صادق میراحمدی

ازجمله مسائل مورد مناقشه درباره فضیلت، ارتباط فضایل با یکدیگر است که اولین بار سقراط و افلاطون به آن پرداختند و نظریه یگانگی فضیلت را مطرح کردند. ارسطو این نظریه را نپذیرفت و فضیلت را به دو قسم عقلانی و اخلاقی تقسیم نمود. او بیشتر به بحث درباره فضیلت اخلاقی پرداخت و به این پرسش که چه رابطه ای میان فضیلت عقلانی و اخلاقی وجود دارد، پاسخ شفافی نداد. فارابی و زاگزبسکی، نظریه یگانگی فضیلت را نمی پذیرند و معتقدند فضایل عقلانی، غیر از فضایل اخلاقی هستند؛ فارابی در پاسخ به ارتباط بین فضایل، نظریه تقدم و تأخر و زاگزبسکی نیز نظریه زیرمجموعه را مطرح کرده اند. تحلیلی که فارابی و زاگزبسکی از ارتباط بین فضایل مطرح می کنند، درنهایت تقریر دیگری از یگانگی فضیلت ها است.

هیدگر در کانون فلسفه قاره ای قرار دارد. وی همچنان که در آثار فلسفی خود، سعی در گذشت از متافیزیک دارد؛ در رساله سرآغاز اثر هنری نیز سعی دارد از هنر و سنت زیبایی شناسی که به باور وی دارای مبانی متافیزیکی است، گذر کند. هیدگر با استفاده از روش پدیدارشناسی- هرمنوتیک که از ویژگی های بارز تفکر وی است به تأمل دربارة ذات هنر و اثر هنری می پردازد و در این راستا با بررسی مفاهیم چیز، ابزار، حقیقت، عالم، زمین و شعر که تلقی ما از هنر و اثر هنری بر این مفاهیم استوار است، تلقی های رایج و مشهور دربارة هر یک از این مفاهیم را نقد می کند و در پایان بیان می دارد که ذات هنر شعر است. در این مقاله که با روش توصیفی و تحلیل محتوا گرداوری شده به ارزیابی رویکرد متفاوت هیدگر به هنر و مؤلفه های آن و ارتباط آن با شعر می پردازیم.

زاگزبسکی از پیشگامان نظریه معرفت شناسی فضیلت است. از نظر وی دلایل ارسطو برای تفکیک فضیلت اخلاقی از فضیلت عقلانی صحیح نیست و همان تفاوتی که بین دو فضیلت اخلاقی وجود دارد بین یک فضیلت اخلاقی و یک فضیلت عقلانی نیز وجود دارد. بر اساس این نگرش به فضایل، فضایل عقلانی زیرمجموعه فضایل اخلاقی هستند. زاگزبسکی بر این باور است که تنها دلیل نظری مناسب برای تفکیک فضایل از یکدیگر عبارت است از اینکه هر کدام انگیزه بنیادینی دارند که از دیگری متمایز است. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی و تحلیل محتوا به نقد و بررسی دلایل تفکیک فضایل بر اساس معرفت شناسی فضیلت زاگزبسکی پراخته ایم.

تمایز فضیلت از مهارت از نظر زاگزبسکی *صادق میراحمدی سرپیری ** مهدی دهباشی چکیده : یکی از مسائل مورد بحث در نظریه فضیلت، رابطه بین فضیلت و مهارت است. از آنجا که فضیلت و مهارت هر دو برتری های اکتسابی هستند، تمایز بین آنها دشوار است. زاگزبسکی از پیشگامان نظریه معرفت شناسی فضیلت است که در چهار دهه اخیر مورد توجه معرفت شناسان معاصر قرار گرفته است. او تلاش می کند تا یک تبیین دقیقی از نظریه فضیلت ارائه کند به طوری که شامل همه آن چیزهایی که آنها را فضایل می نامیم، شود. یکی از مباحثی که در این راستا مورد توجه و ارزیابی وی قرار می گیرد تمایز فضیلت از مهارت است. از نظر زاگزبسکی فضیلت متمایز از مهارت است. ما همانطور که دارای فضایل اخلاقی و عقلانی هستیم دارای مهارتهای اخلاقی و عقلانی نیز هستیم. بین فضایل و مهارتها ارتباط هایی وجود دارد و مهارتها به انسان فضیلتمند کمک می کنند که در عمل نیز موثر و کارآمد باشند. با وجود این فضایل به لحاظ ذهنی مقدم بر مهارتها هستند. این مقاله با رویکردی تحلیلی- توصیفی به تبیین تماییز بین فضیلت و مهارت از دیدگاه زاگزبسکی پرداخته است.

یکی از مهم ترین مسائل مورد بحث در معرفت شناسی فضیلت معاصر رابطه بین قوای ذهنی و فضایل فکری است. معرفت شناسان فضیلت پذیرفتند که فضایل برتری های عامل هستند، درحالی که اعتمادگراها به یگانگی فضایل فکری و قوای ذهنی باور دارند و استدلال می کنند که فضایل فکری همان قوای ذهنی همچون بینایی، حافظه و درون گری هستند و با تمرین و ممارست بهبود پیداکرده و به انسان ها در دستیابی به باورهای صادق کمک می کند، مسئولیتگراها استدلال کردند که فضایل فکری ویژگی های منشی شخصی هستند که به صورت ارادی توسط انسان ها به وجود می آیند و متمایز از قوای ذهنی هستند. در این پژوهش تحلیلی با استفاده از داده های معرفت شناختی و اخلاقی در ادبیات موضوع، مؤلفه های اساسی دیدگاه اعتمادگرایی و مسئولیت گرایی فضیلت استخراج و نقش هرکدام در شکل گیری این نظریه تبیین گردید، سپس نقاط ضعف و قوت دیدگاه آنان درباره رابطه قوای ذهنی و فضایل فکری موردبحث و ارزیابی قرار گرفت.

مسئولیت آموزشی اساتید، علاوه بر راهنمایی دانشجویان به سوی زندگی موفق، شامل آماده کردن آنها برای پذیرش و پرورش فضیلت در زندگی شخصی و دانشگاهی خودشان نیز است. معرفت شناسی فضیلت یکی از رویکردهای نوین در فلسفه تحلیلی معاصر است که با توجه و تمرکز بر فضایل فکری و تأکید بر نقش آن ها در کسب و انتقال دانش و معرفت، مجموعه ای غنی از ابزارها را برای نظریه های آموزشی فراهم می آورد تا روش درست اندیشیدن را به دانشجویان یاد دهد. فضایل فکری همچون کنجکاوی، گشوده ذهنی، شجاعت فکری، بخشش فکری، استقلال فکری، فروتنی فکری، همدلی فکری و ... می توانند به اساتید و دانشجویان کمک کنند تا اهداف آموزشی بهتر تحقق یابند. در این پژوهش تحلیلی با استفاده از داده های معرفت شناسیِ فضیلت مسئولیت گرا، فضایل فکری استخراج و مهارت های چهارگانه برای پرورش آنها تبیین گردید. سپس انتقادات اصلی که به نقش و اهمیت فضایل فکری در امر آموزش وارد شد، مورد بحث و ارزیابی قرار گرفت. نتیجه این مطالعه نشان داد که آموزش فضایل فکری به دانشجویان یکی از مهم ترین وظایف اساتید است و جایگاه آن در کمک به دانشجویان برای خودکفایی و کسب آمادگی برای دوران بزرگسالی و نقش مهم آن در زندگی سیاسی و اجتماعی بدون جایگزین است.

مسئله اصلی این پژوهش این است که چه رابطه ای بین فضیلت های اخلاقی و زندگی خوب در عصر کروناویروس وجود دارد. در عصر کروناویروس، بسیاری از انسان ها متعهد شدند که کارهای فضیلت مندانه انجام دهند. آنها عدالت، شجاعت، بخشش، صداقت، حکمت عملی و ...  را رواج دادند؛ به هم نوعان خود کمک کردند؛ سالمندان و انسان های ضعیف را مورد توجه قرار داده اند و در این آزمون موفق و سربلند بیرون آمده اند. برخی دیگر با احتکار اقلام اساسی و بی توجهی به فقرا و سالمندان و  فرار از زیر بار مسئولیت های اجتماعی خود، در آزمون فضیلت های ناکام ماندند و رذیلت ورزی را پیشه خود قرار دادند. این مقاله به روش توصیفی و تحلیل محتوا صورت گرفته است. هدف  از نگارش آن بررسی نقش فضیلت های اخلاقی در بهتر کردن زندگی انسانها و کاستن درد و رنج آنها در عصر کروناویروس است. برای دستیابی به این هدف  فضیلت های اخلاقی  اصلی در عصر کروناویروس مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و این نتایج به دست آمده است که در عصر کروناویروس که نابرابری ها، دروغ گویی، پنهان کاری ها، ناآرامی ها و بزدلی ها و تصمیمات نادرست بسیار برجسته هستند، بیش از هر زمان دیگری به آنها نیازمندیم. عدالت برای مقابله با نابرابری ها؛ صداقت برای مقابله با دروغ گویی ها و پنهان کاری ها؛ شجاعت برای مقابله با ناآرامی ها و تهدیدها و بزدلی ها؛ بخشش برای مقابله با خودخواهی ها؛ و حکمت عملی برای اتخاذ تصمیم های صحیح لازم است. با آگاهی از فضیلت ها و عمل کردن به آنها باعث بهتر شدن زندگی انسان ها و کاستن درد و رنج آنها در عصر کروناویروس می شود. فضیلت های اخلاقی ما را قادر می سازند تا با انتخاب آگاهانه محدودیت های فعلی به جای اینکه آنها را سخت گیرانه و غیراخلاقی بدانیم، به آنها پایبند باشیم و زندگی خوبی را برای خود و دیگران رقم بزنیم.

با نگاهی گذرا به پیرامون خود با انسانهایی مواجهه می شویم که خواسته یا ناخواسته ارزش های اخلاقی و معرفتی را نقض می کنند و به دنبال پیدا کردن راه های متعددی برای توجیه رفتار غیر اخلاقی و غیر فکری خود هستند. برای مقابله با این مشکل، لازم است نسبت به فهم و پرورش فضیلت فروتنی فکری توجه ویژه ای شود. فروتنی فکری به ما کمک می کند تا از اعتماد بیش از حد در بیان آنچه فکر می کنیم درست است یا آنچه می دانیم اجتناب کنیم. فروتنی فکری نه تنها باعث انس و الفت و تعامل بین انسان ها می شود بلکه باعث می شود انسان ها در دستیابی به حقایق، عملکرد بهتری داشته باشند. هدف این پژوهش تبیین و بررسی چیستی فروتنی فکری و ضرورت و نقش آن در کسب دانش و معرفت و ارائه راهکارهای برای پرورش و تقویت آن است. این پژوهش با روش تحلیل مفهومی و از نوع پژوهش های کیفی است. جامعه پژوهش شامل کتاب ها و مقالاتی است که درباره فروتنی فکری و نقش آن در کسب دانش و معرفت مطرح شده است. نتیجه این مطالعه نشان داد که آموزش فروتنی فکری به دانشجویان یکی از مهم ترین وظایف اساتید است و جایگاه آن در کمک به دانشجویان برای اکتساب معرفت و دانش، خودکفایی و کسب آمادگی برای دوران بزرگسالی و نقش مهم آن در زندگی سیاسی و اجتماعی بدون جایگزین است. معرفی رذایلی که در مقابل فروتنی فکری است، شبیه شدن به الگوها، مدل سازی فروتنی فکری، تمرین سخاوتمندی و سپاسگذاری و پرورش فروتنی فکری از طریق ذهنیت رشدگرا از مهمترین راه های پرورش این فضیلت فکری است.

  ورزش در روحیه و خُلق انسان تأثیر مثبت و سازنده ای دارد و می تواند روح پهلوانی را در ورزشکار تزریق و آن را شکوفا کند. مهم ترین جنبه این تأثیرها، رشد شخصیت و تقویت روحیات و فضایل اخلاقی فرد در خانواده است. علاوه بر رشد شخصیت و  فضایل اخلاقی، ورزش به طور مؤثّری در تحوّل «جنبه اجتماعی شخصیت» یا «صلاحیت و شایستگی اجتماعی» فرد و خانواده اثر داشته است.   یافته ها نشان می دهد که غلبه کردن بر کشمکش ها و مشکلات در ورزش، امکان دارد احساس شخصی فرد را در مورد شایستگی و کنترل خویش قرار دهد، انگیزه درونی او را برای بروز رفتار شایسته بیشتر کند و شخصیت او را به شکلی بسیار مثبت، تحت تأثیر قرار دهد.   در این مقاله داده ها به روش کتابخانه ای گردآوری شده  سپس با روش تحلیل محتوا، رابطه فضیلت اخلاقی و ورزش و تأثیر آن بر سبک زندگی خانواده اسلامی با تأکید بر آیات و روایات مورد بررسی قرار گرفته است.   این نتیجه به دست آمد که اخلاق فضلیت علاوه بر این که باعث بوجود آمدن روحیه پهلوانی، تواضع، نظم و انضباط، علم و معرفت و کنترل خشم می شود، هم چنین شخصیت و صلاحیت اجتماعی فرد و خانواده را ارتقا می دهد.

بر اساس معرفت شناسی فضیلت محورِ زاگزبسکی ، هدف فضیلتِ فکری تماس شناختی با واقعیت است و تمایزی بین فضیلتِ اخلاقی و فکری وجود ندارد. فضیلتِ فکری زیر مجموعه فضیلت اخلاقی است. به همین منظور او به دنبال ارائه تعریفی از فضیلت است که دربر گیرنده هر دو دسته فضایل شود. از نظر زاگزبسکی «فضیلت» یک ویژگی اکتسابی عمیق و پایدار است که مستلزم انگیزه ای خاص برای به وجود آوردن غایت مطلوب و موفقیت قابل  اعتماد در به وجود آوردن آن غایت است. مؤلفه «انگیزه» ، در این تعریف، بر ساختار درون گرایانه و مؤلفه «موفقیت قابل اعتماد »، بر ساختار برون گرایانه دیدگاه زاگزبسکی دلالت دارد و به همین دلیل، ساختار فضیلتِ فکری زاگزبسکی را «ترکیبی» می نامیم.  در این پژوهش تحلیلی، با استفاده از داده های معرفت شناختی و اخلاقی در ادبیات موضوع ، مؤلفه های اساسی  دیدگاه زاگزبسکی درباره ساختار فضیلت فکری ، استخراج و نقش هر کدام در شکل گیری این نظریه تبیین شده است. سپس نقاط ضعف و قوّت هر یک از این مؤلفه ها مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته و در نهایت ، این نتیجه به دست آمد که ساختار صحیح «فضیلتِ فکری» باید از سنّت درون گرایی در معرفت شناسی که متأثر از «اخلاق فضیلت» است ، پیروی کند و ساختار برون گرایانه با مبانی معرفت شناسی فضیلت محور زاگزبسکی، سازگاری ندارد.