عاصفه توکلی خمینی

در ادبیات اجتماعی، تخیل اجتماعی مفهومی نوین است که از سویی، ساختارهای اجتماعی آن را تعیین می کنند و از سوی دیگر، خود در ساخت فرایندهای اجتماعی نقشی سازنده دارد. رسانه ها یکی از تعینات اجتماعی تولیدکننده تخیل هستند. در این پژوهش، الگوهای تخیلات اجتماعی در میان کاربران رادیو و رسانه های تولید کاربر مجازی، تحلیل شده است. برای دستیابی به این هدف، با استفاده از روش کیفی و مصاحبه نیمه ساختاریافته و همچنین نرم افزار MAXQDA10، چهار الگوی «تخیلات فردگرایانه»، «تخیلات فردگرایانه فرا مادی»، «تخیلات توسعه گرایانه ابزاری» و «تخیلات اجتماعی آرمانی» در کاربران رادیو شناسایی شده است. در میان کاربران رسانه های تولید کاربر مجازی، تنها الگوی تخیل به دست آمده «تخیل فرا واقع مصرفی» است که تولید کننده پیام با کاربرد خود ایده آ ل سازی، مخاطب را در مصرف به اقناع ذهنی می رساند. این رسانه ها قدرت اجتماعی خردی هستند که تخیلات مخاطبان را شکل می دهند. جریان اجتماعی تولیدشده مبتنی بر تخیل در هر دو رسانه، آرمان پردازی های فردی است که اهداف اجتماعی و معطوف به دیگری را کمتر در خود نهفته دارد.تخیل اجتماعی، رادیو، رسانه های تولید کاربر

تأثیر مهاجرت های بین المللی را می توان در بعد کلان آن با تغییراتی در سطوح اقتصادی و سیاسی جوامع و در بعد خرد، با چگونگی انطباق مهاجران و ویژگی های هویتی آنها بررسی کرد. در بررسی تأثیر مهاجرت بر هویت افراد، ویژگی های هویتی مهاجران نسل دوم در مقایسه با نسل اول از پیچیدگی های بیشتری برخوردار است. درحالی که نسل اول مهاجران در ایران به دنیا آمده و رشد کرده اند و خود را ایرانی می دانند، نسل دوم یا در کشور میزبان متولد شده اند یا در اوایل دوران کودکی به آن کشور رفته اند و در فضای بینابینی فرهنگی جامعه مبدأ و جامعه میزبان اجتماعی شده اند؛ به همین دلیل نسل دوم مهاجران الگوی تطبیقی و هویتی متفاوتی خواهند داشت. در پژوهش حاضر با استفاده از روش کیفی و مصاحبه با متخصصان این حوزه در خارج از کشور ،ابعاد گوناگون هویت نسل دوم مهاجران بررسی شده است. نتایج نشان می دهد، مهاجران نسل دوم در دوران کودکی به ابعاد هویت بخش جامعه میزبان تعهد بیشتری دارند و از آنجا که در بررسی ارزیابی فایده، هویت ایرانی با تأیید اجتماعی همراه نیست، مهاجران نسل دوم عموماً مطابق با انتظارات افراد جامعه میزبان رفتار می کنند؛ اما همین افراد در دوران نوجوانی و جوانی، تعلق عاطفی بیشتری نسبت به ایران پیدا می کنند و با نگاهی بازاندیشانه می کوشند عناصر فرهنگی جامعه میزبان را با فرهنگ ایرانی ترکیب کنند.

در رویکرد پدیدارشناسانه، تلویزیون به عنوان یک ابژه در جهان خارج وجود ندارد، بلکه تنها در آگاهی افراد تجسم می یابد. به بیانی دیگر، تلویزیون، نه به عنوان واقعیتی عینی، بلکه ذهنیت و ادراک از آن، موضوع مطالعه پدیدارشناسی حاضر است. با توجه به تأکید صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران بر گروه های در حاشیه و فقرا، شناخت ادراک گروه های مختلف به ویژه گروه های آسیب پذیر از تلویزیون بسیار مهم است. از این رو، در پژوهش حاضر، تجربه زیسته زنان بی خانمان از تلویزیون مطالعه شده است. در این مقاله توصیف می شود که در زیست جهان زنان بی خانمان، تلویزیون چگونه صورت بندی شده است؟ با استفاده از نظریات برساخت گرایی رسانه و پدیدارشناسی و با کاربرد روش پدیدارشناسی تجربی، با 10 نفر از زنان بی خانمانی که به طور موقت در مددسرای نیلوفر آبی چیتگر حضور دارند، مصاحبه شده و یافته ها، با استفاده از روش تجزیه وتحلیل کرسول و نرم افزار maxqda 10 تحلیل شده اند. از مجموع واحدهای معنایی استخراج شده، 10 مقوله متنی به دست آمده است و پس ازآن، چهار مقوله ساختاری «تلویزیون برچسب ساز»، «تلویزیون طبقاتی»، «بی خانمانی کاذب تلویزیونی» و «تلویزیون طرد کننده» از مقولات متنی، انتزاع شده اند. تحلیل ها نشان می دهد که زنان بی خانمان در برابر این ادراک از تلویزیون مقاومت نمی کنند و این ذهنیت، امکان درخواست های اجتماعی را از آنان سلب کرده است. ازاین رو، ضروری است، رسانه در ساختاری برابر و با نگاهی ساختارگرایانه و نه فردگرایانه، امکان تحرک و تغییر اجتماعی را برای آنان فراهم آورد و دیگر ساختارهای طرد کننده را به چالشی جدی فراخواند.

فقر و طرد اجتماعی از عوامل ظهور پدیده بی خانمانی است، اما ادراک این گروه از هویت خود از عوامل بنیادی است که تداوم حضور آن ها را در خیابان تضمین می کند و یا در به چالش کشیدن وضعیت موجود و بازگشت آن ها به منزل نقش مهمی دارد. ازاین رو در این پژوهش تجربه زیسته زنان بی خانمان از هویت مطالعه شده است. در این مقاله توصیف می شود که در ادراک زنان بی خانمان، هویت چگونه صورت بندی شده است؟ با استفاده از نظریات پدیدارشناسی و با کاربرد روش پدیدارشناسی تجربی، با 10 نفر از زنان بی خانمانی که به طور موقت در مددسرای نیلوفر آبی چیتگر حضور دارند، مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شده و یافته ها، با استفاده از روش تجزیه وتحلیل کرسول و نرم افزار maxqda 10 تحلیل شده است. از مجموع واحدهای معنایی استخراج شده، چهار مقوله ساختاری «ادراک هویت پیشینی/ پسینی»، «تجربه زیسته از چاره اندیشی برای هویت»، «تجربه زن بودن در تلاقی با اعتیاد» و «درک دیگری از نهادهای حمایت گر» انتزاع شد. نتایج، شکاف بین هویت پیشینی و پسینی را آشکار می سازد و نشان می دهد زنان، نه به شکل منفعل بلکه صورت نمونه هایی فعال و خلاق با هویت مواجه می شوند و در تجربه آنان، ساختارهای شکل دهنده هویت انگ خورده که فاصله اجتماعی را شکل می دهد، مخفی مانده و امکان مقاومت و تغییر هویت از آنان سلب می شود. این نظام معنایی شکل گرفته از هویت، تداوم حضور زنان بی خانمان را در خیابان تضمین کند و نه بازگشت آن ها را به خانه. این تحقیق پیشنهاد می کند، سیاست های دیگری ساز که توسط نهادهای گوناگون و افراد، برضد هویت زنان بی خانمان عمل کند، موردبازنگری قرار گیرد.