محمدحسین شیرافکن

محمدحسین شیرافکن

مدرک تحصیلی: دانشجوی دکتری رشته تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن قم

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۳ مورد از کل ۱۳ مورد.
۱.

نحوست ایّام از منظر قرآن، روایات و عقل؛ با تکیه بر دیدگاه علامه طباطبائی (ره)

نویسنده:
منبع: اندیشه علامه طباطبایی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۵

کلید واژه ها: قرآن ایام نحس حوادث ناگوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷۷ تعداد دانلود : ۴۴۴
در برخی از آیات قرآن و روایات معصومان(ع) به مسئله نحوست ایام اشاره شده است. در میان مفسران، درباره ذاتی و یا غیر ذاتی بودن نحوست ایام اختلاف وجود دارد. در پژوهش حاضر به بررسی این مسئله در قرآن و روایات معصومان به روش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر آراء علامه طباطبائی (ره) در تفسیر المیزان پرداخته شده است. حاصل پژوهش آنکه نحوست مطرح شده در قرآن، مربوط به وقایع اتفاق افتاده برای قوم عاد است که بسیار شدید و سخت بوده است و امکان دارد که منظور از «یوم نحس» روز بسیار سرد باشد. از نظر عقلی نیز راهی برای اثبات نحوست ایام وجود ندارد . در روایات معصومان(ع) به نحوست ایام اشاره شده است و البته راه دفع این نحوست، همچون صدقه دادن، صیام، خواندن آیه الکرسی و پذیرش ولایت ائمه، بیان شده است و ملاک در نحوست ایام نحس، صرفاً تفال زدن خود مردم است. در نهایت، معنای برداشت شده در پژوهش از نحوست، با معنای رایج در بین مردم که منظور از نحوست ایام را حالتی که مانع از انجام فعل و یا اعمال را فاقد برکت می کند، مطابقت ندارد و منظور از نحوست، وقوع حوادث ناگوار در روز است که نسبی می باشد.
۲.

تحلیل معناشناختی «تقوا» با تأکید بر حوزه همنشینی«ذکر» و «خوف» در دستگاه معنایی قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: ذهن بهار ۱۳۹۴ شماره ۶۱
حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی کلیات مفهوم شناسی
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  5. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق دینی
تعداد بازدید : ۱۴۲۵ تعداد دانلود : ۸۹۷
۳.

نقد و بررسی دیدگاه مفسران در توصیف انسان به هلوع در آیة 19 سوره معارج(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۵)

کلید واژه ها: سرشت انسان فضایل انسانی رذایل انسانی صفت هلوع هلوع در قرآن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن انسان و جامعه در قرآن انسان در قرآن
تعداد بازدید : ۱۲۴۰ تعداد دانلود : ۴۲۷۶
خداوند در آیاتی، از آفرینش انسان در بهترین شکل سخن گفته؛ اما در برخی آیات، همچون آیة 19 سورة معارج، گویا از نوعی کاستی در آفرینش وی از جمله صفت «هلوع» به معنای «حریص» خبر داده است. سرّ نسبت دادن این تعبیر به انسان چیست؟ آیا این ویژگی در سرشت انسان جای گرفته است؟ اگر چنین است، چگونه با آفرینش انسان در «احسن تقویم» و هدف آفرینش انسان (رسیدن به کمال قرب الهی) سازگار است؟ این مقاله به نقد و بررسی دیدگاه مفسران دربارة آیة 19 سورة معارج پرداخته و به این نتیجه دست یافته که وجود این وصف در انسان به خودی خود رذیلت یا فضیلتی برای او نیست؛ بلکه این وصف با توجه به متعلق ارادی آن می تواند فضیلت ساز یا فضیلت سوز باشد.
۴.

واکاوی روش تبلیغی حضرت ابراهیم (ع) (با تاکید بر آیه 125 سوره نحل)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۰ (پیاپی ۵۲) 149 - 169

کلید واژه ها: روش تبلیغی ابراهیم ع قرآن تبلیغ روش شناسی سوره نحل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۰ تعداد دانلود : ۴۲۷
خدای متعال از باب دستگیری از انسان و جبران هبوط او به زمین، راهی را برای رسیدن به عرش و تقرب خود قرار داد و راهنمایانی نیز بر این مسیر تعیین کرد. انبیای الهی همان مرشدان طریق حقیقت می باشند که مسیر نیل به حضرت حق را نمایان ساخته و راه را از بیراه تمییز می دهند. از طرفی انسان ها روحیات و خلقیات متفاوتی دارند که روش های گوناگونی را برای تربیت آنان می طلبد. در این نگاشته روش تبلیغی حضرت ابراهیم ع با تکیه بر کلیت تبلیغی که در آیه 125 سوره نحل بیان شده، بررسی کرده و آیات طبق روش های موعظه، برهان و جدال احسن تحلیل شده اند. زیرا به بیان آیه مورد نظر، انسان ها به سه دسته حق پذیر، حق گریز و حق ستیز دسته بندی می شوند که روش تبلیغی مناسب خود را می طلبد. نتیجه حاصل شده حاکی از آن است که بیشترین روش اتخاذ شده به وسیله ی حضرت ابراهیم ع، روش برهان بوده است.
۵.

واکاوی وجه ارتباط هدایت به متّقین در نظر مفسّران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال هفتم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۵

کلید واژه ها: هدایت متقین هدایت تامه هدایت قرآنی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
تعداد بازدید : ۸۹۳ تعداد دانلود : ۴۰۷
از جمله مسائلی که از دیرباز در همة انحای نگرش تفسیری و در همة اعصار تا امروز، معرکة آرای مفسّران قرار گرفته است، وجه ارتباط هدایت قرآن کریمبه متّقین می باشد. قرآنی که حکمت نزول آن هدایت عالمیان معرّفی شده، به چه علّت در آیة دوم سورة بقره هدایت آن به متّقین نسبت داده شده است؟ منظور از هدایت و متّقین در این آیه چیست؟ آیا این نسبت دالّ بر انحصار هدایت قرآنبه متّقین است؟ نظرات مختلف مفسّران را به دو بخش اصلی تقسیم کردیم. در مجموع، پنج نظر را در این دو بخش گنجاندیم و به بررسی اجمالی آنان پرداختیم. در این جستار، این نکته حاصل می گردد که نسبت هدایت به متّقین دوسویه می باشد؛ یعنی چنان که هدایت بر متّقین مؤثّر است، تقوا نیز در کسب هدایت تأثیر بسزایی دارد و این نسبت بیانگر هدایتی خاص است. در هندسة معرفتی قرآن، هدایت نسبت به تقوا، سه موضع دارد. این سه ساحت باعث شده است که در ایجاد و شدّت تقوا تأثیر بسزایی داشته باشد. با تدبّر در مسائل بیان شده از ارتباط و هم آیی هدایت و تقوا نتایج متعدّدی حاصل می شود. می توان بیان داشت که متّقین در مرحلة ابتدا و استدامه نیاز به هدایت الهی دارد و از آن بهره جسته، در پرتو دو هدایت الهی قرار گرفته اند که از آن به هدایت اوّلیّه و ثانویّه یاد شده است.
۶.

تحلیل حوزه مقابل تقوا با تأکید بر روش معناشناسی ایزوتسو(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: ذهن پاییز ۱۳۹۶ شماره ۷۱ 171 - 198

کلید واژه ها: تقوا قرآن تقابل معناشناسی ظلم فساد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۸ تعداد دانلود : ۵۸۹
تقوا از واژگان کلیدی قرآن است که درک مفهوم آن در بستر قرآن کریم در سیر انسان به سوی کمال کارگشاست. این معنا در مفهوم قرآنی از جایگاه ویژه و خاصی برخوردار است؛ از سوی دیگر تقوا امری نیست که انسان بتواند بر پایه عقل خویش، راه های دستیابی به آن را کشف کند؛ از این رو قرآن در آیه 115 سوره توبه بیان می کند که تبیین راه ها و زمینه های تحصیل تقوا از اموری است که می بایست از جانب خدا روشن و بیان گردد؛ بنابراین کشف حقیقت تقوا بر پایه کشف لایه های آن از طریق قرآن کریم است. از جمله راه های کشف معنای تقوا معناشناسی این واژه در قرآن است. از طرفی یکی از راه های شناخت ویژگی های هر چیز، معرفت یافتن به مواردی است که در تضاد با آن هستند. در این مقاله واژگانی که در قرآن کریم در تضاد با این واژه برای دریافت این مفهوم به کار رفته اند، واکاوی و تحلیل شده اند که کفر، عدوان، ظلم، کبر، فساد، فجور، اسراف، خسران، خیانت و اختیال از آن موارد می باشد. همچنین تلاش شده است با واسطه مقابل ها، به معنای حقیقی تقوا نائل شویم.
۷.

تحلیل میدان معنایی همنشینی «تقوا» و «ایمان» در ساختار معنایی قرآن با تأکید بر روش ایزوتسو(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: ذهن تابستان ۱۴۰۰ شماره ۸۶ 35 - 62

کلید واژه ها: معناشناسی میدان معنایی ایمان تقوا همنشینی ایزوتسو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۵ تعداد دانلود : ۵۷۸
با مراجعه به قرآن کریم این نکته کشف می شود که تقوا از جمله اموری است که در زندگی انسان ریشه دوانده است؛ لذا در جهان بینی قرآن کریم تقوا از جایگاه ویژه ای برخوردار است. تقوا از اموری است که با بسیاری از مؤلفه های دینی ارتباط دارد. از جمله مواردی که در قرآن کریم ارتباطی عمیق با تقوا دارد، ایمان است؛ لذا هم آیی تقوا و ایمان و بررسی ارتباط آن دو با هم که چه میدان معنایی را ترتیب می دهند، ضروری می باشد؛ چراکه فهم میدان معنایی تشکیل شده در فهم صحیح از این دو مؤلفه تأثیرگذار است. در این نگاشته بر آن ایم با روش معناشناسی ایزوتسو که یکی از روش های موجود در معناشناسی می باشد، میدان معنایی از همنشینی تقوا و ایمان را کشف و این ارتباط عمیق را اثبات کنیم. در این پژوهه به این نکته دست می یابیم که ایمان در نسبت همنشینی با تقوا سه ساحت زمینه، مکمل و نتیجه ای دارد؛ یعنی انسان متقی در تمام مراحل سیر خود از ایمان بهره جسته و از آنجایی که ارتباطی دو سویه بین تقوا و ایمان قرار دارد، با ازدیاد ایمان، تقوا نیز افزایش می یابد. می توان بیان داشت مرتبه تقوا فوق مرتبه ایمان می باشد. تقوا فضیلتی است ورای ایمان و هر مؤمنی متقی نیست؛ لکن هر شخص متقی باایمان است.
۸.

جستاری در روش تبلیغی حضرت ابراهیم (ع) با تاکید بر آیه 125 نحل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال نهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۵ 99-120

کلید واژه ها: آیه 125 نحل روش شناسی تبلیغ تبلیغ حضرت ابراهیم (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۳ تعداد دانلود : ۵۱۵
خدای متعال از باب دستگیری انسان، راهی را برای رسیدن به عرش و تقرب خود قرار داد و راهنمایانی نیز بر این مسیر تعیین کرد. انبیای الهی همان مرشدان طریق حقیقت هستند که مسیر نیل به حضرت حق را نمایان ساخته و راه را از بی راه تمییز می دهند. از طرفی انسان ها روحیات و خلقیات متفاوتی دارند که روش های گوناگونی را برای تربیت آنان می طلبد. در این نگاشته روش تبلیغی حضرت ابراهیم × با تکیه بر کلیت تبلیغی که در آیه 125 سوره نحل بیان شده، بررسی کرده و آیات طبق روش های موعظه، برهان و جدال أحسن تحلیل شده اند؛ زیرا به بیان آیه موردنظر، انسان ها به سه دسته حق پذیر، حق گریز و حق ستیز دسته بندی می شوند که روش تبلیغی مناسب خود را می طلبد. نتیجه حاصل شده حاکی از آن است که بیشترین روش اتخاذشده به وسیله حضرت ابراهیم × روش برهان بوده است.
۹.

بررسی تفسیری «فَنَظَرَ نَظْرَهً فِی النُّجُومِ * فَقالَ إِنِّی سَقیم» از منظر مفسران فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 7-24

کلید واژه ها: تفسیر ادبی آیات 88 و 89 صافات حضرت ابراهیم× نجوم سقیم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۹ تعداد دانلود : ۲۶۲
قرآن کریم از اصطلاحات پیچیده علمی و کلامی عرب به دور است. این امر باعث جاودانگی و قابل فهم بودن آن برای همگان در تمامی اعصار شده است. قرآن دارای محتوای فراحسّی و فراطبیعی نیز هست که این محتوا در قالب الفاظی که برای محسوسات وضع شده اند، به شکل های مختلف، مانند: تمثیل، قطعه هایی از تاریخ، محاوره و جدال احسن یا موعظه و پند و اندرز، انذار و تبشیر یا برهان و محاجّه علمی به صورت پراکنده بیان نموده است . ازجمله آیاتی که معرکه آراء مفسران است، مفهوم آیات « فَنَظَرَ نَظْرَهً فِی النُّجُومِ * فَقالَ إِنِّی سَقیم » است. این آیات باعث پیدایی سؤال های متعددی گشته است. مقاله حاضر بر پایه تفاسیر فریقین و با روش توصیفی تحلیلی بر آن است تا نظرهای مختلف مفسران را واکاوی نماید. در باره مفهوم آیات مورد بحث سه احتمال وجود دارد. بهترین دیدگاه درباره «نظر به نجوم» نظر به ملکوت یا نظر به تنجیم یا نظر به تکلیف، است و نیز مقصود از «سقیم» پریشان حالی حضرت و نه بیماری جسمی ایشان است.
۱۰.

بررسی تطبیقی علت تفرّق فرزندان حضرت یعقوب× در آیه 67 یوسف× از منظر مفسران فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۳ ۱۳۷-۱۵۶

کلید واژه ها: آیه 67 یوسف تفسیر تطبیقی علت تفرق فرزندان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۲۷۳
تضارب آراء مفسران، یکی از قراین دست یابی به مقاصد آیات الهی است. رفع اجمال و گزینش دیدگاه مختار در آیه 67 سوره یوسف×: «وَ قَالَ یَا بَنیَّ لا تَدْخُلُواْ مِن بَابٍ وَاحِدٍ وَ ادْخُلُواْ مِنْ أ َبْوَابٍ مُتَفَرِّقَه» به طریق تجمیع و تحلیل آراء مفسّران فریقین در این مقاله مدّ نظر است. پرسش اساسی پژوهش حاضر که به روش توصیفی، تحلیلی و نقلی نگارش یافته، جستجو از علت دستور یعقوب× به فرزندان، در خصوص تفرّق در ورود به مصر، از طریق درهای متفاوت است که در آیه 67 سوره یوسف× به اجمال واگذار شده است. دستاورد پژوهش، دست یابی به هشت و پنج دیدگاه، به ترتیب، از سوی مفسران شیعه و سنی است که در نهایت، این نتیجه به دست می آید: دیدگاهی که از کمترین مناقشه برخوردار است، علت تفرّق فرزندان برطرف کردن موانع وصول بنیامین به یوسف× است.
۱۱.

بررسی فضاهای ذهنی سوره قمر با تأکید بر معناشناسی شناختی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: ذهن زمستان ۱۳۹۹ شماره ۸۴ 181 - 206

کلید واژه ها: فضای ذهنی شبکه ذهنی سوره قمر معماری ذهنی عناصر فضاساز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۸ تعداد دانلود : ۳۵۴
سوره قمر از جمله سوره هایی است که آیات هشداردهنده در آن بیش از آیات تبشیری است؛ آیاتی که به بیان عذاب اقوام مختلف و چگونگی احوال ایشان می پردازد؛ از این رو پژوهشگر با به کار گیری عناصر فضا ساز در صدد ترسیم نقشه ای ذهنی برای مخاطب است تا او بتواند امور انتزاعی و مفهومی را به صورت محسوس درک کند. عناصر فضاساز به وسیله رابطه ها و نظایر به هم متصل شده و یک فضای ذهنی را به وجود می آورند و از اجتماع چندین فضای ذهنی، شبکه ذهنی تشکیل می شود. این شبکه نقشه نهایی از معماری ذهنی مخاطب است که پویا، تأثیرگذار، زنده و قابل درک است. اهمیت این روش در تحلیل آیات در ابهام زدایی از تعابیر غیر عادی، وجوه زمانی، محمولات حاکی از تغییر و ضمایر انعکاسی می باشد. پژوهش حاضر با به کارگیری این اصول و ابزار در آیات الهی به دسته بندی جدیدی در تحلیل آیات سوره قمر می پردازد. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده و منابع آن از طریق مطالعات کتابخانه ای می باشد.
۱۲.

نگرشی نو به گونه شناسی وضع در حوزه حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حدیث پژوهی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۲ 199-222

کلید واژه ها: گونه شناسی وضع حدیث قالب وضع جعل حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴ تعداد دانلود : ۲۲۸
از جمله پژوهش های مهم در روزگار معاصر، بررسی جریان وضع و جعل است . از آنجایی که حدیث در شکل گیری و جهت دهی به زندگی افراد ریشه دوانده است و نقش مهمی را ایفا می کند، احادیث موضوع نیز نقش مخربی داشته و انسان را از هدف معین خویش دور می سازد. در همین راستا بازشناسی احادیث موضوع و آگاهی بخشی نسبت به آن امری لازم است. در این مقاله، سعی در واکاوی گونه های وضع و تبیین قالب هایی است که واضعانِ حدیث اهداف خود را در آن پیاده کرده اند. گونه هایی که واضع با استمداد از آن خواسته است ذهن مخاطب را به هدف ناصحیح خویش سوق دهد. در این نگاشته که با روش تحلیل و رویکردی ذهنی به احادیث پرداخته شده است به هشت مورد از گونه های وضع اشاره می شود. این موارد عبارت اند از: وضع در قالب استتار، وضع در قالب حکم شرعی، وضع در قالب جهت دهی، وضع در قالب رفع ابهام، وضع در قالب ترکیب، وضع در قالب سبب نزول، وضع در قالب تقلید و وضع در قالب تبیین مراد آیه.
۱۳.

تحلیل فضاهای ذهنی گفتمان شیطان در قرآن

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۵)

کلید واژه ها: فضای ذهنی فضاساز مفهوم سازی علوم شناختی استعاره فوکونیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۱۳۸
انسان موجودی کمال طلب است و برای رشد خود نیاز به شناسایی موانع مسیرش دارد. از جمله موانع بزرگ بر سر راه انسان برای دوری او از خدا، شیطان است. لذا شناسایی و معرفت به شیطان به عنوان مانعی بزرگ برای رسیدن به هدف معیّن شده برای انسان، ضروری است. در قرآن کریم گفتگو های مختلفی بیان شده است. از جمله گفتگو هایی که در قرآن کریم به آن پرداخته شده، کلامی است که شیطان آن را مطرح می کند. پرداختن به کلام شیطان در قرآن، کاشف از اهمیت این کلام در نظر خدای متعال است. در این نگاشت با مطالعه آیات مربوط به کلام شیطان و تحلیل آن به واسطه مفهوم سازی های شناختی در پی تبیین و شناخت واقعیت کلام شیطان در قرآن و چگونگی مفهوم سازی های این دسته آیات هستیم. با بررسی کلام شیطان در پنج محور، فضا های ذهنی پیرامون برتری شیطان، درخواست مهلت، تسلّط، خیرخواهی و وعده شیطان، حاصل شده و در مقام تحلیل قرار گرفته است. می توان بیان داشت که فضای ذهنی شیطانی دقیقاً در مقابل فضای ذهنی الهی قرار داشته و پیروان هر دسته به فضای ذهنی مطابق با ظرفیت و افکار خود گرایش دارند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان