محمدجواد محسن زاده

با آغاز هزاره سوم میلادی و توسعه و رشد فناوری های نوین اطلاعات و ارتباطات و نیز با حضور و گستردگی رسانه ها در سپهر عمومی و شئون زندگی، چارچوبی فراهم شده است که آموزش، فرهنگ، سیاست و اجتماع انسانی حول محور ارتباطات و رسانه در بستر فضای مجازی جریان یابد. از طرف دیگر، انسان قرن بیست و یکم با توجه به مشغله زیاد در عصر مدرن و نداشتن وقت کافی برای حضور در دوره های آموزش حضوری، به سبک جدیدی از آموزش به نام آموزش مجازی نیاز پیدا کرده که اکنون در سرتاسر دنیا در حال گسترش است. این پژوهش که با روش کیفی از نوع توصیفی- پیمایشی، کتابخانه ای و مشاهده مشارکتی انجام شده، با هدف آسیب شناسی آموزش های دینی و علوم اسلامی در فضای مجازی و ارائه راهکارهای ارتقای آن صورت گرفته است. همچنین مبانی نظری برای تبیین علمی پژوهش بر اساس آموزه های دینی در اهمیت تعلیم، تعلم و تبلیغ انجام یافته و در حوزه ارتباطات نیز بر اساس نظریه های ارتباطی اشاعه و نوآوری اورت راجرز، تبلیغات به مثابه گفتمان دانش- قدرت میشل فوکو، نقش های اجتماعی ارتباطات هارولد لاسول و چارلز رایت، نقش وسایل ارتباط جمعی ویلبر شرام، نظریه آموزشی اثربخش بزرگسالان و نقش ارتباطات گرافیکی انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد با توجه به ساختار نوین ارتباطی در عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی دارای کارکرد، فرصت، ظرفیت مناسب و ﻧﻘﺶ تأثیرگذاری در ﺷﮑﻞﮔﯿﺮی سبک جدیدی از آموزش غیر حضوری و الکترونیک در حوزه آموزش دینی است؛ اما با توجه به نوپا بودن آموزش های دینی در فضای مجازی لازم است با برنامه ریزی مناسب، آسیب ها و ضعف ها شناسایی شود تا با ساماندهی و رفع چالش های موجود از این فرصت برای تحقق منویات مقام معظم رهبری در خصوص سواد فضای مجازی، اهداف آموزشی، فرهنگی، تبلیغی و احیا و گسترش تمدن اسلامی استفاده گردد.

ارتباطات گرافیکی با تکیه بر درک بالاتر داده های فراهم آمده به کاربران کمک می کند تا میزان بهره وری در دریافت و ارزیابی اطلاعات را افزایش دهند و نقش مؤثری را در روابط عمومی ایفا کنند. مقالة پژوهشی حاضر با هدف بررسی و شناخت نقش ارتباطات گرافیکی در انتقال پیام و جذب آن توسط مخاطبان روابط عمومی فرمانداری شهرستان بهارستان انجام شده است. روش تحقیق به صورت توصیفی و پیمایشی است. جامعة آماری شامل 256 نفر از کارمندان فرمانداری شهرستان بهارستان، اعضای شورای هماهنگی روابط عمومی های اداره های شهرستان بهارستان و ارباب رجوع مراجعه کننده به فرمانداری بوده است. با توجه به جدول مورگان نمونه آماری، 154 نفر هستند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند و به وسیله پرسشنامه 21 گویه ای مورد سنجش قرار گرفتند. ضریب آلفای کرنباخ برای پرسشنامه برابر با 843/0 بوده است. داده ها به وسیله نرم افزار SPSS مورد بررسی قرار گرفتند. یافته های مقاله نشان می دهد مقدار آمار خی دو برای سؤالات این تحقیق در سطح (05/0p<) معنادار بوده و طرح های گرافیکی در ترغیب مخاطبان روابط عمومی، در تشویق مخاطبان روابط عمومی و در اقناع پیام های روابط عمومی به طور معناداری تأثیرگذار بوده است

مساجد از مهم ترین مراکز و نهادهای حرکت مردم در راستای دین، کانون بیداری اسلامی و محور کارکردهای عبادی، سیاسی، تبلیغی، آموزشی، تربیتی، مبارزاتی و نظامیِ امت اسلامی است. در حقیقت مساجد مراکز فرهنگی، سنگر اسلام، پایگاه نشاط، معنویت، اخلاق، معرفت و روشنگری می باشد و در عصر ارتباطات، فناوری اطلاعات و حضور پایگاه های وسایل ارتباط جمعی نوین و فضای مجازی، لزوم تکلیف شناسی، برنامه ریزی و ضرورت اهتمام ائمه جماعات، مسئولین و متولیان فرهنگی به ابعاد تبلیغی، اطلاع رسانی و هنری رسانه ها احساس می شود. تحقیق پیش رو با هدف طرح مسئله، بررسی و پاسخگویی به سؤال نقش پایگاه های وسایل ارتباط جمعی نوین در اشاعه فرهنگ دینی و بویژه مساجد صورت گرفته است. در این راستا محقق با استفاده از روش کیفی و مشاهده مشارکتی اطلاعات لازم را از طریق توصیفی، پیشمایشی، کتابخانه ای و میدانی گردآوری و تألیف کرده است. مبنای نظری تحقیق و موضوعات بحث شده بر اساس کتاب آسمانی اسلامی قرآن کریم، احادیث و روایات پیامبر اکرم(ص) و ائمه هدی(ع)، فرمایشات حضرت امام راحل(ره) و حضرت امام خامنه ای(مدظله العالی) می باشد و در حوزه ارتباطات از نظریه نقش وسایل ارتباط جمعی ویلبر شرام برای تبیین علمی پژوهش استفاده شده است. در این نوشتار با نگاهی به رویکرد مذهب به رسانه و رسانه در اسلام به خصوصیات مسجد طراز اسلامی از دیدگاه قرآن، احادیث و از منظر حضرت امام خمینی(ره) و حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) به جایگاه و کارکردهای مسجد به عنوان کانون حفظ ارزش ها و نقش بی بدیل و ویژه مسجد در سبک دهی به زندگی انسان، ایجاد مدینه فاضله با آرمان تمدن اسلامی با استفاده از پایگاه های وسایل ارتباط جمعی نوین می پردازیم. یافته های تحقیق نشان از آن دارد که همزمان با پیشرفت بشر و بروز تکنولوژی های جدید ارتباطی و هنری، اگر شیوه انتقال و جلوه گر ساختن پیام های دینی و مساجد با جذابیت بخشی، استفاده از بستر پایگاه های وسایل ارتباط جمعی نوین، فضای مجازی و در مسیر مورد توجه جامعه هدف بویژه جوانان صورت پذیرد، می تواند منجر به ترغیب، تشویق و اقناع مخاطبان شود و اهداف تبلیغی، اطلاع رسانی و آموزشی خود را تأمین کرده و آثار و برکات فراوانی داشته باشد.

پژوهش با هدف شناسایی نقش شبکه های اجتماعی در باورپذیری مذهبی جوانان تهران مطالعه موردی مراسم اربعین انجام شده است. در بخش کمّی جامعه آماری شامل دو گروه از جوانان ساکن شهر تهران عضو شبکه های اجتماعی تلگرام و اینستاگرام هستند شامل افرادی که در مراسم پیاده روی اربعین سال 1398 شرکت کرده اند و گروهی که شرکت نکرده اند. در نهایت نتایج حاصل از توزیع پرسش نامه در بین 388 نفر مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. در بخش کیفی جامعه آماری شامل روزنامه نگاران، پژوهشگران حوزه عاشورا و کارشناسان مسائل مذهبی و دینی است که پس از مصاحبه با 11 نفر، اشباع نظری حاصل شده است. یافته های کمّی نشان دهنده اثرگذاری و ارتباط مستقیم و معنادار در میزان استفاده از شبکه های اجتماعی توسط جوانان تهران و آگاهی، اعتقاد و افزایش عواطف دینی آنان نسبت به شرکت در مراسم اربعین است. نتایج بخش کیفی پژوهش بیانگر جلب توجه جهان به عظمت قیام و فلسفه ایستادگی امام سوم شیعیان است.