فیروزه حاج علی اکبری

ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا، جلوگیری از التهاب بازار، ارتقای کارایی و بهره وری تولید، شفافیت، قابلیت ردیابی شبکه های توزیع محصولات کشاورزی راهبردی و تحقق بسیاری از پیامدهای مثبت خُرد و کلان، در گرو مدیریت هوشمندانه زنجیره تأمین محصولات کشاورزی است. بنابراین، هدف این پژوهش کاربردی، طراحی مدل مدیریت هوشمند زنجیره تأمین کسب وکارهای کشاورزی در نظر گرفته شد. دراین راستا، پس از مطالعات کتابخانه ای، در گام نخست، مطالعات میدانی، ازطریق مصاحبه عمیق با 33 نفر از خبرگان بخش های دولتی و خصوصیِ فعال در زنجیره تأمین محصولات کشاورزی انجام گرفت که به روش نمونه گیری نظری و غیراحتمالی هدفمند انتخاب شده بودند. به منظور تحلیل داده ها از روش کیفی داده بنیاد و کدگذاری استفاده شد. براساس یافته های بخش اول، 1556 کد باز، 75 کد محوری و 9 کُد انتخابی، شامل عوامل اقتصادی و مالی، بازاریابی و فروش، تولیدی و عملیاتی، نهادی، زیرساختی و لجستیکی، ارتباطی و اطلاعاتی، فناورانه، اقلیمی، زیست محیطی و بیولوژیکی و سیاسی شناسایی شد و به روش تحلیل کیفی و با نرم افزار مکس کیودا نسخه 2020، عوامل مؤثر طبقه بندی گردید. سپس، مدل پارادایمی پژوهش، مبتنی بر هفت عامل اصلی (شامل 46 عامل فرعی)، هشت راهبرد تأمین (شامل 34 اقدام راهبردی) و 23 پیامد مالی و غیرمالی، در راستای تحقق مدیریت هوشمند زنجیره تأمین و بهبود فرایندهای برنامه ریزی از مزرعه تا بازار، طراحی شد.

هدف این پژوهش شناسایی و اولویت بندی مهم ترین عوامل مؤثر ناشی از تحریم در تأخیر بهره برداری از طرح های صنعتی می باشد. این پژوهش یک پژوهش اکتشافی است که با استفاده از نظرات کارشناسان و مدیران و خبرگان صنعت و مدیران شرکت های درگیر در بهره برداری طرح های صنعتی استان زنجان سعی در شناسایی این عوامل نموده است. پژوهش به لحاظ هدف از نوع پژوهش های کاربردی است. در این پژوهش از تکنیک تحلیل ساختاری استفاده شده است و نمونه انتخاب شده برای شرکت در گروه مصاحبه روش دلفی، کارشناسان و مدیران و خبرگان صنعت و حوزه تجارت بین الملل و مدیران شرکت های درگیر در بهره برداری طرح های صنعتی استان زنجان بودند، تعداد 33 نفر به عنوان گروه دلفی پس از مصاحبه و شناسایی عوامل به پرسشنامه های پژوهش پاسخ دادند. نتایج نشان داد که اولین عامل تأثیرگذار ناشی از تحریم در تأخیر بهره برداری از طرح های صنعتی، عامل افزایش تمام هزینه های تمام شده محصولات است همچنین افزایش نرخ ارز در ایران به عنوان یک متغیر اساسی از تولیدات گرفته تا واردات و صادرات را به خود اختصاص داده است. همچنین محدودیت گشایش ال سی ها عامل دیگری است که بر افزایش هزینه تمام شده محصولات تأثیر دارد. محدودیت در انتقال ارز عامل دیگری است که در تأخیر بهره برداری از طرح های صنعتی بسیار مهم است چون خریدهای خارجی و واردات کالاهای صنعتی نیازمند ارز بوده و عدم انتقال ارز به داخل موجب تأخیر بهره برداری از طرح های صنعتی می شود.

بحران ها، حوادثی هستند که خرابی های زیادی بوجود آورده و باعث به خطر افتادن جان افراد می شوند. این خرابی ها می توانند به صورت منطقه ای، مانند سیل، یا به صورت سراسری، مانند زلزله و آتشفشان، نمود پیدا کنند. حتی بحران هایی نیز در حد جهانی، مانند مشکل سال ۲۰۰۰ رایانه ها، وجود دارند. با توجه به گسترش فناوری اطلاعات در تمام زمینه ها و نیز فواید بی شمار استفاده از آن، خصوصا در مواردی که حجم داده ها و پردازش آن ها بسیار بالا است، استفاده از فناوری اطلاعات در مدیریت بحران بسیار حیاتی است. این مقاله از نوع مروری مبتنی بر بررسی مقالات و مطالعات کتابخانه ای می باشد.

توسعه و مقاوم سازی زنجیره های ارزش محصولات کشاورزی می تواند به عنوان یک ابزار قدرتمند در راستای کاهش فقر و مبارزه با چالش امنیت غذایی و تاب آوری در مواقع بحرانی و شوک آور به ویژه در کشورهای در حال توسعه مورد توجه قرار گیرد و به اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی مبنی بر درون زا و برون نگر بودن کمک کند و بی توجهی به آن باعث کاهش سرمایه گذاری و از بین رفتن فرصت های شغلی شود. در این راستا، اهداف پژوهش شناسایی عوامل مؤثر داخلی و خارجی زنجیره ارزش محصول استراتژیک چای و ارائه راهبردهایی برای توسعه پایدار زنجیره ارزش این محصول جهت رونق تولید در نظر گرفته شد؛ زیرا این موضوع به لحاظ تحقق سیاست های کلان نظام از نظر اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، رقابتی و سیاسی- امنیتی از اهمیت بالایی برخوردار است. لذا پژوهش بلحاظ هدف کاربردی، از نوع پیمایشی- تحلیلی و در آن از رویکرد کیفی بهره گرفته شد. بدین ترتیب ابتدا مروری بر مبانی نظری و پیشینه پژوهش انجام گرفته و با بهره گیری از رویکرد تحلیلی مقایسه ای، زنجیره های ارزش چای کشورهای برتر بررسی شد؛ سپس برای گردآوری داده ها، ابتدا نقاط قوت و ضعف، فرصت ها و تهدیدها طی جلسات هم اندیشی انفرادی و گروهی (طوفان ذهنی) احصاء و به منظور جمع بندی عوامل داخلی و خارجی، فرم های نظرسنجی میان خبرگان صنعت چای توزیع گردید. پس از گردآوری فرم ها، 12 نقطه قوت، 24 نقطه ضعف، 21 فرصت و 24 تهدید جمع بندی و در راستای ساماندهی و توسعه آن،راهبردهای یکپارچگی استراتژیک/ بهینه سازی بخشهای تولیدی و راهبردهای تولید صادراتمحور و رسوخ در بازار ارائه گردید.

رفاه اجتماعی از جمله مهم ترین مقولات دنیای معاصر است  و تدوین و اجرای برنامه های رفاهی توسط دولت ها و سازمانهای ذیربط از روش ها ی مختلفی انجام می شود. گفته می شود اغلب برنامه ریزی های رفاهی، ذیل برنامه ریز های کلان کشوری انجام شده  و به ندرت خصوصیات منطقه، ناحیه و نیاز های نواحی را در نظر می گیرد. یکی از  روش هایی که در سطح  برنامه ریزی میان برد کاربرد دارد تکنیک برنامه ریزی ناحیه ای است. این روش بر خلاف برنامه ریزی های کلان، به صورت منطقه ای و با توجه به ظرفیت های بومی و ناحیه ای انجام میشود. هدف پژوهش حاضر  برسی تاثیر برنامه ریزی ناحیه ای بر رفاه اجتماعی می باشد. جامعه آماری این پژوهش را شهروندان شهر زنجان و  نمونه آماری آن مشتمل بر 385 شهروند شهر این  می باشد که از طریق فرمول کوکران برای جامعه نا محدود محاسبه شده است. پس از مطالعه کتابخانه ای و بررسی مبانی نظری موضوع، دادههای موردنیاز به شیوه پیمایشی با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و تحلیل داد ها با استفاده از روش مدل معادلات ساختاری انجام شده است. نتایج نشان می دهد  برنامه ریزی ناحیه ای  بیشترین تاثیر را بر روی  متغیر امنیت اجتماعی   و در مراحل بعدی به ترتیب با متغیر های ، فراغت، آموزش، سلامت، مسکن، بیمه و جمعیت رابطه معنا داری دارد. واژه های کلیدی: برنامه ریزی، برنامه ریزی ناحیه ای، ناحیه، رفاه اجتماعی، مدل معادلات ساختاری