محمدعلی ضیایی

اصول عملیه به عنوان روش رفع تحیر در موارد نبود دلیل قطعی و ظنی معتبر، راهکاری است که اغلب در فقه فردی و در حقوق خصوصی و کیفری پی گرفته شده است. در حقوق عمومی و ساحت حکمرانی اعم از اقتصادی، سیاسی و فرهنگی نیز در مواردی این اصول مبنای عمل نهادهای مختلف قرار گرفته است. با این حال، این نوشته در راستای روش شناسی در حقوق عمومی و حقوق بین الملل، قائل به تفاوت روش برداشت از منابع دینی و لزوم ارتقای معیارهای استنباط احکام به منظور پیشگیری از انزوا یا تحریف دین است. بنابراین مسئله اصلی این تحقیق توصیفی-تحلیلی، امکان یا امتناع استناد به اصول عملیه و نیز شیوه استناد به این اصول در حکمرانی است. به نظر می رسد در راستای «ضرورت تأسیسی و متکامل بودن زبان شارع جهت تفاهم با تاریخ»، اصول عملیه زبانی مناسب برای سطح حکمرانی نیست و تنها در قالب «رویکرد» می تواند در حکمرانی استفاده شود و عقل، بنای عقلا، مذاق شارع، حفظ نظام زمینه استناد به اصول عملیه را نیز تا حد زیادی مرتفع می کند.

امروزه یکی از مسائل مهم و مورد توجه مساله حفظ و رعایت حقوق زنان میباشد. در نظام حقوقی ایران و طبق مقررات موجود زن در اهلیت تمتع و استیفا با مرد یکسان است و هیچ گونه تفاوتی بین آنها وجود ندارد. تمام طرق و وسایلی که مرد میتواند منابع مالی دسترسی پیدا کند، قانوناً برای زن وجود دارد و هیچ ممنوعیت و محدودیتی از این حیث برای زن وجود ندارد. در خصوص تملک غیر ارادی یعنی تملک از طریق ارث بین زن و مرد تفاوتی وجود دارد و آن این که اصولاً زن از سهم الارثی نصف سهم الارث مرد برخوردار است ولی در نظام مالی خانواده برای زن طرق دیگری برای تملک مال مانند فقه و مهریه وجود دارد که میتوان آن کمبود را جبران کند و تعادل را برقرار نماید.

پیچیدگی و پردامنه بودن تعلیم و تربیت، می طلبد که ضمن بررسی این مهم از زوایای گوناگون، برای آن وقت زیادی صرف شود. یکی از این زاویه ها، چگونگی کاربرد اصول تربیت با توجه به دیدگاه اندیشمندان اسلامی در آثار شاعران پارسی گوی است. با بررسی آثار استاد شهید مرتضی مطهری، از اندیشمندان معاصر اسلامی، درخصوص تربیت، اصول و قواعدی را می توان ردیف نمود که رعایت آن ها، رسیدن به اهداف تربیت اسلامی را ممکن خواهد ساخت؛ یکی ازاساسی ترین این اصول، اعتدال است که در این مقاله از چند منظر به آن پرداخته شده است. در بخش نخست مقاله، معنا و مفهوم تربیت و اعتدال از دیدگاه های گوناگون مورد بررسی قرار گرفته و بعد از آن نقش تربیتی این اصل در قرآن و حدیث بیان گردیده، سپس در بخش پایانی چگونگی کاربرد این اصل به عنوان یک صفت برتر در آثار شاعران و نویسندگان بزرگ ادب فارسی، ذکر و به مقایسه گذاشته شده است.این تحقیق، با روش کیفی توصیفی انجام گرفته و روش گردآوری اطلاعات آن، کتابخانه ای و تحلیل محتوا می باشد. منابع تحقیق هم شامل کتاب ها، پایان نامه ها، مجلات، مقالات و پژوهش ها و تحقیقات مرتبط با موضوع بوده اند.