سوسن رحیم زاده

با مطرح شدن روانشناسی مثبت و رشد فزاینده آن در عصر کنونی، توجه روانشناسی از تمرکز به اختلال ها و مشکلات روانی به مطالعه علمی تجربه ها و صفت های فردی مثبت و توجه به نهادهایی جلب شد که تحول این تجربه ها و صفت ها را تسهیل می کنند. این پژوهش با هدف شناخت نقش واسطه ای خودشفقت ورزی بین کمال گرایی و بهزیستی فاعلی (رضایت از زندگی و عواطف مثبت و منفی) دانشجویان انجام شد. طرح پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. 353 (233 زن و 120 مرد) دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب با روش نمونه برداری داوطلبانه به صورت برخط (آن لاین) به فرم کوتاه مقیاس خودشفقت ورزی،  مقیاس رضایت از زندگی، فهرست عواطف مثبت و منفی و مقیاس کمال گرایی چندبعدی تهران پاسخ دادند. نتایج تحلیل مسیر ضمن تأیید نقش واسطه ای خودشفقت ورزی بین ابعاد کمال گرایی و بهزیستی فاعلی و برازش مدل نشان دادند کمال گرایی و خودشفقت ورزی 33 درصد از واریانس رضایت از زندگی، 15 درصد از واریانس عواطف مثبت و 22 درصد از واریانس عواطف منفی را تبیین می کنند. به علاوه، 17 درصد از واریانس خودشفقت ورزی ازطریق کمال گرایی تبیین پذیر است؛ بنابراین، با  آموزش خودشفقت ورزی آثار مخرب کمال گرایی بر بهزیستی فاعلی کاهش می یابد.  

این پژوهش با هدف شناسایی نقش بازخورد والدین به سواد در پیش بینی مهارت های شناختی کودکان 5 سال تا 5 سال و 11 ماه شکل گرفت. 128 کودک (66 پسر و 62 دختر) از شهر برازجان به کمک طرح همبستگی با روش تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و به دو مقیاس مهارت های اولیه شناختی (مرکز پژوهشی هم نوای آوای رویش، 1394) پاسخ دادند. والدین آن ها نیز مقیاس محیط سواد خانه (مرکز پژوهشی هم نوای آوای رویش، 1394) را تکمیل کردند. تحلیل داده ها نشان داد محیط سواد خانه با مهارت های اولیه شناختی کودکان همبستگی مثبت دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه حاکی از این بود که محیط سواد خانه 24 درصد از واریانس مهارت های شناختی (14 درصد از مهارت خواندن نوشتن و 10 درصد از مهارت ریاضی) کودکان را تبیین می کند و زیرمقیاس علاقه به خواندن والدین 4 درصد از مهارت شناختی خواندن نوشتن کودکان را به تنهایی پیش بینی می کند. یافته ها بر نقش غنی سازی محیط خانواده و آگاه سازی والدین از ارزش آن در افزایش مهارت های شناختی کودکان پیش دبستانی به منظور پیشگیری از افت تحصیلی در هر مقطعی، تأکید کردند.

زمینه: بررسی های متعدد نشان می دهند که ساختار مقاله های علمی روان شناسی، به ویژه از لحاظ روش شناختی، از استاندارد لازم برخوردار نیست. برای دستیابی به استاندارد ساختن روش مقاله ها مانند طرح پژوهش، مشخصه های گروه های نمونه، ابزارها و روش های آماری، نیاز به تحلیل ساختاری، شکل بندی و بررسی مؤلفه ها و مواردی دارد که باید در این بخش ارائه شود. هدف: هدف این پژوهش، بررسی مقاله های علمی رشته های مختلف روان شناسی است تا از این طریق، وضعیت مقاله ها برپایه علائق پژوهشگران، شناسایی خلاء ها و در عین حال انباشتگی پژوهشی و ناهماهنگی ها و کاستی های مربوط به روش شناسی مشخص گردند. بدین منظور، 1126 مقاله اصیل مجله های علمی - پژوهشی روان شناسی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در بازه زمانی 1386 تا 1389 مرور شد. 9 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد روان شناسی داده ها را استخراج و توسط نویسندگان بازبینی شدند. روش: طرح پژوهش حاضر توصیفی بود. داده ها در قالب جدول های فراوانی ارائه شدند. یافته ها: نتایج بیانگر آن بودند که فراوانی برخی از طرح های پژوهشی، گروه های نمونه، ابزارها و روش های آماری بسیار کم و یا هیچ است و در مقابل، برخی دیگر از طرح ها، ابزارها و روش ها به طور گسترده ای در پژوهش ها به کار رفته اند. نتیجه گیری: یافته ها با مبانی روش شناسی که انجمن های معتبر علمی منتشر کرده اند، مقایسه شدند و پیشنهادهایی برای ارتقا ساختار و شیوه نگارش بخش روش مقاله ها ارائه شد .

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های مفهومی احساس تنهایی در دانشجویان ایرانی بر پایة پژوهش کیفی و تحلیل محتوا شکل گرفت. اطلاعات محتوایی احساس تنهایی در سه گام جمع آوری شدند: نخست، پیشینة پژوهشی احساس تنهایی و ابزارهای اندازه گیری آن به طور جامع مرور شد. سپس با 10 مشاور (چهار زن و شش مرد) و 10 دانشجو (شش زن و چهار مرد) مصاحبه و نظرات آنها دربارة احساس تنهایی ضبط شد. سرانجام 135 دانشجو (94 زن و 41 مرد) یک پرسشنامة باز پاسخ احساس تنهایی را تکمیل کردند. تحلیل محتوای پیشینة پژوهشی بیانگر هفت مؤلفة احساس تنهایی، یعنی مؤلفه های هیجانی، اجتماعی، خانوادگی، احساساتی، دوستان، گرو ه های بزرگ تر (پیوندجویی گروهی) و هستی گرایی بودند. از تحلیل محتوای مصاحبه با مشاوران، پنج مؤلفة هیجانی/ فردی، ارتباطی/ اجتماعی، ارتباطی/ خانوادگی، هستی گرا و مذهبی/ معنوی، از مصاحبه با دانشجویان، چهار مؤلفة هیجانی/ فردی، ارتباطی، احساساتی و مذهبی/ معنوی و از پرسشنامة باز- پاسخ سه مؤلفة هیجانی/ فردی، ارتباطی ( ارتباط با دیگران، خانواده، دوستان، گروه های بزرگ تر) و مذهبی/ معنوی شناسایی شدند. یافتة منحصر به فرد این مطالعه، تنهایی مذهبی/ معنوی بود که در اندازه گیری احساس تنهایی در نمونه های ایرانی باید در نظر گرفته شود. بر اساس این یافته ها می توان یک ابزار اندازه گیری احساس تنهایی مبتنی بر فرهنگ ایرانی را تهیه و گسترش داد.

ویژگیهای روان سنجی نسخه ترجمه شده پرسشنامه مهارتهای اجتماعی/ هیجانی کودکان پیش دبستانی (KIST ؛ میلر، مایشی و میلر، 1997) با روش رواسـازی متقاطع بررسی شد. یک نمونه 1435 نفری از کودکان 5 و 6 ساله (668 دختر، 767 پسر) مهدکودکهـا و مراکز پیش دبستانی شهر تهران انتخاب و به دو گروه (نمونه الف=725، نمونه ب=710) تقسیم شدند و مادران آنها پرسشنامه 50 گویه ای KIST را تکمیل کردند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی با چرخش متمایل بر پایه نمره های فرم والد نشان داد با ادغام دو زیرمقیاس رفتارهای فزونکنشی/بیتوجهی و سازش نایافته و حذف زیرمقیاس رفتار خواب، نسخه فارسی متشکل از شش عامل 1) رفتارهای سازش نایافته/فزون کنش، 2) مهارتهای اجتـماعی، 3) مهارتهای ارتباطی، 4) مهارتهای زندگی روزمـره، 5) رفتار تغذیه، و 6) نشانه های اضطراب جدایی است و بـر روی هم تقریباً 2/40 درصـد واریانس را تبیین میکند. شاخصهای برازندگی تحلیل عاملی تاییدی در دو گروه روایی متقاطع پرسشنامه را تایید کرد. ضرایب همبستگی مثبـت و معنادار بین نمره کلKIST با نمره گروه مربیان (35/0=r) روایی همگرا و ضرایب منفی و معنادار آن با دو فرم فهرست رفتاری کودکان (32/0-=r) و گزارش مربی ـ معلم (33/0-) نظام سنجش مبتنی بر تجربه آشنباخ (آشنباخ، 1991) روایی واگرای پرسشنامه را تایید کرد. مبانی نظری عاملهای استخراج شده مورد بحث قرار گرفت.

این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین مهارت های اجتماعی- هیجانی کودکان با سن و جنس آنها و نیز اشتغال مادران در یک گروه نمونه به حجم 712 کودک 6- 4 ساله (358 دختر، 367 پسر) مهـد کودک ها و مراکز پیش دبستانی تهران انجام شد. مادران گروه نمونه نسخه فارسی پرسشنامه غربالگری اختلالات اجتماعی/ هیجانی پیش دبستانی (میلر، مایشی و میلر، 1997؛ دادستان و دیگران، 1389) را تکمیل کردند. نتایج تحلیل های آماری نشان داد که دختران در مهارت های اجتماعی، مهارت های ارتباطی، مهارت های زندگی روزمره و رفتارهای سازش نایافته- فزون کنش نسبت به پسران نمره بهتری کسب کردند. کودکان 6-5 ساله نیز در مقایسه با کودکان 5-4 ساله در رفتارهای سازش نایافته/ فزون کنشی و نیز مهارت های زندگی روزمره نمره بیشتری به دست آوردند. کودکانی که مادران شاغل داشتند، نسبت به کودکان دارای مادران خانه دار، نمره بالاتری در مهـارت های ارتباطی کسب کردند. استلـزام های مربوط به درک رفتـارهای کودکان و نیز برنامه ریزی های آموزشی و تربیتی بر پایه یافته های این مطالعه مورد بحث قرار گرفت.

پژوهشهـای تجـربی، نظری و مفهوم سازی پدیده احساس تنهایی در 35 سال گذشته گسـترش چشمگیری یافته انـد. پژوهشگران توانسته اند فراوانی احساس تنهایی در جمعیت عمومی و دانشجویی را نشان دهند، ارتباط بین تنهایی با انواع پیش بینیکننده های اجتماعی (مانند وضعیت و تماس خانوادگی) و نیز طیفی از حالتهای روانی (مانند افسردگی و سطح پایین حرمت خود) را برجسته سازند. همراه با هر تعریف مفهومی از احساس تنهایی، یک ابزار اندازه گیری نیز طراحی شده است. در پژوهشی که برای این شماره درنظر گرفته شده است، 231 دانشجو، هفت مقیاس احساس تنهایی را تکمیل کردند. مقیاسهایی که هم امکان مقایسه بین ابزارها را فراهم میساخت و هم تداخل سازه ای اندازه گیریشده را ارزیابی میکرد. بـه عبارت دیگر، در این پژوهش به بررسی شباهتها و تفاوتهای مقیاسهای مختلف و رایج احساس تنهایی پرداخته شد تا تک بعدی یا چند بعدی بودن آن مشخص شود. چنین روشی میتواند به مبانی زیربنایی هر ابزاری انسجام بخشد.

" سلامت روانی والدین دانش‌آموزان دارای اختلال نارسایی‌توجه/‌فزون‌ـ ‌کنشی (ADHD) با والدین دانش‌آموزان بهنجار مقایسه شد. معلمان 315 دختر و 315 پسر 7 تا 11 ساله فهرست نشانه مرضی کودک CSI-4 (گدو و اسپرافکین، 1994) را تکمیل کردند. دو گروه (در هر گروه 15 دختر و 23 پسر) از دانش‌آموزان واجد اختلال و فاقد اختلال ADHD انتخاب شدند. سپس والدین تمام 76 دانش‌آموز به پرسشنامه سلامت عمومی (گلدبرگ، 1972) پاسخ دادند. نتایج نشان دادند که سطح سلامت روانی والدین کودکان واجد اختلال ADHD به‌گونه‌ای معنادار (001/0 P <) پایین‌تر از والدین کودکان بهنجار بود. استلزامهای مرتبط با سیاستگذاری برنامه‌های پیشگیرانه با هدف ارتقای سطح سطح سلامت عمومی مورد بحث قرار گرفت. "