میرزا محمد حسنی

میرزا محمد حسنی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۴ مورد از کل ۱۴ مورد.
۱.

سیر تحول اسطوره فّر، در ادبیات کهن و نوشته های دینی ایران باستان و بازتاب آن در نمادها و نشان های نقش برجسته شاهنشاهان ساسانی تاق بستان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پیام باستان شناس دوره ۱۶ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۰ 169 - 189

کلید واژه ها: اسطوره تاق بستان فر نقش برجسته ساسانیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲ تعداد دانلود : ۲۸
یکی از ویژگی های مهم ایران در آغاز فرمانروایی ساسانیان اتحاد نزدیک میان دین و دولت برای حفظ یگانگی کشور بود تحکیم پایه های قدرت توسط دین و توسعه دین با کمک نیروی سیاسی و نظامی از ارکان تفکر بنیان گذاران ساسانی می باشد. در آن روزگار دین و رهبری مذهبی در بسیاری از جریانهای سیاسی و فرهنگی و حتی هنری دخالت عمده داشتند. هنرمندان ساسانی با الهام از دانش موبدان زرتشتی و کتاب اوستا که همواره دین و اسطوره در آن ترکیب یافته است در طراحی و نقش پردازی کتیبه ها و نقش برجسته های ساسانی سمبل های اسطوره ای را با تصاویر تاریخی درهم آمیختند و نهایت دقت را در نظرداشتند که ترکیب دین و اسطوره در شکل نماد و نشان در نقش برجسته ها تجلی یابد.این رابطه تنگاتنگ چه از لحاظ هنری و ظاهری و چه از دیدگاه فرهنگی و معنوی تعلق بزرگی به اسطوره های کهن ایرانی دارد. سوالی که در این پژوهش مطرح است این است که؛ ایزد مهر، ایزد وای و ایزد بهرام بخشایندگان فّر ایزدی چگونه در نمادها و نشان های تاق بستان در بخشیدن فّر به شاهنشاه ساسانی تجسم یافته اند؟ نمادهایی مانند هلال ماه، دو فرشته در اهتزاز، روبان های مواج در باد،طرح ها و سمبل های نقش بسته بر لباس شاهنشاه و دو گیاه حجاری شده در پای تاق بزرگ تاق بستان چگونه با ایزد مهر و دیانت میترا و بخشش فّر ایزدی در ارتباطند؟
۲.

از فرارود به طبرستان: پیوستگی فتح اسلامی در جبهه شمالی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال ۱۸ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۰

کلید واژه ها: ماوراءالنهر طبرستان فتوحات دوره اموی و عباسی اوضاع سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵ تعداد دانلود : ۲۴۰
یکی از دلایل گرایش اعراب مسلمان برای فتح ماوراءالنهر و خوارزم این بود که آنان در اوایل فتوحات قادر به فتح طبرستان نبودند و چون متوجه شدند که ازطریق فرارود، چینی ها با طبرستان در ارتباط هستند و نیز، حضور ترکان در نواحی شمال شرق طبرستان و جنوب خوارزم تا ماوراءالنهر سختی فتوحات را دوچندان می کند،بر آن شدند تا به جهت ممانعت از پیشروی چینیان و ترکان ،ناحیه سوق الجیشی طبرستان را تصرف کنند. ولی شرائط جغرافیایی این خطه همچون: صعب العبور بودن، متراکم بودن جنگل ها و باتلاقی بودن منطقه، رطوبت بالا و بارندگی های مداوم و نیزمقاومت اهالی ،کار فتح را دشوار می کرد. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای، درصدد است تا به این پرسش پاسخ دهد که فرایند تصرف مناطق شمال و شمالشرق فلات ایران بر اساس چه فرایندی رخ نمود؟ مطالعات نشان میدهد که با توجه به تهدید نفوذ اقوام غیرمسلماندر مناطق استراتژیک ایران و ضرورت اتصال نواحی مفتوحه به خط سیر فتوحات و تاکید بر تمامیت ارضی ایران، خلافت اسلامی از طریق اعزام نیروهای متعدد و جلب اهالی مناطق هدف، توانست نواحی فرارود و طبرستان را تقریباً در یک بازه زمانی متقارن به تصرف درآورد . هرچند، با وجود لشکرکشی های امویان، ثمره استیلای طبرستان را عباسیان به دست آوردند و سرنوشت این خطه را به خراسان و ماورالنهر گره زدند.
۳.

ملی گرایی و جنبش زنان در ایران (1285- 1342 ه.ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۹ 214 - 239

کلید واژه ها: ملی گرایی ایران جنبش زنان جنبش مشروطه پهلوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۴ تعداد دانلود : ۲۶۰
رشد مناسبات سرمایه داری در سده 19 و تاثیرات ناشی از رشد سوسیالیزم، سبب تحول در مقام اجتماعی زن، مشارکت زنان وظهور فمینیسم در غرب شد. نهضتی که اتحاد زنان جهان و مبارزه برای کسب حقوق یکسان با مردان را درپی داشت. در سده 20، استفاده از نیروی زنان توسط نظامهای کمونیستی و فاشیستی، هم زمان با رشد روزافزون تمایلات ناسیونالیستی، بر دامنه کنشگری زنان در جوامع درحال توسعه و متاثر از روابط با غرب، مانند ایران افزوده شد. درنتیجه، مقارن جنبش مشروطیت، زنان ایرانی در تکاپوی دریافت بخشی از حقوق اجتماعی خود، به اقداماتی دست زدند که پیشتر در روند جنبش زنان اروپایی دیده شد. طی سالهای 1285 تا 1342 شمسی، رواج اندیشه های نوگرایانه و ناسیونالیستی، سهم عمده ای در پویش جامعه داشت و در این بین، زنان در این فرایند، خود را در سطحی تقریباً همطراز با مردان قرار دادند. این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، درصدد است تا به این پرسش اساسی پاسخ دهد که ملی گرایی در ایران معاصر، چگونه در پیدایش و روند جنبش زنان ایران تأثیر داشته و بین ملی گرایی و حق خواهی زنان چه رابطه ای وجود دارد؟ یافته های تحقیق نشان می دهد ملی گرایی و کنشهای ضد استعماری و ضد استبدادی، بسترساز ورود زنان به عرصه اجتماع شد و باوجود بهره مندی ملی گرایان از مشارکت زنان و تأیید آزادی اجتماعی و سیاسی آنان، ولی حقوقی که زنان خواستار آن بودند؛ به آن ها اعطاء نشد و همین امر موجب گردید تا جنبش زنان، روشهای دیگری را برای کسب حقوق خویش دنبال کند.
۴.

روایت اسطوره و داستان آفرینش ایران باستان در نمادها و حجاریهای ساسانی تاق بستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 1 - 34

کلید واژه ها: ساسانیان تزئینات تاقبستان اسطوره آفرینش دین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳ تعداد دانلود : ۱۳۷
در امپراطوری عظیم و یکپارچه ساسانی دین و رهبری مذهبی در بسیاری از جریانات سیاسی و فرهنگی و حتی هنری دخالت عمده ای داشتند. هنرمندان ساسانی با الهام از دانش موبدان زرتشتی و کتاب اوستا که همواره دین و اسطوره در آن ترکیب یافته است در طراحی و نقش پردازی کتیبه ها و نقش برجسته های ساسانی، سمبل های اسطوره ای را با تصاویر تاریخی در هم آمیخته اند و نهایت دقت را در نظر داشتند که ترکیب دین و اسطوره در شکل نماد و نشان در روایت های تاریخی تجلی یابد. این ارتباط تنگاتنک چه از لحاظ هنری و ظاهری و چه از دیدگاه فرهنگی و معنوی تعلق بزرگی به اسطورهای کهن ایرانی دارد. سوالی که این پژوهش به دنبال پاسخ دادن به آن می باشد این است که نقش هلال ماه، دو فرشته و دوگیاه حجاری شده در تاق بزرگ تاق بستان جنبه تزئینی داشته است یا داستان و روایتی را در دل خود بیان می-کند؟ در این پژوهش بر اساس رویکرد تحلیلی و توصیفی؛ تزئینات و نماد و نشانهای حجاری تاق بستان کرمانشاه در قالب اندیشه های دینی و اسطوره ای مورد بررسی و مطالعه قرارمی گیرد. و به این نتیجه می-رسد که هنر ساسانی تاق بستان در قالب نماد و نشانهای نقش بسته بر تاق بزرگ تجلی و بازتاب اسطوره-های آفرینش در باورهای دینی ایران باستان است.
۵.

وضعیت اصل و نسب زنان ایرانی دربار ساسانی براساس منابع مکتوب و مصور تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال شانزدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۰ 314 - 332

کلید واژه ها: ساسانیان زنان درباری اصل و نسب خویدوده منابع مکتوب و مصور تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۴۴۴
بررسی تاریخ اجتماعی ادوار طولانی از تاریخ ایران نشان می دهد مسئله اصل و نسب یکی از دغدغه های مهم سیاسی و اجتماعی بوه است که ارتباط نزدیکی با مشروعیت داشت. ساسانیان بیش از چهار سده بر قلمرو وسیعی از ایران و انیران حکم راندند و شاهنشاهی به وجود آورند که دغدغه پاکی خون و اصالت نسب داشت. این اهمیت علاوه بر نژاده بودن تبار پدر برای تبار مادر نیز مطرح بوده است؛ چنانچه از نظر حفظ پاکی خون و نسب، توصیه به خویدوده یا ازدواج با محارم می کردند. به نظر می رسد در سلسله ساسانی، پادشاهان همسران ایرانی و انیرانی اختیار می کردند که از آن ها هم درمنابع مکتوب و هم در آثار تاریخی مربوط به زمان ساسانیان مانند کتیبه کعبه زردشت نام برده شده است. مسئله ای که در اینجا مطرح است چگونگی تأثیر این رویکرد بر وضعیت زنان و اصل و نسب آن ها در دوره ساسانی است. این پژوهش با هدف بررسی اصالت نژادی و نسب زنان ایرانی بر پایه منابع مکتوب و مصور تاریخی انجام گرفته است. روش این پژوهش تحلیلی- توصیفی  و با تکیه بر داده های کتابخانه ای می باشد. یافته های این پژوهش نشان می دهد، در این دوران  همسران پادشاهان ساسانی بیشتر از خاندان های بزرگ اشکانی انتخاب می شدند و می توان گفت در سلسله ساسانی، حداقل در بدو تأسیس، از عنوان خانوادگی این زنان، به واقع یا به صورت تبلیغی برای مشروعیت بخشیدن به پادشاهی استفاده می شد. علاوه بر این موارد به چند نمونه ازدواج خویدوده نیز می توان اشاره نمود.                                                                               اهداف پژوهش: 1 . بررسی اصل و نسب زنان دربار ساسانی براساس منابع مکتوب و مصور تاریخی. 2.بررسی نقش ازدواج در مناسبات قدرت در دوره ساسانی. سؤالات پژوهش: 1.مسئله اصل و نسب زنان در دوره ساسانی چه تأثیر در مناسبات سیاسی داشت؟ 2.آیا شواهدی ازازدواج خویدوده درمنابع مکتوب و مصور تاریخی می توان یافت؟
۶.

خانقاه شیخ ابوالحسن پوشنجی در صحرای پوشنج داراب (ارتباط حوزه عرفان نیشابور با کوره دارابگرد در سده 3 و 4 هجری)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۶ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۶ 16 - 36

کلید واژه ها: دارابگرد داراب نیشابور شیخ ابوالحسن پوشنجی صحرای پوشنج داراب صوفیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹ تعداد دانلود : ۲۸
شهر نیشابور در نخستین سده های اسلامی و به خصوص در سده های 3 و 4 هجری محل تجمع صوفیان در خراسان بود و شهرت قابل توجهی داشت. بر اساس متون تاریخی، افزون بر صوفیانی از خراسان بزرگ، جمع قابل توجهی از صوفیان مهاجر از ایالت فارس و کوره های آن نیز در نیشابور سکونت داشته اند. در سده 3 و 4 هجری مهاجران متعددی از کوره دارابگرد (یکی از کوره های پنجگانه فارس) و شهرهای تابع آن مانند دارابگرد، طمستان، مادوان و فسا محله ای را در حومه نیشابور به نام محله دارابگرد ایجاد کردند. به نظر می رسد در فاصله زمانی سده 3 تا 5 هجری ارتباط متقابلی بین حوزه عرفان نیشابور و کوره دارابگرد برقرار بوده است. در این مقاله با تکیه برمستندات تاریخی و شواهد معماری، چهار تاقی ویرانه واقع در صحرای پوشنج داراب، معروف به بقعه شیخ ابوالحسن پوشنجی به عنوان خانقاه و شاهدی بر این ارتباط متقابل بررسی شده است. به استناد شواهد موجود به نظر می رسد که در اواخر سده 4 و اوایل سده 5 هجری یکی از سه صوفی پوشنجی با کنیه ابوالحسن که مقیم نیشابور بود با سفر به دارابگرد در حومه شهر داراب خانقاهی برپا کرد و به فعالیت تبلیغی مرتبط با فقه شافعی پرداخت.
۷.

جهان پادشاهی و دین جهانی، الگوی تعامل شاپور یکم و مانی

نویسنده:
منبع: پژوهش در تاریخ سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۷ 1 - 23

کلید واژه ها: ساسانی شاپور مانی کیش مانوی دین جهانی جهان پادشاهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۰ تعداد دانلود : ۳۵۱
کیش مانوی، که تلفیقی از ادیان زردشتی، مسیحی، آیین بودایی و برخی گرایش های عرفانی گنوسی بود، در سده سوم میلادی رشد و گسترش شتابان یافت. جهان شمولی، نجات بخشی، معرفت رهایی بخش و عرفان فردی شایع ترین گرایش ها و سوداهای دینی آن روزگار بودند که مانی، با فراست، ترجمان همه آنها را در کیش خود گردآورد. از سوی دیگر شاپور یکم پس از کسب پیروزی های پیاپی در شرق و غرب ایرانشهر و به ویژه پس از چیرگی در نبرد هایی برابر امپراتوری روم، خود را در موقعیتی یافت که سودای جهان پادشاهی در سر بپروراند. تلاقی این دو اندیشه جهان نگر مدتی آن دو را به هم نزدیک کرد. حمایت شاپور از مانی به دلیل بهره گرفتن از ویژگی جهان شمول و ظرفیت جذب پیروان ادیان و مذاهب رایج در قلمرو رو به گسترش ساسانی و تحدید قدرت روحانیت زردشتی بود. قدرت گرفتن سلسله تازه تأسیس ساسانی و دعوت عام مانی مقارن یکدیگر بود؛ لذا مانی عناصری از آموزه هایش را با واقعیت های سیاسی و اجتماعی شاهنشاهی ساسانی تطبیق داد و آموزه های دینی رایج در قلمرو ایرانشهر، که ریشه در سنن و ادیان اصلی و شایع آن روزگار داشت، را در اندیشه دین جهان شمول خود جای داد.
۸.

نقوش اساطیری- مذهبی مهرها و اثر مهرهای استوانه ای در ایلام باستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۹ 402 - 417

کلید واژه ها: ایلام باستان مهرهای استوانهای اثر مُهر نقوش اساطیری - مذهبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸۲ تعداد دانلود : ۸۴۷
ایلام نام قدیمی ترین تمدن و حکومتِ شکل گرفته در فلات ایران است که از هزاره سوم ق.م به بعد، بر بخش وسیعی از جنوب غرب و غرب ایران حاکمیت داشتند. این تمدن با مرکزیت شوش به عنوان کانون تجارت فلات ایران با دیگر سرزمین های همجوار نظیر «میان رودان» بود. یکی از مهم ترین عناصر هنری تمدن ایلام را می توان مهرهای استوانه ای آن ها دانست. مسئله ای که اینجا مطرح است چگونگی و میزان ارتباط مهرها با  مذهب و انگاره های مذهبی است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های کتابخانه ای به دنبال واکاوی میزان ارتباط مهرها و اثر مهرهای دوره ایلامی با مذهب و عناصر مذهب یاست. یافته های پژوهش حاکی از این است که مهم ترین نقوش مهر های استوانه ای ایلام به نقوش اساطیری- مذهبی، اختصاص یافته است که در غالب موارد نمودی از خدایان، مراسم های مذهبی و یا شاهان ایلامی می باشد. براین اساس می توان گفت ایلامی ها در ابتدا خدایان خود را به شکل حیوان تجسم می کردند. از اواخر هزاره چهارم خدایان در اشکال ترکیبی حیوانات رواج یافت. در اواسط هزاره سوم این اشکال جای خود را به خدایان ترکیبی حیوان- انسان داد و پس از شروع نیمه دوم هزاره سوم ق.م خدایان به شکل انسان تجسم یافتند. در نهایت طی هزاره اول ق.م نخستین گام های تبدیل این خدایان به ایزدانی مجرد و نادیدنی برداشته می شود و بر مهرها و اثرمهرها خدایان نیز به این شکل ترسیم شده اند. اهداف تحقیق 1.واکاوی تأثیر عنصر مذهب بر مهرها و اثرمهرهای دوره ایلامی 2.مطالعه سیر تکامل و تکوینی نقوش مهرهای مذهبی در دوره ایلامی سؤالات تحقیق 1. مذهب و عناصر مذهبی چه بازتابی در مهرهای دوره ایلامی داشته اند؟ 2.نقوش مهرها و اثر مهرهای مذهبی دوره ایلامی چه سیر تکوینی داشت است؟     
۹.

بررسی تطبیقی ملی گرایی و جنبش زنان در ایران و مصر (1342-1285 ه.ش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوم سیاسی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۵۹) 7 - 47

کلید واژه ها: مطالعات تطبیقی ملی گرایی جنبش های زنان مصر ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۷ تعداد دانلود : ۳۳۴
در پی تحولات اجتماعی در آستانه قرن بیستم میلادی، جنبش های زنان در بسیاری از کشورهای جهان شکل گرفتند. با رشد روزافزون تمایلات ملی گرایانه در کشورهای درحال توسعه، در ایران، هم زمان با جنبش مشروطیت و در مصر، همزمان با تلاش ها برای استقلال کشور، زنان به تکاپو افتادند تا به کسب بخشی از حقوق اجتماعی خود نائل آیند. طی سال های 1285 تا 1342 ه.ش، رواج اندیشه های نوگرایانه و ناسیونالیستی، سهم عمده ای در جنبش های این جوامع داشت. این پژوهش، مطالعه ای تطبیقی بین ملی گرایی و جنبش زنان در ایران و مصر است و جهت گردآوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و مطالعاتی و از روش تحقیقی- توصیفی و مطالعات تطبیقی (Comparative) به منظور تحلیل داده ها استفاده شده است و در صدد است تا به این پرسش اساسی پاسخ دهد که فعالیت های ملی گرایانه در این دو کشور، به چه میزان بر پیدایش و روند جنبش زنان تأثیر گذاشته است، شباهت ها و تفاوت های جنبش های زنان در این دو کشور در بازه زمانی مشخص چیست؟ یافته های تحقیق نشان می دهد در هیچ یک از این کشورها جنبش زنان به صورت یک پدیده اجتماعی مستقل و دارای ایدئولوژی تعریف شده توسط زنان عمل نکرده بلکه کاملاً وابسته به پویش سیاسی و اجتماعی غالب جامعه و در حاشیه جریان های سیاسی موجود و تحت تأثیر ایدئولوژی های شرقی و غربی بوده است .در تحولات و پیشرفت های زنان در مصر و ایران نیز، درمی یابیم که مصر تقریباً در تمام دست آورد های زنان نسبت به ایران موفق تر و پیشروتر بوده است.
۱۰.

جایگاه اجتماعی زنان در دوره ساسانی (به استناد مُهرها و اثر مُهرها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات هنر اسلامی سال شانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۹ 141 - 158

کلید واژه ها: دوره ساسانی مهرها جایگاه زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۸۳ تعداد دانلود : ۱۵۴۹
آگاهی های به دست آمده در زمینه تاریخ اجتماعی در ایران باستان به دلیل شیوه تاریخ نگاری و محدودیت منابع مکتوب همواره مشکلاتی را بر سر راه پژوهشگران قرار داده است. در این میان آثار بر جای مانده از دوره ساسانی(224-651م) به لحاظ کمّی و کیفی اطلاعات بیشتری در اختیار پژوهشگران قرار می دهند. اگرچه سهم زنان به عنوان جمعیتی قابل توجه از جامعه با محدودیت مواجه است. مسأله مورد بررسی در این پژوهش چگونگی بازشناسی وضعیت زنان در دوره ساسانی براساس مهرهای برجای مانده از این دوره است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های کتابخانه ای انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که به گواهی مهرها، اثرمهرها، سکه ها و سایر آثار هنری دوره ساسانی، زنان علاوه بر مقام ملکه، به مقام پادشاهی نیز رسیده اند. مهرهایی نیز از تصاویر زنان در کنار مردان، صحنه هایی چون صحنه اهدای گل که به عنوان درخواست ازدواج و پیمان بستن تلقی می شوند تصویر شده است. استفاده از نقش مایه های زنان بر روی مهرها و دیگر آثار هنری را می توان تحول و نگرشی جدید نسبت به زنان در جامعه ساسانی تلقی کرد. اهداف پژوهش 1. بررسی جایگاه زنان در جامعه ایران در دوره ساسانی. 2. واکاوی جایگاه زنان در دوره ساسانی با تکیه بر مهرهای این دوره. سؤالات پژوهش 1.زنان در دوره ساسانی از لحاظ جایگاه اجتماعی در چه موقعیتی بوده اند؟ 2.مهرهای برجای مانده از دوره ساسانی چه روایتی از جایگاه زنان در جامعه دارند؟
۱۱.

زنان غیرزرتشتی در دربار ساسانی و تاثیرآنها بر سیاستهای مرتبط با اقلیت های دینی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای تاریخی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۱)

کلید واژه ها: ساسانیان زنان درباری غیرزرتشتی اقلیت های مذهبی سیاست های دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۸ تعداد دانلود : ۳۹۹
با قدرت گرفتن ساسانیان، این حکومت طی روندی تدریجی کوشید حکومت مرکزی را تحت لوای یکپارچگی دین و دولت گرد آورد و بدین ترتیب دین زرتشتی با وجود آیین نوظهوری چون آیین مانی، در این حکومت برتری یافت. رفتار با اقلیتهای مذهبی درحکومت ساسانی، اگر چه دردوران پادشاهانی چون شاپور اول با تسامح همراه بود، اما آزار وسختگیری هایی که تحریکات موبدان نیز در آن بی تاثیر نبود در دوره هایی از این سلسله گزارش شده است. از طرف دیگر شاهان ساسانی بنا برگواه منابع مکتوب تاریخی، علی رغم تاکید برکیش زرتشتی، زنانی یهودی و مسیحی در حرمسرای خود داشته اند. فرض این پژوهش بر این است که اغلب این زنان در قدرت نیز دخیل بوده اند. سوال اصلی این است که زنان غیر زرتشتی دربار ساسانی چه کسانی بودند و آیا نقشی در سیاستهای حکومت درقبال اقلیتهای دینی زمان خود داشته اند؟ برای انجام این پژوهش از روش توصیفی _تحلیلی بهره گرفته شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد وجود ملکه های قدرتمند غیر زرتشتی یا حامی ادیان غیر از دین زرتشت بر راس قدرت، باعث ایجاد بهبود در اوضاع اقلیتهای دینی در جامعه ساسانی شده است. به نظر می رسد این ملکه ها با اعمال نفوذ بر پادشاه و ارکان قدرت در بهبود شرایط همکیشان خود و یا پیروان ادیانی که خود حامی آن بودند، نقش داشته اند.
۱۲.

بررسی ساختار نهاد خانواده در دوره ساسانی به استناد کتاب ارداویرافنامه

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۴۸

کلید واژه ها: نهاد خانواده ارداویرافنامه ساسانی دین زرتشت متون پهلوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۳۵۱
ارداویرافنامه یک متن پهلوی است، که در دوره ساسانی حدود 1400 تا 1700 سال قبل نگاشته شده است ، این کتاب شرح معراج موبدی به نام ارداویراف می باشد که با خوردن می و منگ به جهان روحانی می رود و شرح سفرش را دبیری کتابت می کند ، این اثر احتمالا در عصر انوشیروان به زبان پهلوی نگارش یافته و جزو کتب دینی زرتشتیان به شمار می رفته است ، در این مقاله نهاد خانواده در ارداویرافنامه از نگاهی آماری مورد بررسی قرار گرفته است ، هدف از این تحقیق آن است که دیدگاه جامع و روشنی درباره این نهاد به دست آید تا در سایه آن، دیدگاه روشنتری درباره نهاد خانواده در دوره ساسانی و زرتشتیان آن دوره که معاصر با زمان نوشتار کتاب هستند حاصل شود. نتیجه ای که از این تحقیق گرفته شده است این است که نهاد خانواده در ارداویرافنامه مطابق مطالب مندرج در کتاب کاملا منطبق و همسو با نهاد خانواده در دوره ساسانی است و این نشان میدهد که کتاب ارداویرافنامه می تواند به عنوان یک منبع معتبر جهت معرفی دوره ساسانی مورد استفاده محققین قرار گیرد. ، شیوه تحقیق در این مقاله اسنادی کتابخانه ای و ابزار کار فیش برداری می باشد.
۱۳.

بررسی ساختار های اقتصادی ارداویرافنامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلید واژه ها: زرتشت ساسانی متون پهلوی ارداویرافنامه ساختار های اقتصادی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه منابع و کلیات
تعداد بازدید : ۹۵۱ تعداد دانلود : ۸۴۶
ارداویرافنامه یکی از متون پهلوی ساسانی است که شرح معراج موبدی به نام ارداویراف به بهشت و دوزخ در آن نگاشته شده است. هرچند این اثر دارای درونمایه ای دینی است ، اما بسیاری از ساختار های اقتصادی نظام ساسانی را می توان در آن یافت . این تحقیق به شیوه اسنادی کتابخانه ای بر پایه تحلیل محتوی انجام شده است و در پی یافتن ردپای ساختارهای اقتصادی نظام ساسانی در کتاب ارداویرافنامه می باشد ،وهدف آن اعتبارسنجی کتاب ارداویرافنامه است. در این تحقیق نخست ساختار های اقتصادی کتاب بررسی وسپس با ساختار های اقتصادی نظام ساسانی مقایسه می شود و نتیجه تحقیق چنین است که ساختارهای اقتصادی کتاب کاملا هماهنگ و همسو با ساختار های اقتصادی نظام ساسانی هستند و لذا کتاب ارداویرافنامه می تواند به عنوان یک منبع معتبر جهت بررسی ساختار های جامعه ساسانی مورد استفاده محققین قرار گیرد.
۱۴.

سنگ نگاره پارتی کال جنگال بیرجند

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال هفتم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۲۸

کلید واژه ها: بیرجند کال جنگال سنگ نگاره پارتی کتیبه پارتی گر اردشیر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۴ تعداد دانلود : ۳۵۸
خراسان بزرگ به عنوان خاستگاه پارتیان به نحو سوال برانگیزی با فقر آثار تاریخی دوره پارتی مواجه است کشف سنگ نگاره و کتیبه پارتی کال جنگال بیرجند در سال 1330 به عنوان یکی از معدود آثار این دوره از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این تحقیق سعی شده با بررسی تمامی تحقیقات صورت گرفته تحلیلی جدید و جامع از این اثر ارائه گردد. بنابراین با بررسی موضوعی سنگ نگاره که صحنه نبرد یک جنگجو با شیر را نمایش می دهد و موضوعی از این دست در هنر ایران باستان در دوره های قبل و بعد از دوره پارتی نیز رواج داشته، سعی شده است یک تحلیل جامع از موضوع سنگ نگاره با مقایسه آن با دیگر آثار موجود از جمله سنگ نگاره پارتی لاخ مزار و نقش برجسته الیمایی تنگ سروک صورت گیرد. همچنین با بررسی عناوین به کار رفته در کتیبه پارتی این اثر مقام سیاسی فرد دارنده این عناوین از دیدگاه نظامات سیاسی دوره پارتی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان