مسلم میرزاوند

درس تاریخ به واسطه نیاز به منابع مطالعاتی و روش و قواعد خاص خود، ارتباط نزدیکی با منابع کتابخانه ای دارد. دانش آموز جهت انجام تحقیقات با مراجعه به کتابخانه های عمومی با انبوهی از مراجع و کتاب های تاریخی، ادبی، جغرافیایی، اسناد، مدارک آرشیوی، نشریات و دیگر منابع مکتوب تاریخی که در کتابخانه ها موجود است،آشنا و در راستای بازسازی رویدادهای تاریخی مواد خام، داده های تحقیقی و شواهد تاریخی را گردآوری می کند. از سویی دیگر معلم تاریخ، با نظارت و راهنمایی از تحقیقات دانش آموزان، روش گردآوری اطلاعات از منابع و چگونگی فیش برداری و استفاده از آنها را به فراگیران آموزش می دهند. هدف از تحقیق پیش رو که به روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته این است تا نشان دهد که استفاده پژوهشی از محیط کتابخانه های عمومی یا مدرسه ای؛ زمینه تحقیقات تاریخی گسترده را در بین دانش آموزان فراهم می سازد. تحقیق حاضر علاوه بر ارائه یافته های پژوهش، می تواند مقدمه ای برای تحقیقات کیفی و تاریخی بیشتر در این زمینه باشد.

با وجود روش های عمومی تدریس(سخنرانی، بارش فکری، پرسش و پاسخ و...) استفاده از روش های تخصصی در تدریس تاریخ در مدارس ضرورتی انکارناپذیر است. براین اساس، مقاله پیش رو می کوشد به این سوال پاسخ دهد که آیا روش های ابتکاری معلمان می تواند یادگیری در درس تاریخ را برانگیزاند و مشارکت دانش آموزان را ایجاد کنند؟می توان از این مدعا (فرضیه) سخن گفت که روش تدریس «تاریخ در یک صفحه» از جدیدترین روش های تخصصی و ابتکاری تدریس یکی از دبیران درس تاریخ است که در فرآیند یاددهی– یادگیری مؤثر و تسهیل کننده تدریس دبیران درس تاریخ است. این پژوهش که به روش کتابخانه ای و به شیوه توصیفی-تحلیلی  و با تکیه بر تجربه شخصی نویسنده ارائه می شود، روشی است که تمام محتوای کتاب تاریخ دهم انسانی را در یک صفحه کاغذ با ابعاد طولی 150سانتیمتر و عرض100سانتیمتر بدون حذف سرفصلی از کتاب درسی، در اختیار دبیران و دانش آموزان قرار می دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد که ایجاد تعامل دو سویه بین دانش آموز و دبیر، آسان سازی مباحث، تعیین نقشه راه، تاکید بر مطالب مهم هر درس، قابلیت نصب آسان، تقویت یادگیری، دسته بندی های محتوایی،کم هزینه بودن و ایجاد علاقه به حفظ هویت و فرهنگ را داراست.

پس از انقلاب صنعتی، تغییر و تحولاتی برای سرعت بخشیدن به تولیدات مصنوعی و برآوردن نیاز جوامع، نفت بهترین سوخت به جای ذغال سنگ در نظر گرفته شد که از آن محصولات و مشتقات دیگری نیز بوجود می آمد. در این تحقیق، شروع آن با تاریخچه نفت از کشف و استخراج در کشور ایران، رقابت میان بیگانگان برای رسیدن به آن شدت گرفت و اولین امتیاز نفت جنوب ایران توسط مظفر الدین شاه قاجار به ویلیام نوکس دارسی تبعه بریتانیا واگذار کرد و نیز با اشاره به اینکه در آن زمان هیچ حزب سیاسی وجود نداشت و مردم آبادان زیر نظر فردی به نام شیخ خزعل و نواحی بختیاری نشین خوزستان نیز تحت نفوذ سردار اسعد برآن حاکم و هردو شخصیت تحت نفوذ انگلیس ها بودند، اما هرچه بود موقعیت استراتژیکی ایران و وفور و ارزانی نفت آن، مهمترین علت حضور بیگانگان در ایران بود و در این فاصله انقلاب شوروی، روسیه را از ادامه جنگ و رسیدن به پیروزی و آرزوهای تزار به مدت کوتاهی از نفوذ آنان بر ایران کاست. 

از زمانی که آریایی ها به ایران وارد شدند و به آب های جنوبی این سرزمین دست یافتند، تصمیم گرفتند که نام قوم خود را بر این دریا بگذارند. سلسله های هخامنشی، اشکانی و ساسانی هر یک به اهمیت این دریا پی برده و بهره برداری های فراوانی از آن نمودند که در این میان سهم هخامنشیان و ساسانیان بیشتر از اشکانیان است. با به قدرت رسیدن سلسله ساسانی در سال 224 میلادی، ایران وارد مرحله تازه ای از فعالیت های دریایی خود (نظامی، تجاری و ...) گردید. این سلسله از همان ابتدای به قدرت رسیدن اردشیر اول اهمیت خلیج فارس (پارس) را دریافته و به ایجاد، مرمت و احیای بنادر متعدد و تشکیل نیروی دریایی و نظامی در کرانه های آن اقدام نمودند. پس از اردشیر، اخلاف وی نیز اهداف و سیاست های دریایی او را دنبال کردند. فتح دریایی سرزمین یمن یا همان جنوبی ترین ناحیه شبه جزیره عربستان نشان از قدرت فوق العاده نظامی و دریاییِ این دوره دارد. ساسانیان با تسلط بر کشور یمن، توانستند تجارت با دریای احمر و اقیانوس هند برقرار کرده و حتی تا نقاط دورتری مانند سراندیب (سیلان) و چین نیز بسط و توسعه دهند به گونه ای که در دوره حکومت آنان، اقتدار دریایی و تجاری ایران نه تنها از اعراب بلکه از رومیان نیز پیشی گرفت. به عبارت دیگر، خود قدرت بلامنازع دریایی در این منطقه شدند. در این پژوهش کوشش نموده ایم تا به ارائه گزارشی کوتاه از علل و عوامل حضور نظامی ساسانیان در خلیج فارس پرداخته و با روش توصیفی تحلیلی آن را ارزیابی و بازکاوی قرار کنیم.

اردشیر اول بنیانگذار شاهنشاهی ساسانی پس از آن که حکومت ملوک الطوایف - اشکانی – را برانداخت به تشکیل ارتشی منظم و نیرومند روی آورد ارتشی که سال های بعد توانست به کمک ابزار و آلات تعرضی و دفاعی درجدال با دشمنان ایران زمین به موفقیت های در خور توجهی دست پیدا کنند. جانشینان او هم در جنگ های تهاجمی و هم در جنگ های دفاعی قادر بودند تا به کمک سلاح های متنوع جنگی بسته به شرایط رزمی در برخورد با دشمنان خود در مکان های مختلف فنونی خاص به کار گیرند به گ ونه ای که در جدال با رومیان که در تهاجمات خود به سر حدات و نواحی داخلی ایران پس از هجوم و یغماگری عقب نشینی اختیار کرده و همواره در قلاع مستحکم خود آرایش دفاعی می گرفتنددر جهت تسخیر قلاع آنها از طریق منجنیق و دژکوب عمل کنند و در بسیاری از مواردی برآن ها پیروز شوند و یا در جنگ با ترکان و اقوام بیابانگرد شرقی به پیروزی های قابل قبولی دست یابند که این امر محصول موارد مختلفی چون نیروی انسانی لازم، اقتباسات از ابزارآلات جنگی از دیگر ملل و حکومت های پیشین ایران،  ابداعات جدیددر زمینه اسلحه سازی، کارگاه های مناسب (جهت اسلحه سازی)، توان و مانور بالای نظامی، افزار جنگی بومی و سواره نظام نیرومند و قوی بوده است. هدف نویسنده در این پژوهش مختصر اطلاعات داده شده در موردد جنگ ابزارهای این دوره و نحوه ی به کارگیری آنها توسط ساسانیان در میادین جنگ می باشد که حتی الامکان سعی شده از منابع معتبر مربوط به این دوره برداشت گردد.