مهرناز احمدی مبارکه

هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی الگوی خودیاری گری به روش ارزیابی مجدد بر کاهش تنیدگی و افزایش سلامت روانی بود. بدین منظور در یک طرح شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پیش آزمون، 60 نفر از والدین مهدکودک فرشته آسمانی به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند. هر دو گروه مقیاس تنیدگی درک شده کوهن و همکاران (1983) و همچنین پرسشنامه سلامت روانی را به عنوان پیش آزمون پاسخ دادند. سپس گروه آزمایش در معرض 8 جلسه آموزش خودیاری گری به روش ارزیابی مجدد قرار گرفت و گروه گواه هیچ آموزشی را دریافت نکرد. سپس هر دو گروه به پس آزمون پاسخ دادند و داده های پژوهش به کمک تحلیل کوواریانس تحلیل شد. نتایج نشان دادند که الگوی خودیاری گری به روش ارزیابی مجدد بر کاهش تنیدگی و ارتقای سلامت روانی اثر دارد و درمان گران و مشاوران می توانند از این شیوه برای کاهش تنیدگی و افزایش سلامت روانی مراجعان استفاده کنند.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه ی مسندمهارگری و نشانه های مرضی با باورهای خرافی بود. طرح پژوهشی، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه ی آماری شامل کلیه ی زنان عضو در سرای محله های تهران بود که به روش خوشه ای و در دسترس، ۲۲۰ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. مقیاس درونی بودن، افراد قدرتمند و شانس (لونسون، ۱۹۸۱)، فهرست نشانه های اختلال های روانی (دروگاتیس، ریکلز و راک، ۱۹۷۶) و اندازه ی بازخوردهای مرتبط با باورهای خرافی (آکار، ۲۰۱۴) استفاده شد. داده ها به لحاظ توصیفی و استنباطی تحلیل شد. یافته ها بیانگر آن بود که باورهای خرافی با زیرمقیاس درونی بودن از مسندمهارگری رابطه ی معنادار ندارد. بین باورهای خرافی و مسندمهارگری بیرونی با زیرمقیاس های وابسته به شانس بودن و وابسته به افراد قدرتمند بودن، رابطه ی مستقیم معناداری وجود دارد و همچنین زیرمقیاس وابسته به شانس بودن به تنهایی توان تبیین 3 درصد از واریانس باورهای خرافی را به صورت مثبت دارد. بین باورهای خرافی با تمام ابعاد نشانه های مرضی رابطه ی مستقیم و معنادار وجود دارد و نشانه های مرضی 15 درصد از واریانس باورهای خرافی را تبیین می کند. همچنین نشانه های افسردگی به تنهایی توانایی تبیین 3 درصد از واریانس باورهای خرافی را به صورت مثبت دارد.

این مطالعه ویژگی های مختص به فرهنگ ارزش های ایرانیان را شناسایی و خاستگاه های الگوی ارزشی خاص آن را بر حسب تأثیرهای علّی شرایط اجتماعی سیاسی تبیین می کند. در سه مطالعة مجزا، سه گروه سنی (17 15 سال، 1532 نفر؛ 26 18 سال،600 نفر؛ 62 24 سال، 821 نفر) با «زمینه یاب ارزشی شوارتز» (شوارتز، 1992) و نسخة 40 ماده ای «پرسشنامة تشبیهی ارزش» (شوارتز و دیگران، 2001) ارزیابی شدند، و از خلال «تحلیل های جداگانه کوچک ترین فضا» در باب روابط ساختار ارزشی برای هر نمونه و مقایسة آن با الگوی اصلی (ارزش های بنیادی انسانی؛ شوارتز، 1992، 1994) تفاوت های بینِ فرهنگی محتمل بازنمایی شد. آن چنان که انتظار می رفت مواردی از انحراف از الگوی نظری مشاهده شد که بیانگر تأثیر ایدئولوژی اسلامی انقلابی در عرصة اجتماعی سیاسی است: (1) رابطة پویشی ابعاد مرتبة بالاتر «تعالی خود» و «گسترش خود» در هر سه نمونه نقض شد، (2) همچون نمونه های اروپای شرقی، در بُعد «تعالی خود» کانونی از ارزش های اجتماعی سیاسی شکل گرفت، (3) ارزش «معتدل» از مجموعه ارزش های سنت و مذهب بیرون رانده شد، و (4) در تأثیرهای افتراقی جو سیاسی اجتماعی بر ارزش های نسل های جوان تر نسبت به بزرگسالان، نکته شایان توجه اینکه نوجوانان از کنش ارزش های تعالی جویی در دو سطح روابط نزدیک (خیرخواهی) و گسترده (جهان شمولی نگری) به ادراکی متجانس و پیوسته نائل نمی گردند.

پ ژوهش حاضر در پی کشف روابط معنایی و ساخت اری ارزشها در نوجوانان ایرانی بود. بدین منظور 1532 دانش آموز (766 دخت ر، 766 پ سر) به نسبت مس اوی در پایه های تحصیلی سوم راهنمایی (14 ساله) و س وم نظری (17 ساله)، به روش نمونه برداری تصادفی طبقه بندی شده از 6 منطقة آم وزش و پرورش شهر تهران انت خاب و با «پرسشنامة تشبیهی ارزش» (شوارتز و دیگران، 2001)، ارزشیابی شدند. روی آورد آماری پژوهش برای تحلیل ساختاری و منظومه های محتوایی ارزشها، فن «تحلیل کوچکترین فضا» بود. یافته های پژوهش نشان دادند که محتوا و ساختار ارزشهای انسانی نوجوانان ایرانی در سط ح وسیعی با الگوی نظری جهان شمول ارزشها (شوارتز، 1992) مطابقت دارد، و معنابخشی و ساخت دهی به ارزشها در دختران و پسران مشابه اس ت. انحراف از الگوی مورد انتظار نیز در مواردی مشاهده شد. ریخت ارزشی خیرخواهی با ساختار ریخت اصلی مطابقت نکرد و رابطة پویشی ابعاد رتبة بالاتر «تعالی خ ود» و «گسترش خود» نقض شد. این ساختارهای کمّی تغی یریافته خصیصه های ویژه (شاخص فرهنگ) نوجوانان ایرانی را منعکس م ی کن ند. پژوهش حاضر، یافته های بحث انگیزی را در باب ماهیت ارزشهای اخلاقی نوجوانان ایرانی در پی داشت.