سعیده فنایی

زمینه و هدف :اجتناب تجربی، الگویی رفتاری است که رفتار پرخوری را در افراد دارای اضافه وزن و چاق افزایش می دهد. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اجتناب تجربی افراد دارای اضافه وزن و چاق در شهر اصفهان بود. مواد و روش ها:این پژوهش از نوع نیمه تجربی بود که به صورت پیش آزمون، پس آزمون، همراه با گروه شاهد و به صورت دوسوکور و چند مرکزی انجام گرفت. جامعه پژوهش را کلیه افراد دارای اضافه وزن و چاق دارای شاخص توده بدنی (Body mass index یا BMI) بیشتر از 25 مراجعه کننده به کلینیک های تغذیه و رژیم درمانی در زمستان سال 1393 تشکیل دادند. سپس 40 نفر به روش نمونه گیری در دسترس و بر اساس معیارهای ورود انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و شاهد قرار گرفتند (هر گروه 20 نفر). آزمودنی ها در سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری (45 روز بعد) به پرسش نامه پذیرش و عمل برای مشکلات مربوط به وزن (Acceptance and Action Questionnaire for Weight-Related Difficulties یا AAQW) Lillis و Hayes پاسخ دادند. پایایی ابزار به روش ضریب Cronbach¢s alpha، 91/0 به دست آمد و روایی صوری و محتوایی آن توسط متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. گروه آزمایش در 8 جلسه 60 دقیقه ای درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد شرکت نمودند. گروه شاهد هیچ مداخله ای دریافت نکرد. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کواریانس در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها:درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، اجتناب تجربی شرکت کنندگان گروه آزمایش را در مقایسه با گروه شاهد به طور معنی داری کاهش داد و این اثر در مرحله پیگیری نیز پایدار بود (050/0 > P). نتیجه گیری:بر اساس نتایج مطالعه حاضر، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد می تواند اجتناب تجربی افراد دارای اضافه وزن و چاق را کاهش دهد که پیامد این مسأله، افزایش انعطاف پذیری روان شناختی این افراد می باشد. بنابراین، می توان از این روش درمانی در کنار سایر مداخلات مربوط به کنترل وزن استفاده نمود.

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثرات مثبت و منفی درمان شناختی- رفتاری بر سلامت روان و انعطاف پذیری روانشناختی در افراد دارای اضافه وزن بود. روش: طرح این پژوهش، از نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون، پس آزمون، پگیری و گروه کنترل، بود. جامعه ی پژوهش، شامل کلیه ی افراد دارای اضافه وزن بین 20 تا 50 سال مراجعه کننده به کلینیک های تغذیه و کلوب های ورزشی شهر اصفهان در سال 1393 بود که از میان آن ها تعداد 40 نفر، به روش نمونه گیری دردسترس به عنوان نمونه ی پژوهش، انتخاب شدند و به تصادف در دو گروه آزمایش (20 نفر) و کنترل (20 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش 8 جلسه ی دو ساعته ی درمان شناختی- رفتاری دریافت کردند، در حالیکه گروه کنترل، هیچ مداخله ای دریافت نکردند. پرسشنامه ی سلامت عمومی 12 سؤالی (GHQ-12) و پرسشنامه ی پذیرش و عمل برای مشکلات مربوط به وزن (AAQW)، به عنوان ابزار پژوهش در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری، برای دو گروه مورد استفاده قرار گرفت. داده ها توسط تحلیل کواریانس و آزمون مان ویتنی- یو مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج، نشان داد که درمان شناختی- رفتاری، در مرحله ی پس آزمون، منجر به افزایش معنادار سلامت روان و کاهش معنادار انعطاف پذیری روانشناختی شد. این اثرات در مرحله ی پیگیری نیز تداوم یافته بود. نتیجه گیری: براساس نتایج پژوهش حاضر، درمان شناختی- رفتاری، می تواند به عنوان یک مداخله ی اثربخش در افزایش سلامت روان افراد دارای اضافه وزن، محسوب شود. با این حال، براساس نتایج پژوهش حاضر، ادعای درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، مبنی بر کاهش انعطاف پذیری روانشناختی در روند درمان شناختی- رفتاری، تأیید شد.

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطاف پذیری شناختی، استرس ادراک شده ،کیفیت زندگی ، تبعیت از درمان و شاخص های زیستی ( A1C) در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو بود. پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی و طرح آن به صورت دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل همراه با سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری ( دو ماهه ) بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل کلیه بیماران مبتلا به دیابت نوع دو که دارای پرونده در انجمن دیابت شهر اصفهان در سال 1398و 1399 بودند. حجم نمونه برای هر گروه 15 نفر در نظر گرفته شد. روش نمونه گیری به صورت هدفمند بود و افراد پس از انتخاب، به صورت تصادفی در دو گروه درمان پذیرش و تعهد (15=n) و گروه کنترل (15=n) جایگزین شدند. در این پژوهش داده ها با استفاده از پرسشنامه خصوصیات دموگرافیک، پرسشنامه انعطاف پذیری شناختی، پرسشنامه استرس ادراک شده، پرسشنامه تبعیت درمانی، پرسشنامه کیفیت زندگی بیماران دیابتی، پرسشنامه پذیرش و عمل، ویرایش دوم و آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله (ای. وان.سی) (HbA1c) بدست آمدند. نتایج نشان داد درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطاف پذیری شناختی، استرس ادراک شده ،کیفیت زندگی ، تبعیت از درمان و شاخص های زیستی ( A1C) در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو اثربخش است.