فرشته زینی وندنژاد

همه دانش آموزان می توانند به صورت ریاضی وار فکر کنند و عمق و پیچیدگی ایده های ریاضی خود را به عنوان هدف مهم آموزش ریاضی، افزایش دهد. هر چند این مهم هنوز به طور گسترده، در کلاس های ریاضی اتفاق نیفتاده است، زیرا ارتقای تفکر ریاضی با چالش هایی روبروست که یکی از آن ها، تبیین مفهومی تفکر ریاضی است. لذا این مطالعه، بر آن است که چیستی، چرایی و چگونگی چالش های تفکر ریاضی را از طریق مرور رویکردهای مختلف به تفکر ریاضی، تبیین کند. ، به طور نظام وار مرور شده و مورد نقد و بررسی قرار گرفته اند. از بین رویکردهای موجود، توصیف ریاضی دانان از تفکر ریاضی برای تبدیل آن به فعالیت های یاددهی و یادگیری ریاضی، به تفصیل شرح و بسط داده شده است. علاوه براین، چالش های پیش رو برای توسعه تفکر ریاضی نیز بیان شده است. این مقاله، چشم انداز روشنی برای محققان آموزشی در حالت کلی و برای محققان آموزش ریاضی در حالت خاص، ترسیم می کند.

در سال های اخیر با افزایش تولیدات علمی در کشور و گسترش فزاینده موسسات آموزش عالی، خطر شیوع بداخلاقی در انجام پژوهش همه نهادهای پژوهش محور را تهدید می کند. پژوهشکده برنامه ریزی درسی و نوآوری های آموزشی (یکی از پژوهشکده های پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش) از این ضرورت مستثنی نبوده است و به صورت بالقوه در معرض تهدید سرایت بد اخلاقی پژوهشی قرار دارد. این مطالعه با هدف تدوین نظام نامه اخلاق پژوهش پژوهشکده برنامه ریزی درسی و نوآوریهای آموزشی صورت گرفته است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و در چارچوب رویکرد کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شده است. داده های احصاء شده از جلسات بحث گروه کانونی و مصاحبه رو در رو بوسیله تحلیل محتوای تماتیک تحلیل گردید. تحلیل یافته ها منجر به شناسایی دو مقوله اصلی منش اخلاقی پژوهشگر شامل 4 زیرمقوله تواضع و فروتنی، صبر و بردباری، حساسیت فرهنگی، مشارکت جوئی و اصول اخلاقی حاکم بر پژوهش شامل 9 زیرمقوله سودمندی پژوهش، اصالت علمی، رعایت حقوق همکاران، رعایت حقوق شرکت کنندگان، اجتناب از سرقت علمی، انتشار یافته ها، ساده نویسی گزارش، سپاسگزاری، نقدپذیری و نقادی علمی گردید. در مجموع، یافته های این پژوهش می تواند گامی برای اتخاذ تصمیم های اخلاقی تر در انجام پژوهش و ایجاد فضای اعتماد و احترام در میان ذینفعان پژوهشگاه بازی کند و مبنایی برای گفتگوهای بیشتر و توسعه ی فرهنگ اخلاق پژوهش فراهم نماید

آموزش های فنی و حرفه ای در پشتیبانی توسعه اجتماعی و اقتصادی نقش بسزایی ایفا می کنند. در ضمن آموزش های ریاضی از مهارت های پیچیده در این آموزش ها محسوب می شوند، هرچند نتایج آزمون های پیشرفت تحصیلی ریاضی در آموزش های فنی و حرفه ای، کمبود توانایی ریاضی را در بین این دانش آموزان نشان می دهد. مطالعه حاضر، محتوای ریاضی ارائه شده در آموزش های فنی و حرفه ای در دو برنامه درسی قبلی و جدید را بررسی می کند. برای این منظور، یک تحقیق با رویکرد آمیخته سلسله مراتبی اکتشافی با استفاده از منابع تحقیق و دیدگاه های کارشناسان در رشته های زمینه صنعت در آموزش های فنی و حرفه ای ایران و نیز کارشناسان ریاضی انجام شد. نمونه ها به صورت هدفمند برای شرکت در این مطالعه انتخاب شدند. اعضای گروه های تخصصی در دفتر برنامه ریزی و تألیف آموزش های فنی و حرفه ای ابزارهای محقق ساخته را کامل کردند و داده های حاصل از این ابزارها، با استفاده از شاخص های آمار توصیفی، ازجمله فراوانی و میانگین، تجزیه وتحلیل شدند. علاوه بر این، کتاب های ریاضی فنی وحرفه ای در دوره قبلی شامل ریاضیات 1، ریاضیات 2 و ریاضی 3 فنی وحرفه ای تحلیل محتوا شدند. نتایج تحلیل محتوا مهم ترین مفاهیم بایسته ریاضی در آموزش های فنی و حرفه ای را نشان می دهند. ارائه مفاهیم آماری و هندسی در کتاب های ریاضی فنی وحرفه ای و نیز نرم افزارهای ریاضی از مهم ترین کمبودهای کتاب های ریاضی در دوره قبلی موردمطالعه بودند. همچنین، شرکت کنندگان اذعان داشتند، علاوه بر حساب، باید ریاضیات که شامل فرایند های ریاضی مثل حل مسئله و استدلال است نیز برای هنرجویان آموزش های فنی وحرفه ای ارائه شوند. علاوه بر این، کتاب های ریاضی دوره دوم متوسطه جدید با عنوان ریاضی (1) دهم، ریاضی (2) یازدهم و ریاضی (3) دوازدهم فنی وحرفه ای تحلیل محتوا شدند و موارد موردنیاز برای بازنگری در خصوص کتاب های جدید نیز ارائه شد. نتایج این مطالعه می تواند در تألیف کتاب های ریاضی و سایر محتوای ریاضی در آموزش های فنی و حرفه ای در دوره متوسطه و نیز بعد از آن، در آموزش های رسمی و غیررسمی، مدنظر قرار گیرد.

با شیوع بیماری کوید-19، وزارت آموزش وپرورش برای تداوم آموزش های رسمی، معلمان و دانش آموزان را به استفاده از تدریس تلویزیونی و سامانه شاد ملزم ساخت. این مطالعه به منظور ارزیابی برنامه های سامانه شاد و تدریس تلویزیونی طراحی و اجرا شده است. برای جمع آوری داده های ناظر بر تجارب دانش آموزان و آموزگاران پرسش نامه هایی تدوین و در سامانه شاد به اشتراک گذاشته شد. تعداد 85372 دانش آموز و 12778 معلم دوره ابتدایی در این مطالعه شرکت کرده اند. یافته ها نشان داد که گوشی هوشمند دردسترس ترین وسیله در میان هر دو گروه بوده است. اکثر دانش آموزان و اکثریت قریب به اتفاق معلمان، سرعت پایین سامانه شاد را برای بارگذاری (آپلود) محتوای درسی گزارش کرده اند. اکثر دانش آموزان دوره ابتدایی زمان برنامه های تلویزیونی را کم دانسته اند. اکثریت قریب به اتفاق دانش آموزان اظهار کرده اند که معلمِ خودشان بهتر از معلم تلویزیونی تدریس می کند. اکثریت قریب به اتفاق دانش آموزان با معلم تلویزیونی ارتباط صمیمی و نزدیکی برقرار نمی کردند. درحدود دو پنجم دانش آموزان اظهار کرده اند که از برنامه های تدریس تلویزیون و معلم تلویزیون رضایت دارند. مشکلات معلمان با سامانه شاد و آموزش های مجازی را می توان به چهار دسته طبقه بندی کرد: 1. نظارت بر یادگیری دانش آموزان؛ 2. مشکلات فنی مربوط به سامانه شاد؛ 3. کمبود مهارت معلمان؛ 4. کمبود دسترسی به اینترنت. کمی بیش از یک سوم معلمان، برنامه های مدرسه تلویزیونی را برای جبران کمبود حضور در کلاس درس مناسب دانسته اند. یافته های پژوهش حاضر می تواند برای بهبود این برنامه ها و نیز کاربردهای فناوری در فرایند یاددهی و یادگیری در پساکرونا در مدارس کاربرد داشته باشد.

تلفیق فناوری های دیجیتال در فرآیند یاددهی و یادگیری یک پدیده جهانی است که عمدتاً به وسیله دولت ها، در دانشگاه ها، دانشکده های علوم تربیتی و مدارس با هدف بهبود سیستم آموزشی توصیه می شوند. هرچند علی رغم قابلیت های متعدد این فناوری ها، استفاده از آن ها در کلاس های درس، جدید و بیشتر محدود به پایه های ابتدایی است. این مطالعه با رویکرد آمیخته سلسله مراتبی اکتشافی، به استخراج عوامل مؤثر در ارتقای استفاده از فناوری های دیجیتال از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با شرکت شش گروه سه تا پنج نفری پرداخته و با اجرای پیمایش با شرکت 457 نفر از معلمان دوره دوم ابتدایی و دبیران ریاضی اول متوسطه به وسیله تحلیل مسیر با استفاده از مدل سازی معادله ساختاری، روابط بین عوامل را آزمون و پیشنهاد هایی برای ارتقای استفاده از آن ها ارائه کرده است. نتیجه اصلی این پژوهش این است که آمادگی معلم در استفاده فناوری های دیجیتال متأثر از آمادگی مدرسه است که روی استفاده دانش آموزان از فناوری های دیجیتال اثر مثبت و معناداری دارد.

پدیده تکنولوژی های جدید، دست ورزی های فیزیکی را، که مدل هایی ملموس برای بازنمایی مفاهیم هستند، جایگزین دست ورزی های مجازی کرده است که بسیاری از فراگیران و معلمان آن ها را در کلاس های ریاضی سودمند می دانند. مطالعه حاضر، انگیزه دانش آموزان را برای کار با دست ورزی های مجازی، به عنوان ابزارهایی در آموزش ریاضی، بررسی کرده است. از «نظریه فعالیت» برای تهیه ابزار چندمؤلفه ای، برای انجام پیمایشی در خصوص دست ورزی های مجازی در آموزش ریاضی، استفاده شد. در پیمایش 442 نفر دانش آموز دبیرستانی، به منظور آزمون کردن درک آن ها از ویژگی های مختلف این دست ورزی ها شرکت داده شدند. با استفاده از مدل مقیاس رتبه بندی راش اندریچ بر اساس نظریه پرسش پاسخ، جنبه های روان سنجی ابزار ازجمله قابل قبول بودن نشانگر، توانایی فراگیر، برازش و تک بعدی بودن بررسی شد و ابزاری رواشده برای اندازه گیری انگیزه دانش آموزان در استفاده از دست ورزی های مجازی تهیه شد. این ابزار می تواند برای پیدا کردن عواملی به کار رود که درک دانش آموزان از دست ورزی های مجازی را در کلاس ریاضی نشان می دهد. همچنین با استفاده از این ابزار می توان روابط بین سازه های این پرسش نامه را بررسی کرد که با تولید مدل هایی در خصوص انگیزه دانش آموزان برای استفاده از دست ورزی های مجازی می تواند علاوه بر گسترش مرز دانش در این حوزه، کیفیت فرآیند یاددهی و یادگیری ریاضی را ارتقا دهد.