نسترن پورصالحی

کتاب کودک بر رشد زبانی، شناختی، شخصیتی و اجتماعی کودکان اثرگذار است. داشتن تعریف دقیق از این مفهوم می تواند به رشد همه جانبه کودک کمک نماید. به این ترتیب هدف از این پژوهش آن بود که بر مبنای تعریفی که علامه طباطبایی از کتاب در قرآن ارائه کرده است، به مفهوم کتاب کودک دست پیدا کنیم. برای این منظور از روش کتابخانه ای و گروه کانونی استفاده شد. 6 نفر از متخصصان که مطالعات قرآنی داشتند در گروه کانونی مشارکت داده شدند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده های کیفی، سه نوع کتاب را در زندگی کودک شناسایی کرد: کتاب فیزیکی دربردارنده خاطرات و تجربیات کودک و تثبیت باورها از طریق آن؛ کتاب والدین و سبک زندگی آنان (رفتار و گفتار والدین و اطرافیان کودک، امکانات و محل زندگی او)؛ کتاب طبیعت و پدیده های طبیعی. به این ترتیب بر اساس یافته ها پیشنهاد می شود والدین از اثر ارتباطی خود بر کودک غافل نبوده و تلاش نمایند از طریق انواع کتاب های شناسایی شده رشد همه جانبه ای را برای کودک فراهم آورند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، تدوین اهداف آموزش سواد اطلاعاتی به کودکان ایرانی 7-11 ساله بر اساس استانداردهای سواد اطلاعاتی ارائه شده از سوی انجمن کتابخانه های مدارس آمریکا ( AASL ) است. روش : برای تهیه اهداف آموزشی اولیه سواد اطلاعاتی بر اساس استاندارد AASL از روش مرور متون استفاده شد. همچنین، برای تدوین اهداف مناسب برای آموزش سواد اطلاعاتی به کودکان از روش پیمایشی با ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید که روایی آن توسط سه تن از متخصصان تأیید، و به وسیله این ابزار، از 22 تن از کارکنان یک دبستان نظرخواهی شد. از مصاحبه با گروه متمرکز برای مشخص نمودن سن مناسب آموزش در هر هدف و ترتیب اهداف و سنین متناسب با آن استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که اهداف آموزش سواد اطلاعاتی به کودکان ایرانی 7-11 ساله در سه دسته کلی قرار می گیرد: دسترسی مؤثر و کارآمد به اطلاعات (شناخت منابع اطلاعاتی، توانایی طرح سؤال، ترسیم شبکه مفهومی و غیره)، ارزیابی اطلاعات (فهم متن، تشخیص ربط با نیاز اطلاعاتی، تشخیص منابع اطلاعاتی مناسب)، استفاده از اطلاعات (توانایی سخنرانی در مقابل گروه، یادداشت برداری، تهیه اسلاید، تهیه متن علمی با درج منابع). اهداف آموزشی استخراج شده نشان می دهد که اولویت اصلی در مقطع 7-11 سال، روی آموزش دسترسی به منابع اطلاعاتی است. ارزیابی و استفاده از اطلاعات در این سن کمتر امکان آموزش دارد و تأکید در این سنین بر درک و ربط متن با نیاز اطلاعاتی و گزینش اطلاعات متناسب با آن است. با این حال روش های به خاطرسپاری، تصمیم گیری و تعاملات بین فردی نیز قابل آموزش است. علاوه بر آن، مهارت های نوشتاری و گفتاری (ایجاد نوشته های علمی و ایراد سخنرانی مبتنی بر آن)، ساخت روزنامه دیواری و کاردستی را نیز می توان آموزش داد. اصالت/ارزش: ارزش این پژوهش در ارائه اهداف آموزشی جزء نگر و عملیاتی برای آموزش سواد اطلاعاتی به کودکان 7-11 ساله، به همراه نمونه طرح درس و تمرین است.

هدف: این پژوهش فرایند ایجاد مخزن آرشیو الکترونیکی در دانشگاه ها را به منظور غلبه بر مشکلات ناشی از نگهداری آرشیوهای فیزیکی گوناگون نشان می دهد. روش: در این پژوهش از روش کیفی و مصاحبه با صاحب نظران آرشیو ملی ایران و ذی نفعان ایجاد آرشیو الکترونیکی در دانشگاه تهران استفاده شده است. یافته ها: به منظور ایجادآرشیو رقمی، لازم است ابتدا دلایل و نیز اهداف تشکیل آن مشخص شود تا بتوان توجیهی پذیرفتنی در این زمینه داشت. ایجاد مخزن آرشیو الکترونیکی نیازمند تولید اسناد الکترونیکی و سنجش نیازمندی های بخش های مختلف دانشگاه و اخذکننده مدارک از پرونده های دانشجویی است. اصالت اثر: پژوهش، ده مرحله اساسی را به منظور ایجاد مخزن آرشیو الکترونیکی پیشنهاد می کند ، از جمله ضرورت و امکان سنجی ایجاد مخزن آرشیو، مطالعه مقدماتی در حوزه آرشیو، مصاحبه با ذی نفعان، استخراج اسناد و اطلاعات مورد نیاز هر یک از بخش ها، مشخص کردن اسناد مشترک و مورد نیاز بخش های مختلف، و تهیه اصطلاح نامه تخصصی.

هدف: این پژوهش با توجه به اهمیت آموزش سواد اطلاعاتی به دانش آموزان، ضمن طراحی یک دوره آموزشی، به بررسی مقایسه ای تاثیر آموزش مهارت های سواداطلاعاتی از سوی معلم و کتابدار در دو دبیرستان هوشمند پرداخته است، و سعی در یافتن فرد مسئول این آموزش ها در مدارس دارد. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و از روش های کتابخانه ای و شبه تجربی بهره می گیرد. از میان دوازده مدرسه هوشمند شهر تهران، دبیرستان های دخترانه آبسال و ندای آزادی که از شباهت بیشتری به لحاظ زیرساخت های فناوری اطلاعات و سابقه هوشمند بودن برخوردار بودند، انتخاب شدند. در دبیرستان آبسال کتابدار متخصص و در دبیرستان ندای آزادی یکی از دبیران، به آموزش مهارت های سواد اطلاعاتی طی 4 جلسه پرداختند. یافته ها: پیش از آموزش مهارت های سواداطلاعاتی، دانش آموزان دو دبیرستان مورد سنجش قرار گرفتند و طبق نتایج آزمون t مستقل تفاوت معناداری میان دانش آموزان دو دبیرستان پیش از آغاز آموزش وجود نداشت. میانگین تفاضل نمرات پس آزمون و پیش آزمون نشان داد، کتابدار به میزان 33/1 و معلم به میزان 07/0 در ارتقای مهارت های سواد اطلاعاتی دانش آموزان موثر بوده اند و بر اساس آزمون t زوجی میزان تغییرات تنها در گروه تحت تعلیم کتابدار معنادار بوده است. همچنین تغییر معناداری در نمره سواد اطلاعاتیِ پیش و پس آزمون دو گروه آموزش دیده به وسیله معلم و کتابدار رخ داده است.