج پژوهش ها در این زمینه نشان داده که این دوره ها توانسته، از طریق آموزش شادمانی به افراد، اثرات مثبتی در کاهش آسیب های روانی، اجتماعی و حتی جسمی فراگیران داشته باشد. این مقاله، ضمن بررسی محتوای این اصول شادی بخش درصدد آن است تا مشخص کند چه ردپایی از آن را می توان در منابع و متون اسلامی یافت و در تربیت و اخلاق اسلامی تا چه حد بر محتوای این اصول، تأکید شده است.

هدف اصلی این مقاله مروری بررسی عوامل اثرگذار بر فرسودگی شغلی در معلمان می باشد. جهت بررسی این عوامل ابتدا تحقیقات و مطالعات انجام شده در این زمینه موردبررسی قرار گرفت و سه دسته عوامل شامل: عوامل فردی، اجتماعی و اداری جمع آوری گردید. سپس ابعاد فرسودگی شغلی، شامل خستگی عاطفی، کاهش عملکرد شخصی و مسخ شخصیت موردبررسی واقع شد. همچنین استراتژی های ابقاء و نگهداری به سه دسته راهبردهای فردی، راهبردهای اداری و آموزش معلمان دسته بندی گردید. در انتها با توجه به نتایج تحقیقات صورت گرفته در این زمینه، راهکارهای عملی جهت کاهش و یا جلوگیری از فرسودگی شغلی ارائه گردیده است.

یکی از مهارت هایی که لازم است معلمان به آن مجهز باشند، مهارت های ارتباطی است که این مجموعه مهارت ها می تواند تأثیر بسیاری بر عملکرد حرف ه ای آنان گذارد. هدف از پژوهش کیفی حاضر، بررسی رابطه بین مهارت های ارتباطی و کیفیت زندگی دبیران شهرستان اصفهان است. جامعه آماری شامل 1400 نفر می باشد که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان حجم نمونه 300 نفر برآورد گردید. جهت جمع آوری داده ها از دو پرسشنامه کیفیت زندگی ( sf-36 ) و مهارت های ارتباطی بارتون استفاده گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که تفاوت معناداری بین مهارت های ارتباطی در میان زنان و مردان وجود ندارد و همچنین وضعیت تا هل دبیران بر مهارت های ارتباطی تأثیرگذار نمی باشد، اما تفاوت معناداری بین مهارت های ارتباطی و سطح تحصیلات دبیران مشاهده گردید. همچنین، رابطه معناداری بین مهارت های ارتباطی و ابعاد هشت گانه کیفیت زندگی دبیران وجود دارد. در انتها راهکارهایی جهت افزایش استفاده از مهارت های ارتباطی در میان دبیران به منظور ارتقاء شاخص های کیفیت زندگی و اصلاح روند بر مبنای نتایج حاصل از پژوهش، ارائه گردیده است.

مدارس اصلی ترین نهاد تعلیم و تربیت قلمداد می گردند و عملکرد موفق این نهاد بدون حضور پررنگ و مشارکت همه جانبه والدین قابل تحقق نمی باشد. از سوی دیگر والدین اولین معلمان کودکان بشمار می آیند و اهمیت مشارکت آنان بر هیچ یک از متخصصان امر آموزش و پرورش و سیاستگذاران آموزشی پوشیده نیست. با توجه به اهمیت مشارکت اولیا در آموزش و پرورش، در این مقاله مروری سعی شده است تا نقش مشارکت والدین در دستیابی به اهداف آموزشی مورد بررسی قرار گیرد. از اینرو محققان این پژوهش، با جستجوی دقیق در منابع فارسی و لاتین و بررسی تحقیقات و پژوهش های داخلی و بین المللی بیست ساله اخیر سعی نموده اند عوامل موثر بر مشارکت والدین در امور مدرسه مشخص نمایند و این عوامل را در دو گروه عوامل تاثیر گذار و عوامل تاثیر پذیر دسته بندی نمایند. در انتها با توجه به یافته های این تحقیق، پیشنهاداتی جهت افزایش مشارکت بیشتر اولیاء در امور آموزشی و مدرسه در جهت بهبود عملکرد دانش آموزان ارائه گردیده است.