علی اصغر ملک افضلی

مقدمه توسعه مجدد اراضی قهوه ای به عنوان یکی از برنامه های توسعه و بازآفرینی شهری، اغلب از طریق یک فرایند گام به گام سعی در ادغام دوباره اراضی خالی، متروک یا آلوده که پیش از این فعال بوده اند، در بافت شهری دارد. از آنجا که توسعه مجدد زمین های قهوه ای یک استراتژی مهم برای شهرها در راستای دستیابی به «توسعه پایدار» است، لازم است علاوه بر پایداری زیست محیطی و کاهش آلودگی و تأمین نیازهای توسعه اقتصادی، به پایداری اجتماعی نیز دست یابد. توسعه مجدد زمین های قهوه ای یک فرایند پیچیده شامل ذی نفعان متعدد است که اغلب مشکلات اجتماعی مختلفی را ایجاد می کند که ناشی از تضاد منافع بین آن ها است. بر همین اساس، مهم است که از حق هر یک از ذی نفعان برای به دست آوردن نتایج پایدار و مطلوب در فرایند توسعه مجدد محافظت شود و قوانین بازی جدیدی برای آن ها تنظیم شود. در توسعه مجدد اراضی قهوه ای محله پشت گاراژهای شهر زاهدان تقابل میان ذی نفعان مختلف به دلیل انتظارات و منافع متفاوت آن ها سبب کاهش پایداری اجتماعی و تحقق پذیری پروژه باز توسعه شده است. در این پژوهش با هدف تحلیل تعارض های موجود در ساختارهای قدرت و منفعت فرایند برنامه ریزی توسعه مجدد اراضی قهوه ای محله پشت گاراژهای شهر زاهدان، تدوین شده است. مواد و روش این مطالعه به منظور دستیابی به اهداف پژوهش، از منظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی بوده و در تحلیل داده ها از ترکیب دو روش تحلیل ذی نفعان (Stakeholder Analysis (SA)) و تحلیل شبکه اجتماعی (Social Network Analysis (SNA)) بهره گرفته شده است. این مطالعه شامل چهار مرحله اصلی است: (1) ترسیم ساختار ذی نفعان و تهیه فهرستی از ذی نفعان بر اساس بررسی ادبیات پژوهش و مصاحبه؛ (2) تحلیل ذی نفعان بر اساس ماتریس قدرت منفعت و تحلیل ساختار قدرت و ساختار انگیزش ذی نفعان بر اساس نظرات کارشناسان. در انتهای این مرحله ذی نفعان کلیدی استخراج شده اند؛ (3) تحلیل شبکه اجتماعی از طریق برگزاری گروه متمرکز میان کارشناسان و متخصصان و ترسیم ارتباط میان ذی نفعان در نرم افزار اطلس؛ (4) تدقیق روابط و زمینه های ایجاد تعارض در ساختار قدرت- منفعت ذی نفعان کلیدی از طریق مصاحبه ها و گروه های متمرکز در نرم افزار گفی. در پایان، نتایج با دیدگاه و نظرات مدیریت شهری (شهرداری) و بزرگ مالکان گاراژدار و شاغلان در محدوده از طریق شش مصاحبه باز تصحیح و نهایی شده است. یافته ها لیست نهایی ذی نفعان توسعه مجدد اراضی قهوه ای پشت گاراژها نشان می دهد حدود 26 درصد ذی نفعان، تصمیم گیران و تصمیم سازان شهری و 26 درصد بهره برداران بوده و بازار و اصناف و نهادهای محلی هریک 20 درصد ذی نفعان را به خود اختصاص داده و 8 درصد باقی مانده را ارگان های نظامی تشکیل می دهند. این فراوانی نشان دهنده اهرم های اصلی طرح یعنی مردم و نهادهای مدیریت شهری و سازمان های وابسته به آن است. خروجی ماتریس قدرت منفعت این ذی نفعان، شش ذی نفع شامل گاراژدارها، هیئت امنا و امام جماعت مساجد سنی، دفتر تسهیلگری محله پشت گاراژها، شهرداری زاهدان، شهرداری منطقه 3 زاهدان و مشاور طرح تفصیلی را به عنوان ذی نفع کلیدی معرفی می کند. تحلیل ساختار قدرت منفعت این ذی نفعان کلیدی نشان می دهد قدرت سیاسی و پس از آن قدرت قانونی و اجتماعی در ساختار قدرت به ویژه در دستگاه تصمیم گیر و تصمیم ساز دیده می شود. تحلیل تعارض ها میان بازوهای قدرت در پروژه توسعه مجدد پشت گاراژهای شهر زاهدان بیانگر آن است که تعارض ها در این پروژه بیشتر ارزشی بوده و پس از آن تعارض ها اقتصادی و رویه ای در رتبه های بعدی جای دارند. بر اساس تحلیل شبکه ذی نفعان این پروژه، گاراژدارها، بزرگان مذهبی اهل تسنن و شهرداری زاهدان، ذی نفعان کلیدی تر و مرکزی در برنامه ریزی هستند. نتیجه گیری همه ذی نفعان امیدوارند مشارکت خود را در توسعه مجدد اراضی قهوه ای تقویت کنند، اما وجود تعارض ها، پایداری اجتماعی و تحقق اهداف توسعه مجدد اراضی قهوه ای را با مشکل روبه رو کرده است. آنچه در ظاهر امر نمایان می شود، آن است که تعارض ها میان منافع تعمیرکاران، عمده فروش ها، ساکنان به همراه مالکان گاراژدارها و شهرداری وجود دارد، اما آنچه در لایه پنهان ساختار قدرت منفعت واکاوی شده است، بیان می کند که عناصر اصلی ساختار قدرت- منفعت ذی نفعان بازتوسعه اراضی قهوه ای شهر زاهدان را می توان بزرگ مالکان گاراژدار، شهرداری و بزرگان مذهبی اهل تسنن دانست، زیرا این ذی نفعان نقش کلیدی را در تصاحب منابع، اعمال قدرت و بهره برداری حداکثری دارند. در پروژه بازتوسعه گاراژهای محله پشت گاراژهای شهر زاهدان نهادهای اجتماعی متأثر از ایدئولوژی در کنار مالکان و نهادهای مدیریتی، ارکان اصلی توسعه مجدد اراضی قهوه ای را هدایت می کنند و این ذی نفعان باید برای پیشرفت پروژه و دستیابی به پایداری اجتماعی و افزایش مشارکت پذیری در راستای تحقق پذیری بازتوسعه اراضی قهوه ای به عنوان پتانسیل های نهفته شهر به میز مذاکره دعوت شوند. به کارگیری «رویکردهای منفعت مبنا و قدرت مبنا» در ساختارهای «برنامه ریزی تعامل گرایانه (بده بستانی)» و «تدوین مدل کارآمد مدیریت تعارض ذی نفعان نظام برنامه ریزی اراضی قهوه ای» می تواند گام مؤثری در پایداری اجتماعی توسعه پایدار زمین های قهوه ای باشد.

تعدد نهادهای تصمیم گیر و تصمیم ساز در زمینه مدیریت شهری، تداخل قلمرویی آن ها خلأهای قانونی و مدیریتی و همچنین برنامه ریزی ازجمله چالش هایی برای مدیریت شهری می باشد. جهت رفع و کاهش آثار این چالش ها سیستم مدیریت شهری نیازمند سیستم مدیریتی یکپارچه می باشد تا تمام نهادهای مدیریتی به صورت هماهنگ با یکدیگر عمل کنند. مسئله موردمطالعه در این پژوهش چگونگی رسیدن به مدیریت یکپارچه شهری باوجود چالش های زیاد در سیستم مدیریت شهر( داخلی- خارجی) می باشد که این چالش ها باعث شدند تاکنون سیستم مدیریت یکپارچه در ایران تحقق نیابد. ازاین رو پیشنهاد این پژوهش به کارگیری روش آینده نگاری باهدف شناسایی کلیه چالش ها(عدم قطعیت ها) و تشخیص چالش های بحرانی(عدم قطعیت های بحرانی) از طریق فرآیند آینده نگاری و سرانجام انتخاب سناریوهای محتمل در آینده و برنامه ریزی برای رسیدن به مدیریت یکپارچه در راستای سناریوهای پیش رو خواهد بود. در این پژوهش کلیه عدم قطعیت ها استخراج شده و آینده های محتمل برای وقوع هر یک بیان شده(آینده های بدیل) این کار از روش جمع آوری پرسشنامه نیمه ساختاریافته و مصاحبه عمیق با بازیگران مدیریت شهری و کارشناسان و متخصصین مربوطه انجام شده است. و در آخر فرآیند پیشنهادی به کارگیری روش آینده نگاری را در سیستم مدیریت یکپارچه بیان شده است تا بتوان به کمک این روش گامی در جهت رسیدن به مدیریت شهری یکپارچه برداشته شود.

اهداف: امروزه گسترش شهرنشینی، با کم رنگ شدن و یا ازبین رفتن فعالیت های انسانی در فضای بین ساختمان ها همراه است. هدف این پژوهش، شناخت ابعاد پیوستگی ساختمان و شهر و چگونگی تسخیر آن توسط شبکه معنا و نهایتا یافتن راه رهایی و مقاومت در برابر این شبکه در قالب پیوستگی درون ماندگار می باشد. روش: روش تحقیق پژوهش حاضر کیفی است، به گونه ای که در سطح پارادایم، دارای نگرش رهایی بخشی است. در سطح راهبرد با تحلیل گفتمان انجام و با بکارگیری تدابیر گردآوری داده، کدگذاری، تحلیل، نمایش، تبیین و زدودن پیاده سازی می گردد. یافته ها: یافته های پژوهش، حاکی از آن است که عوامل پیوستگی ساختمان و شهر ازطریق شبکه ای پنهان و در قالب سه مقیاس کلان، واسط و خرد با یکدیگر در ارتباط اند. بدین ترتیب که مقیاس کلان عوامل معنایی، مقیاس واسط عوامل اجتماعی و مقیاس خرد عوامل کالبدی و کارکردی-رفتاری را شامل می شود. از این رو نهادهای اجتماعی به عنوان مقیاس واسط، دارای فرم و فعالیت مشخصی هستند، به صورتی که پس از شکل گیری، ارتباط خود با بعد بی کران را ازدست داده و در قالب نهاد رسمی و درون شبکه معنا به حیات خود ادامه می دهند، که نهایتا منجر به افزایش کنترل و قدرت، توسعه مالکیت خصوصی و گسست بیشتر ساختمان و شهر می گردد. نتیجه گیری: در نتیجه و به منظور پیوستگی درون ماندگار ساختمان و شهر می بایست، نهاد رسمی برای دستیابی مجدد به عرصه بی کرانی و تعریف مجدد نهاد اجتماعی غیرفعال گردد و از هر آن چه شبکه معنا بر مفهوم نهاد مترتب نموده زدوده شود. این امر توسط حضور نا-نهادها در فضای بین ساختمان ها محقق می گردد.

بیان مسئله : از گذشته های دور دو کارکرد اصلی «دسترسی» و «دیدرسی» در فضاهای میانوار (واسط) در طراحی و ساماندهی فضا مطرح بوده است ولی امروزه در طراحی توجه چندانی به این فضاها نشده و حتی گاه نادیده انگاشته می شوند. پیامد این وضع، برآورده نشدن شماری از نیازهای روانی و معنایی است که تنها در فضاهای میانوار پاسخ می یافته و می یابند. این در حالی است که شماری از معماران پدیدارشناس بر تعامل همه جانبه گستره های وجودی انسان با فضای معماری و  اهمیت پاسخگویی به نیازهای روانی و معنایی تأکید دارند. هدف پژوهش : این تحقیق به جستجوی کارکرد فضاهای میانوار در معماری خانه، بر پایه رویکرد چند تن از معماران پدیدارشناس معاصر می پردازد و هدف آن دستیابی به کارکرد بهینه این گونه فضاها در خانه است. روش پژوهش : برای رسیدن به اهداف تحقیق، در قالب روش کیفی و با بهره گیری از رویکرد تفسیری و پدیدارشناسانه به فضا، نخست برپایه مطالعات نظری به توصیف دیدگاه چهار تن از معماران پدیدارشناس در ارتباط با فضاهای میانوار پرداخته شده است؛ سپس با بهره گیری از روش «پدیدارشناسی تفسیری»، به ساخت واحدهای معنایی در آثارشان پرداخته شده و توانایی های کارکردی میانوارها در دو سویه «ادراکی-معنایی»، «رفتاری-کارکردی» و نیز «ویژگی های کالبدی-فضایی سازگار و پاسخگوی به آن کارکردها» بازخوانی شده است. نتیجه گیری : نتایج نشان می دهند فضاهای میانوار هنگامی کارکرد بهینه دارند که بتوانند سلسله مراتب دسترسی مناسبی از فضای بیرون به درون فراهم آورند، در عین حال احساسی از آرامش و در پناه بودن را برای مخاطب فراهم آورده و همه حواس و ادراکات او را در این میان درگیر کنند. در پاسخ به این سه کارکرد ویژگی های متمایزکننده کالبدی همچون کاربرد نور و سایه، الگوهای صوتی، بویایی و بساوایی متفاوت و  همچنین داشتن مرزهای کالبدی ویژه می توانند پاسخگوی آنها باشند.

یکی از بارزترین نمودهای عینی معماری و شهرسازی سنتی ایران مجموعه های بازار شهری است که به عنوان ستون فقرات و قلب تپنده شهر ایفای نقش می کند. در واقع ؛ بازار پدیده ای است شهری و در عین حال عاملی است برای شهرنشینی که همواره به صورت بافت تغذیه کننده اصلی شهر عمل نموده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای به شناخت پیرامون نقش و شکل گیری بازار در شهرسازی و تبیین محتوایی و کارآمدی و کارآیی بازار قزوین و تاثیر آن در شهرسازی این شهر می پردازد و با استفاده از تکنیک SWOT به تحلیل نمونه ی مذکور در راستای اهداف پژوهش گام برمی دارد؛ اهمیت پژوهش حاضر از آن جهت است که علاوه بر بیان نقش بازار در شکل گیری شهرها و... به بررسی موقعیت بازار و عناصرآن در شهر نیز می پردازد، به طور کلی از نتایج پژوهش میتوان بیان نمود که؛ عموما شهرهای تاریخی ما حول محوری به نام بازار شکل کالبدی به خودگرفته اند تا جایی که میتوان گفت بازار یکی از شریان های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و کالبدی شهر است، همچنین با بررسی نمونه موردی مذکور در میابیم که بازار قزوین برخلاف بیشتربازارها که شکل خطی دارند و در راستای یک راسته ی اصلی شکل گرفته اند ؛ دارای تناسبات مرکزی می باشد و راسته هایی مستقیم به شکل شطرنجی دارد که نشانگر آن است که آگاهانه ایجاد شده اند که کاروانسراهای بزرگ و فضای خیابان از عناصر هویتی آن به حساب می آیند.

تشدید روزمرگی و کاهش حیات اجتماعی، توجه به بستر مناسب برای حضور طیف وسیعی از گروه های مختلف اجتماعی در طراحی فضاهای عمومی را ضروری می سازد. هدف تحقیق کشف کیفیات فرمی است که در طراحی مرکز اجتماعی بتواند کیفیت اجتماع پذیری فضا را افزایش دهد. برای پرداختن به این هدف، لویناس به عنوان فیلسوفی مطرح در حوزه اخلاق در کنار نظریات تخصصی مطرح در معماری و شهرسازی انتخاب شده است. در این راستا، پس از شناسایی مؤلفه های اجتماع پذیری و نحو فضا، مبتنی بر موافق و غیر موافق با دیدگاه لویناس سه سناریو مختلف از مؤلفه های نحو فضا در محیط مجازی طراحی شد. سپس داده ها در سطح ترتیبی از میان گروهی که در سناریو های مجازی پیمایش کرده اند جمع آوری و با نرم افزار spss تحلیل شدند. نتایج نشان می دهد سناریوی دارای کیفیات ارتجال، پیچیدگی، بی نظمی و کنترل ناپذیری، ظرفیت بیشتری برای اجتماع پذیری موردنظر لویناس در طراحی مرکز اجتماعی دارند.

پژوهش حاضر با هدف تبیین الگوی فضایی «میانوار» در خانه های تاریخی گیلان، برای بازخوانی توانایی های نهفته آن در پاسخگویی به کارکردهای گوناگون و ازپی آن کالبدهای مختلف در گذر زمان بوده است. میانوار واسطی است که در میانه دو فضای دیگر، آن ها را به هم ربط داده و در دسترس یا دیدرس می سازد. ازاین رو این تبیین می تواند الگوهای ویژه ای از ساماندهی فضایی در این خانه ها را نشان دهد؛ و نقشی که میانوارها در برقراری روابط دیدرسی و دسترسی داشته اند را روشن سازد. فرضیه این پژوهش این بوده که میانوارها نقش بنیادی در ساماندهی فضایی خانه های سنتی داشته اند. گونه پژوهش، تفسیری تاریخی است؛ چراکه به کشف و تبیین روابط میانوارِ شماری خانه در گذشته می پردازد. دراین راستا در آغاز و در گام گردآوری اطلاعات، با روش گردآوری اسنادی و سپس روش مشاهده و پژوهش میدانی بر پایه نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند، شماری از خانه تاریخی گیلان از دوره قاجار، پهلوی اول و دوم برگزیده می شوند. سپس همه گونه های میانوار در آن ها شناسایی شده و با رویکردی تحلیلی تفسیری در گستره کارکردی فضایی ارزیابی می شوند. آنگاه در گام داوری، با رویکردی تحلیلی قیاسی سه الگوی فضایی میانوار (ایوان، میاندر ورودی و میاندر میانی) بازشناسی شده و روابط کارکردی و از پی آن نقش میانوارها در ساماندهی فضایی خانه تبیین می گردد. دستاورد پژوهش این است که ایوان ها پرکاربردترین گونه میانوار در خانه های تاریخی گیلان بوده اند؛ و افزون بر دارا بودن شکل و ویژگی های کالبدی ویژه، سهمی مهم در دیدرسی و دسترسی میان اتاق ها و فضای بیرون داشته اند. در رده پس ازآن، دو میانوار دیگر، یعنی میاندر ورودی و میاندر میانی در خانه های تاریخی اهمیت داشته اند؛ که افزون بر ارتباط مستقیم با هم، با اتاق ها و مهمان خانه دارای بیشترین روابط بوده اند.

دراین مقدمه برای بخش ویژه اختصاص یافته به " با هم بودگی وجغرافیا" ، درمورد مسیرها وکاربردهای مختلفی که از طریق آنها " با هم بودگی" برای کاردرتحقیقات جغرافیای معاصر استفاده می شود، تأمل می کنیم. هدف از این جمع بندی، تعیین قانونی خاص برای با هم بودگی نیست ، یا اولویت بندی سنتی از تفکر در موردبا هم بودگی نسبت به دیگران، بلکه تأمل درمورد روش های چندگانه مد نظر است که درآنها با هم بودگی درمواجهه قرارمی گیرد و به عنوان توصیف کننده اخلاق و مفاهیم مورد استفاده قرار می گیرد. ما مجموعه ای ازنگرانی ها وتفاوت ها را درنحوه استفاده از این اصطلاح درتفاسیر به طورکلی ترمشخص می کنیم. اینها حول تفاوت درتفکردر مورد با هم بودگی باعث می شوند که اندیشه ای مرتبط با زمینه ی جهت گیری مشترک درترکیب تشکل های اجتماعی و مکانی شکل بگیرد. واژگان کلیدی: با هم بودگی ، روابط ، ناهمگونی ، تفاوت

در سراسرنیم قرن گذشته، تقاضای مداوم وروبه رشدی ازگسترش رویکردهای یکپارچه ترجهت برنامه ریزی بعنوان روشی برای مقابله با مشکلات شدیداً پیچیده وحادشهری وجودداشته است.باآگاهی ازاین نیاز،این مقاله باارائه توجیهی برای چنین رویکردبرنامه ریزی،جنبه های مشکل آفرین فعالیت های برنامه ریزی حال حاضر را مورد بحث قرار می دهد و بر دروس کلیدی و موارد مشابه آنها از تجربیات گذشته در مورده ایده درک برنامه ریزی، عقلانیت دربرنامه ریزی ونقش قدرت وسیاست دربرنامه ریزی و اجرای برنامه رامورد تأکیدقرار می دهد.بابخاطر داشتن بحث ها ومناظرهای اخیردرمورد نظریه برنامه ریزی، این مقاله علاوه برآن دستورکاری رابرای ساخت یک رویکرد ترکیبی جدیددربرنامه ریزی ارائه می کند،مسائل عمده ای که نظریه پردازان برنامه ریزی احتیاج دارندتابه آن ها از نظر یکپارچه سازی عملکردی بپردازند را مورد بحث قرارمی دهد،به مقوله فرآیندهای تصمیم گیری در برنامه ریزی، و چالش های سیاسی و سازمانی برای چنین رویکردهای برنامه ریزی یکپارچه نیز می پردازد.مجموعه ای از برنامه های پیشنهادی را برای درمان این چالش ها ارائه می کند.مدل برنامه ریزی پایدار تطبیقی پیشنهاد شده است و به تفصیل بعنوان یک چهارچوب هنجاری فراگیر مؤثر برای توسعه یک رویکرد یکپارچه برنامه ریزی مشخص شده است که سازماندهی رابرای این زمینه فراهم می آوردومتخصصان رابرای درک نقششان بعنوان تصمیم گیرندگان اثرگذارراهنمایی می کند.سهم مهم این مقاله تکیه اش برمفهوم رایج پایداری به تنهایی نیست بلکه رویکرد منحصرودشوارش ازاین خواهد بودکه چگونه باید بعنوان روشی برای حرکت به سمت جلوبا برنامه ریزی وسیاست گذاری مورد استفاده قرارگیردتادرنهایت یک شهرسازی بهترراارتقاء دهد.

در حال حاضر بخش مسکن به عنوان یکی از مهمترین بخش های توسعه در یک جامعه و نشانه ای از رتبه و منزلت اجتماعی زندگی افراد و ازجمله مهمترین کاربری های شهری به حساب می آید و میزان کمیت و کیفیت آن بیانگر وضعیت اقتصادی- اجتماعی شهرها است. بخش مسکن از شاخص های تعیین کیفیت زندگی و سطح رفاه در جامعه است و فعالیت های این بخش نه تنها به رفع نیاز مردم به مسکن به عنوان یک نیاز اساسی و حیاتی کمک می کند، بلکه در توسعه اقتصاد و ایجاد امکان اشتغال برای جمعیت رو به رشد کشور، نقش مهمی را ایفا می کند. در این نوشتار به بررسی وضعیت مسکن و تعیین نیازها و الویت های سکونتی در استان همدان و رتبه بندی شهرهای استان به لحاظ وضعیت کمی و کیفی مسکن جهت برنامه ریزی مسکن در سطح استان پرداخته می شود. متغیرهای بررسی شده در این تحقیق، رتبه بندی شهرها بر اساس شاخص های مسکن، محاسبه تخریب واحدهای مسکونی، برآورد نرخ تخریب مسکن، محاسبه شاخص شکاف درون منطقه ای، تعیین نقاط بحرانی استان به لحاظ شاخص های مسکن است. نوع تحقیق از نوع کاربردی- بنیادی بوده و روش بررسی، توصیفی- تحلیلی با استفاده از مدل های تاکسونومی عددی و ویلیامسون است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در میان شهرستان های بهار، کبودرآهنگ، فامنین و تویسرکان در بدترین وضعیت مسکن و شهرستان های همدان، ملایر و اسدآباد دارای بهترین وضعیت مسکن در استان همدان می باشند. همچنین میزان نرخ تخریب مسکن در استان همدان 6/2 درصد، در مناطق شهری 2درصد و در نقاط روستایی 3 درصد می باشد.

همه شهرها برای حفظ پویایی وزنده بودن بایستی هویت داشته باشند و آن را حفظ کنند. شهری که هویت ندارد، زندگی در آن جریان ندارد، چنین شهری وجود نخواهد داشت. شهری که فاقد هویت باشد از خصیصه های شهری فاصله دارد و ساکنان آن به منزله میهمانانی تلقی می شوند که احساس خاصی نسبت به آن نداشته و تمایلی نیز به حل مسائل آن نشان نمی دهند. طرح مسکن مهرشهر جدید پردیس با نوع شهرسازی بی هویت، وپایه گذار الگوهای مدرن و بی هویت درشهرهای جدید است. این مساله درشهر جدیدپردیس تبدیل به یکی از چالش های اساسی هویت شهرشده است. یکی ازموضوعاتی که برای ارتقاء تمدن درشهرها ایرانی همیشه مطرح است موضوع هویت ساز ایرانی اسلامی شهرسازی است که این پژوهش به دنبال نحوه بهره گیری ازشاخص های هویتی ایرانی اسلامی درشهرسازی شهرجدیدومناطق مسکن مهربه شناسایی میزان ونحوه به کارگیری آن درپروژه های مسکن مهرشهرجدید(پردیس) وچالش های به وجود آمده دراثر بی ملاحظاتی کردن این مهم می باشد. با توجه به ویژگی های کلی تحقیق که علاوه برتاکید برمکان طبیعی وتفسیرومعنا، پژوهش حاضردرپارادایم ساختارگرا قراردارد که با راهبرد روش کیفی و با تدبیر مروری بر گردآوری داده ها، تحلیل وتفسیرازتکنیک مصاحبه عمیق وتحلیل محتوا ،که براساس استدلال منطقی به دنبال کالبد شکافی موضوع رفته ایم ،که درنهایت یافته های تحقیق حاکی ازعدم بهره گیری مناسب ازشاخصه های شهرسازی ایرانی اسلامی ونیزکم توجهی به استفاده از شاخص های هویتی ایرانی اسلامی برای طرح وساخت مجموعه ای با اصالت وشایسته ایران اسلامی مشخص شده است، که برای برون رفت ازاین چالش سعی کردیم برخی ازپیشنهادات درراستای ابعاد هویت سازدرمناطق مسکن مهرشهرجدیدپردیس ارائه کنیم.

مسکن گروه های کم درآمدجامعه یکی ازمسائلی است که بیش ازسایرابعاد مسکن موردتوجه نظام های اجتماعی ودولت های مرکزی قرارگرفته است.سیاست های مسکن اجتماعی درتمام کشورها ازسابقه طولانی برخورداراست وبرنامه های مبتنی براین سیاست هادرطول دهه های گذشته تغییرات زیادی نموده اند.درایران ازابتدای برنامه دوم توسعه،دولت به تامین مسکن اقشارکم درآمدوفاقد مسکن توجه ویژه داشته است.دربرنامه چهارم نیزسیاست های تامین مسکن درقالب قانون ساماندهی تولیدوعرضه مسکن ودستورالعمل اجرای آن تعیین شده است. یکی ازبندهای قانون مذکور، واگذاری حق بهره برداری اززمین (اجاره 99 ساله اراضی) است که به عنوان طرح مسکن مهرشناخته می شود. باتصویب این قانون،عملاً احداث یک میلیون واحد مسکونی مهردرسراسرکشورآغازگردیدازاین رقم حدود250 هزارواحدبایستی درشهرهای جدید ساخته شوندکه تابه امروزعلیرغم سرمایه گذاری انجام شده توفیق چندانی درپذیرش جمعیت برخوردارنبوده اند. شهرجدیدپرندوپردیس درمحدوده شهری تهران نیزدرزمره شهرهایی قراردارندکه بیشتری حجم مساکن مهر(بالغ بر180هزارواحد مسکن)درآنها ایجاد شده است،که ارزیابی رضایت مندی برنامه درآنها درقالب گروه مداخله (پرند)وگروه کنترل (پردیس)صورت گرفته است. با توجه به اجرا و تکمیل برخی از فازهای آنها، ضروری است با روش های مختلف،میزان موفقیت آنها مورد بررسی قرار گیرد. ازاین رودراین مقاله با استفاده ازروش توصیفی وتحلیلی وتکنیک ارزیابی اثرروسی ومدل آزمون t دو نمونه ای استفاده شده است،که براساس مبانی نظری وتجربی مرتبط بابرنامه ریزی مسکن اقشارکم درآمدوبرنامه ریزی مسکن اجتماعی و ارزیابی اثر میزان رضایت مندی ساکنان دوشهرجدید مورد ارزیابی اثر قرارگرفت، یافته های پژوهش حاکی ازآن است که شاخص های اقتصادی واجتماعی درپرندمعنا داربوده ودرواقع تحت تأثیرنبودبرنامه وشکل درمقابل شاخص های کالبدی درشهرجدیدپردیس وبرنامه معنادارشده است، درواقع به عنوان اثرات خالص برنامه می توان آنهارامطرح نمود. سپس چارچوب توسعه مسکن اجتماعی برای بهبود عملکرد مسکن مهرایجاد شده مطرح شده است. درانتها ضمن مشخص نمودن چارچوب راهبردی به ارائه راهکارهای زمینه مرتبط پرداخته شد. کلید واژگان: رضایتمندی مسکن،مسکن مهر، مسکن اجتماعی، ارزیابی اثرات برنامه،مسکن مهر پرند،مسکن مهر پردیس

از مشکلات جامعه امروزی، دوری هنرمند از حرفه هنرهای دیگر و گروه های مختلف اجتماعی، همچنین نادیده گرفتن هنر و هنرمند توسط گروه های مذکور و در پی آن، ضعف هنر در سطح جامعه است. اهمیت برقراری تعاملات اجتماعی و رویارویی گروه های مختلف اجتماعی با هنرمندان و در پی آن، شناخت و درک اهمیت این تعاملات در استعلای جامعه، تحقیق درباره ایجاد یک بستر مناسب جهت حضور یافتن طیف وسیعی از گروه های مختلف اجتماعی و در پی آن، رویارویی با مسائل هنری را ضروری می سازد. فلسفه لویناس، نوعی پدیدارشناسی اخلاقی در راستای رو- در- روییِ فرد با دیگری یا دیگران و شکل گیری عدالت و سیاست مطلوب یک جامعه است که در نهایت، سبب ظهور استعلای آن جامعه می شود. در راستای تحقق پذیری هدف مقاله پیش رو که شیوه طراحی مناسب برای یک بستر اجتماعی مؤثر در برآورده ساختن این نیاز اجتماعی است، فرضیه هایی در پاسخ به این پرسش که چه ترفندهایی در طراحی بهینه مرکز اجتماعی هنرمندان با استفاده از تطبیق هنرهای بصری و زیبایی شناسی در معماری با فلسفه امانوئل لویناس می توان به کار گرفت؟ ارائه شده اند. در این پژوهش، مباحث حاصل از مطالعه و بررسی هنرهای بصری و معماری به عنوان کالبد معماری و نتایج به دست آمده از مطالعات فلسفه رو- در- روییِ لویناس به عنوان رویکرد نظری، با یکدیگر تطبیق داده شده و در نهایت، با در نظر گرفتن کاربری هر یک از این دستاوردهای جدید در طراحی مرکز اجتماعی هنرمندان، فرضیه هایی به عنوان نتایج پژوهش فوق شکل گرفته که می توانند در راستای تحقق طراحی یک بستر معماری مناسب به صورت بهینه و تأثیرگذار در جهت ارتقا و ترویج هنر و به دنبال آن رشد و پیشرفت یک جامعه، مورد استفاده قرار گیرند.

رشد سکونتگاه های غیررسمی و نامنظم، به مثابه جزیره های فقر در حاشیه و درون شهرها مشکلی است که به دلیل حذف اقشار کم درآمد از نظام برنامه ریزی و لحاظ نکردن آن ها به صورت فعال و به عنوان گروه های هدف در سیاست گذاری ها است. و باعث تخریب محیط زیست، تضعیف خدمات شهری، و نزول زیربناهای موجود شده است. در این راستا هدف این پژوهش تحلیل و بررسی سطح پایداری محله های حاشیه نشین از طریق شناخت شاخصه های کالبدی، جمعیتی، خدماتی، زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی توسعه پایدار است. محدوده موردمطالعه محله قلعه کامکار در شهر قم است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بر پایه پیمایش است و از ابزار پرسشنامه به جهت جمع آوری اطلاعات میدانی استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه خانوارهای ساکن در محدوده است (9019 خانوار) که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و واریانس به دست آمده از پیش آزمون با سطح اطمینان 95 درصد، 370 خانوار محاسبه شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که محله قلعه کامکار قم از مشارکت اجتماعی و تعلق شهروندی پایینی برخوردارند و ازنظر برخورداری از خدمات ارائه شده در این محله در سطح مطلوبی قرار ندارد، هم چنین با توجه به گسترش فقر و بیکاری حاشیه نشینان بیش تر در معرض آسیب های اجتماعی اند. شایان ذکر است که وضعیت اسفبار زندگی و شکاف عمیق بین سطح زندگی در این محدوده با بافت اصلی شهر، از ویژگی های منحصربه فرد این محله است. به طوری که عواملی از قبیل مهاجرت از نقاط فقیر روستایی، فقر ساکنان و هم چنین، ناکارآمدی مدیریت شهری از سطوح کلان تا خرد این مسئله را ایجاد و تشدید کرده است.

امروزه تحلیل حوزه عمومی بر اساس نسبت میان مقوله های کلیدی سه گانه با شهروندی هابرماسی صورت می گیرد که این نسبت کاوی از طریق رهیافت روشی هرمنوتیک متن محور (ریکور) و انکشاف - افشا (هایدگر) و نظریه انتقادی (هابرماس) صورت گرفته است. موضوع این مقاله، تحلیل و تبیین نظریه شهروندی گفتگویی در فلسفه سیاسی هابرماس و شناسایی مراکز رشد فکری برای بسترسازی جامعه مدنی عقل محور است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیل و روش استدلال منطقی است که از ابزار مطالعات کتابخانه ای و اسنادی استفاده کرده است تا امکان تبیین نظریه شهروند گفت و گویی و مفهوم کنش ارتباطی در آن را فراهم کند که نقشی اساسی در شناسایی عرصه های عمومی در شهر دارد. یافته های تحقیق نشان می دهد که از دید هابرماس وظیفه های کنشگران اجتماعی ارتباطی از طریق گفت و گو به صورت درونی و نه متأثر از عوامل بیرونی به شکلی تفاهمی توافقی صورت بندی می شود و در نتیجه کنشگران گفت وگویی، اخلاقًا هم متعهد به ایفای این وظایف شهروندی می شوند و هم متضمن به تحقق حق های شهروندی دیگری می گردند.

امروزه اسکان غیررسمی در شهرها به عنوان معضلی اساسی به شمار می رود، رشد سکونتگاه های غیررسمی و نامنظم، شکل گیری جزیره های فقر در حاشیه و درون شهرها به دلیل حذف اقشار کم درآمد از نظام برنامه ریزی و یا لحاظ نکردن آن به صورت فعال و به عنوان گروه های هدف در سیاست گذاری ها، تخریب محیط زیست، فقدان خدمات شهری، نزول زیربناهای موجود ازجمله بحران های مربوط به این موضوع هستند. این مقاله باهدف شناخت شاخصه های کالبدی، جمعیتی، زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی توسعه پایدار، هم چنین میزان برخورداری از خدمات سعی در تحلیل و بررسی سطوح پایداری محلات را دارد. محدوده موردمطالعه شهر قم بوده و به صورت موردی محله قلعه کامکار این شهر موردبررسی قرار خواهد گرفت. روش تحقیق در این مقاله توصیفی تحلیلی بر پایه پیمایش است و از ابزار پرسشنامه و مصاحبه به جهت جمع آوری اطلاعات میدانی استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق نیز شامل کلیه خانوارهای ساکن در محله قلعه کامکار شهر قم است که بر اساس آمار موجود، 9019 خانوار می باشد که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و واریانس به دست آمده از پیش آزمون با سطح اطمینان 95/0،370 خانوار محاسبه شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که محله قلعه کامکار قم از مشارکت اجتماعی و تعلق شهروندی پایینی برخوردارند و ازنظر برخورداری از خدمات ارائه شده در این محله در سطح مطلوبی قرار ندارد، هم چنین با توجه به گسترش فقر و بیکاری حاشیه نشینان بیش تر در معرض آسیب های اجتماعی اند. شایان ذکر است که وضعیت اسفبار زندگی و شکاف عمیق بین سطح زندگی در این محدوده با بافت اصلی شهر، از ویژگی های منحصربه فرد این محله است. به طوری که عواملی از قبیل مهاجرت از نقاط فقیر روستایی، فقر ساکنان و هم چنین، ناکارآمدی مدیریت شهری از سطوح کلان تا خرد این مسئله را ایجاد و تشدید کرده است.