حسن احمدزاده

زمینه و هدف: پهنه بندی و شناسایی فضاهای شهری با پتانسیل باالقوه گردشگری، و معرفی آن ها جهت تأثیر بر نگرش گردشگران به منظور انتخاب مقاصد گردشگری یکی از مهم ترین سیاست های مدیریتی در شهرها می باشد که جلب رضایت و وفاداری گردشگران برگ برنده آن ها خواهد بود. از این رو، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و پهنه بندی پتانسیل گردشگری شهری در قسمت مرکزی استان آذربایجان شرقی (تبریز) انجام شد. روش شناسی: پژوهش حاضر از نوع تحقیق کاربردی مبتنی بر روش مکانی و بازدیدهای میدانی می باشد. که با شناسایی و ادغام پانزده متغیر اجتماعی، محیطی و فیزیکی (تراکم مساحت، فاصله از پارکینگ، فاصله از جاده، فاصله از مراکز درمانی، فاصله از فضای سبز، فاصله از مراکز تفریحی، شیب، فاصله از رودخانه، بارش برف، روزهای آفتابی، سرعت باد، تراکم جمعیت، تراکم خانوار، تراکم تحصیل کرده ها و تراکم فاقد تحصیلات) توسط مدل های خوشه بندی و خودسازمان دهی به پهنه بندی مناطق مستعد گردشگری شهری پرداخته شد. یافته ها: نتایج تحقیق حاضر نشان داد که پس از بررسی و شناخت عوامل اجتماعی، محیطی و فیزیکی طبق الگوریتم های مورد استفاده، بیش ترین درصد مساحت مستعد گردشگری شهری مربوط به طبقه پتانسیل خیلی کم با مقدار 44/27 درصد می باشد و بیش ترین درصد مساحت پتانسیل گردشگری شهری در منطقه مورد مطالعه در طبقه پتانسیل خیلی زیاد با مقدار 002/31 درصد به ترتیب مشاهده شد. نتیجه گیری و پیشنهادها: در نهایت پیشنهاد می شود که به منظور ایجاد انگیزه تغییر سیاست، آزمایش های مستند بیش تری در برنامه ریزی مشترک استفاده از زمین انجام شود. از طرف دیگر تهیه پهنه های مستعد گرشگری شهری می تواند راهنمای جامع برای گردشگران، تورگردانان و سند علمی برای مدیران به منظور تصمیم گیری ها و توسعه پایدار باشد. نوآوری و اصالت: شناسایی و توجه به پتانسیل های منطقه برای گردشگری شهری و بررسی مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط با موضوع و ارزیابی توان گردشگری با تلفیق مؤلفه های مکانی از نوآوری این پژوهش می باشد.

همه گیری ویروس کرونا در دو سال اخیر گردشگری شهری در کلانشهر تبریز را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. این مقاله با هدف احیاء و توسعه گردشگری شهری با رویکرد مکانی برای دوران پس از همه گیری مورد بحث قرار گرفته است. به همین منظور در این مطالعه معیارهای مکانی اجتماعی، محیطی، کالبدی و هواشناسی به عنوان شاخص های موثر و پیشران بر گردشگری شهری جمع آوری، و در یک رویکرد مدلسازی ترکیبی استفاده شده است. نتایج همبستگی پیرسون میان عوامل نشان دهنده تاثیر مستقل هر کدام از آنها و همبستگی منطقی بود. همچنین به منظور درک ارتباط میان همه گیری و گردشگری شهری از مدلسازی مکانی خطر کرونا نیز استفاده شده است. نتایج نشان داد که عوامل تراکم شهروندان مجرد (0.154)، تراکم جمعیت (0.153)، تراکم شهروندان متاهل (0.151) و تراکم شاغلین (0.135) به ترتیب دارای بالاترین اهمیت بر توسعه گردشگری شهری بودند. به علاوه نقشه های مکانی گردشگری شهری ایجاد شده توسط دو مدل ترکیبیFuzzy-WLC و Fuzzy- OWA نیز حاکی از پتانسیل بالای گردشگری در مناطق 2،3،6 و 7 هستند. یافته های مطالعه ما مدیریت گردشگری را در مواجهه با بحران های بزرگ گسترش می دهد و مشاوره های ارزشمندی را برای مدیران و سرمایه گذاران به منظور شناسایی و توسعه پتانسیل های گردشگری شهری ارائه می دهد.

مقدمه: کلان شهر تبریز به عنوان بزرگ ترین مرکز جمعیتی شمال غرب ایران، در سال های اخیر شاهد رشد فزاینده ی فیزیکی و جمعیتی بسیاری بوده و با تراکم و توسعه ی طرح های اقتصادی و زیرساختی از یک سو و گسترش بافت های مسئله دار از سوی دیگر و همچنین ناتوانی نظام مدیریت شهری در نظم دهی به این مسائل، این شهر را با مشکلات عدیده و آسیب پذیری در مواقع بحرانی مواجه ساخته است.  در این راستا نیاز است تا با تأکید بر رویکردهایی همچون پدافند غیرعامل در برنامه ریزی فضایی و نظم دهی به نظام و ساختار جمعیتی-کارکردی به تحقق توسعه ی پایدار نائل آمد.هدف: با توجه به اهمیت برنامه ریزی فضایی و بهره مندی از رویکردهایی همچون پدافند غیرعامل در راستای تحقق توسعه ی پایدار، هدف از پژوهش حاضر آسیب شناسی نظام برنامه ریزی فضایی کلان شهر تبریز با تأکید بر معیارهای پدافند غیرعامل و ارائه ی راهکارهایی برای دست یابی به الگوی مطلوب در نظام برنامه ریزی فضایی و تحقق توسعه ی پایدار می باشد.روش شناسی تحقیق: روش تحقیق کمی با ماهیت کاربردی–توسعه ای می باشد که به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از مدل حداقل مجذورات جزئی در نرم افزار Warp-PLS استفاده شده است. جامعه ی آماری تحقیق نیز شامل مدیران، مسئولان و کارشناسان شهری تبریز (حدوداً 1500 نفر) می باشد و حجم نمونه بر اساس مدل اصلاح شده کوکران 340 نفر برآورد شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش شامل کلان شهر تبریز می باشد.یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد که از بین شش مؤلفه ی مورد تأکید نظام برنامه ریزی با تأکید بر پدافند غیرعامل، تنها مؤلفه ی جمعیت با ضریب 51/0 در سطح اطمینان 95 درصد در کلان شهر تبریز تحقق یافته و پنج مؤلفه ی زیرساخت های حیاتی، زیرساخت های فیزیکی، فضاهای باز، جاده ها و معابر و کاربری زمین و عملکردها تحقق نیافته اند که ضرایب حاصل از مدل ساختاری برای این مؤلفه ها به ترتیب برابر با 23/0، 38/0، 32/0، 27/0 و 42/0 می باشد. نتایج: نتایج حاکی از آن است که عدم تحقق پدافند غیرعامل در برنامه ریزی فضایی تبریز، ناشی از نارسایی ها در نظام تصمیم گیری (یکپارچگی و سیستمی)، محتوای طرح ها (واقعیت گرایی، انعطاف پذیری و آینده نگری) و اجرا (تعهد و شفافیت) می باشد.

در رویکرد کاهش خطرپذیری سکونتگاه ها، جریان سازی مدیریت ریسک در برنامه های محلی با توجه به محلی بودن مخاطرات و اثرات آنها، گام مهمی برای ارائه ی یک چارچوب استراتژیک برای اجرای پروژه های مدیریت بحران محسوب می شود. با توجه به ضرورت کاربست مدیریت بحران در برنامه های محلی، هدف از پژوهش حاضر بررسی مؤلفه های تأثیرگذار بر تحقق مدیریت بحران در مقیاس محلی به منظور مواجهه با اثرات انواع بحران ها در کلان شهر تبریز بوده است. روش تحقیق در مطالعه ی حاضر کمی-کیفی با هدف کاربردی و ماهیت تحلیلی-اکتشافی است که در راستای تحلیل اطلاعات از مدل حداقل مربعات جزئی در نرم افزار Warp-PLS و رویکرد داده بنیاد در نرم افزار MAXQDA استفاده شده است. جامعه ی آماری تحقیق نیز شامل مدیران، مسئولان و نخبگان دانشگاهی کلان شهر تبریز بوده که با توجه به مشخص نبودن تعداد جامعه ی آماری، تعداد حجم نمونه با استفاده از فرمول کوهن در سطح اطمینان 95 درصد، 100 نفر تعیین شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که بیشترین تأثیرگذاری بر تحقق مدیریت بحران در مقیاس محلی تبریز مربوط به متغیرهای تأکید بر برنامه ریزی محلی و پایین به بالا در نظام مدیریت بحران، اختصاص بودجه ی سالانه به دولت های محلی (شهرداری های مناطق) به منظور اقدامات مدیریت بحران، بهره مندی از افراد باصلاحیت دانشی در نظام مدیریت بحران هر منطقه و وجود سامانه ی اطلاعاتی پویا در شهرداری های مناطق ده گانه به منظور دست یابی به اطلاعات مکانی توزیع و شدت خطرات بوده که به ترتیب امتیاز هرکدام 74/0، 69/0، 66/0 و 65/0 محاسبه شده است. همچنین به منظور جریان سازی مدیریت بحران در سطوح محلی نیاز به رویکرد یکپارچه با درنظرگیری عوامل علی همچون ساختار سازمانی و سیاست ها و قوانین، میانجی (محیط خرد) همچون تهیه ی نقشه های خطر و سناریوهای ریسک منطقه ای و زمینه ای (محیط کلان) مانند برنامه های آگاهی و آموزش عمومی احساس می گردد.

یکی از مهمترین مخاطراتی که همواره شهرها را تهدید می نماید، خطر وقوع زلزله است. این مخاطره با قدرت بالای تخریب ساختمان ها و زیرساخت های شهری، خسارات بسیاری را در ابعاد مالی و جانی به شهرها متحمل می کند. از این رو، به منظور افزایش ظرفیت مقابله با خطرات زلزله، افزایش تاب آوری شهری اخیراً به یک اولویت اساسی برای اکثر دولت ها تبدیل شده است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف سنجش یکپارچه آسیب پذیری مناطق ده گانه کلان شهر تبریز بر اساس ویژگی های تاب آوری و شاخص های فیزیکی مرتبط و تصمیم گیری برای تاب آوری مؤثر در برابر زلزله نگارش شده است. در این راستا، روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت تحلیلی-اکتشافی می باشد. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز از تکنیک های AHP در نرم فزار Expert Choice، PROMETHEE  و تحلیل GAIA و GAIA Web و نظرات 25 نفر از خبرگان استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که مناطق 9، 6 و 2 به ترتیب با امتیاز 445/0، 374/0 و 293/0 از تاب آوری زیاد، مناطق 5 و 7 به ترتیب با کسب امتیاز 196/0 و 142/0 از تاب آوری متوسط، مناطق 4، 8 و 3 به ترتیب با امتیاز 090/0-، 130/0- و 236/0- از تاب آوری کم و مناطق 10 و 1 با کسب امتیاز 468/0- و 526/0- از تاب آوری خیلی کم در برابر زلزله برخوردار می باشند. همچنین حدود 11 درصد از بافت کلان شهر تبریز در پهنه آسیب پذیری خیلی زیاد و حدود 5/13 درصد در پهنه آسیب پذیری زیاد قرار دارند. بنابراین سیاست گذاری مناسب در راستای مدیریت بحران زلزله به ویژه در استحکام سازی ساختمان ها و برنامه ریزی کاربری اراضی شهر ضرورتی اجتناب ناپذیر می باشد.

روندها نشان می دهد که شهرها و کلان شهرها در حال تبدل شدن به بازیگران اصلی در بین نواحی جغرافیایی به جای کشورها هستند. رقابت بین شهرها برای نشان دادن و متمایزکردن خود به عنوان بهترین انتخاب برای گردشگران آینده نگر، سرمایه گذاران، دانشجویان و بازرگانان و همچنین افراد مستعد هر روز شدت می گیرد و شهرها تمرکز خود را بر این می گذارند که چطور در این رقابت گوی سبقت را از سایر رقبا بربایند. در زمینه ی رقابت های روزافزون دنیای امروز، برندها باارزش ترین دارایی ها تلقی می شوند و مدیران و مسؤولان در شهرها و سازمان های مختلف از شاخص محبوبیت برند خود به عنوان عاملی برای موفقیت استفاده می کنند. در این راستا، یکی از گام های کلیدی و آغازین برای خلق برند برای هر شهر، ارزیابی تصویر شهر موجود و عوامل مؤثر بر آن است. در این گام باید ابعاد و عوامل مهم و تأثیرگذار بر تصویر شهری شناخته و ارزیابی شوند. باید توجه داشت که در فرایند برندینگ شهری و شناخت ابعاد تصویر شهری باید به مزیت رقابتی شهر توجه شود. با عنایت به این امر، در این پژوهش با رویکرد آینده پژوهی به شناسایی مهم ترین پیشران های مؤثر بر برندسازی کلان شهر تبریز و تدوین سناریوهای محتمل پرداخته شده است. براساس نتایج حاصل از تحلیل های نرم افزار میک مک از مجموع 31 عامل اولیه، 10 عامل به عنوان پیشران های کلیدی تأثیرگذار شناسایی شدند. همچنین، براساس تحلیل های کمّی نرم افزار سناریو ویزارد، 3 سناریوی قوی، 16 سناریوی باورکردنی و 250 سناریوی ضعیف به دست آمد. در بین این سه گروه سناریو، بالاترین روایی مربوط به سناریوهای گروه اول، یعنی سناریوی طلایی بود.

یکی از بخش هایی که می توان گفت عامل ایجاد تغییرات اساسی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در شهرها بوده و امروزه به عنوان یک صنعت پویای اقتصادی از آن نام برده می شود، گردشگری است؛ که نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی شهروندان ایفاء می کند. در پژوهش حاضر ارزیابی اثرات توسعه گردشگری بر کیفیت زندگی شهروندان در کلان شهر تبریز، بر اساس ساختار تجزیه وتحلیل مدل های ترکیبی تولیدشده توسط توانمندی های سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام شده است. برای این منظور ابتدا مدل سازی مکانی برای تعیین پتانسیل های گردشگری در کلان شهر تبریز با یک رویکرد نوین مدل سازی و استفاده از قابلیت های سیستم اطلاعات جغرافیایی در مدیریت داده های مکانی برای ترکیب اطلاعات واقعی (عوامل تأثیرگذار بر پتانسیل گردشگری)، موردبررسی قرارگرفته است. سپس از طریق تهیه پرسشنامه برای محلات دارای پتانسیل گردشگری، ارتباط توسعه گردشگری و کیفیت زندگی شهروندان موردبررسی قرار گرفت. بر اساس یافته های تحقیق؛ در مدل خودسازمان دهی برای توسعه گردشگری و آزمون رگرسیون چندمتغیره، سطح پتانسیل مناطق 6 و 9 دارای کمترین سطح همبستگی و رابطه برای تأثیر توسعه گردشگری در ارتقاء و بهبود کیفیت زندگی هستند ولی در مدل خودسازمان دهی، سطح پتانسیل مناطق 8 و 10 و در آزمون رگرسیون چندمتغیره، مناطق 2 و 4 و 8 و 10 دارای بیشترین سطح همبستگی و رابطه برای تأثیر توسعه گردشگری در ارتقاء و بهبود کیفیت زندگی در سطح مناطق ده گانه کلان شهر تبریز می باشند. همچنین نتایج نشان داد که محدوده موردمطالعه سطح مناسبی از کیفیت زندگی را دارا می باشد و توسعه گردشگری میزان رضایتمندی شهروندان و گردشگران را تحت تأثیر قرار می دهد. زیرا روابط بین جنبه های توسعه گردشگری و کیفیت زندگی از لحاظ آماری در 8 منطقه کلان شهر تبریز معنادار می باشند و نتایج این پژوهش با مطالعات قبلی همخوانی دارد. 

مقدمه: کیفیت زندگی مفهومی پیچیده، چندبُعدی و فرارشته ای است که از دهه 1960 به طور گسترده توسط رشته های مختلف علوم بهداشتی و علوم اقتصادی و اجتماعی مورد بحث قرار گرفته است. کیفیت زندگی (QOL) به رفاه عمومی زندگی افراد اشاره دارد و اساساً از طریق مفاهیم بهزیستی عینی و ذهنی ساختار یافته است. مطالعات قبلی رابطه بین کیفیت مکان و گردشگری را از دو جنبه مورد بحث قرار دادند: صحنه ها و امکانات رفاهی. نخست، سبک زندگی که توسط صحنه ها حمل می شود، جاذبه اصلی گردشگری فرهنگی است. شرکت کنندگان یا ناظران صحنه ها به عنوان گردشگر نیز شناخته می شوند و گردشگران در تجربه اصیل و منحصر به فرد خود در صحنه ها غوطه ور می شوند. دوم، امکانات رفاهی مانند کیفیت چشم انداز، تئاتر، پارک ها، موزه ها، رستوران ها و فرصت های خرید می تواند از نظر روان شناختی برای گردشگران جذاب باشد، که این نیز به دلیل سبک زندگی ارائه شده توسط امکانات رفاهی است. با مصرف امکانات، افراد سبک زندگی خود را حفظ می کنند که می تواند هویت آن ها را منعکس کند. گردشگران و ساکنان بلندمدت با انگیزه مصرف امکانات رفاهی به عنوان مهاجران رفاهی شناخته می شوند. شهرهای پر از امکانات رفاهی به «شهرهای جشنواره» و «ماشین های سرگرمی» تبدیل شده اند. این شهرها نه تنها طبقه خلّاق، بلکه گردشگران را نیز جذب می کنند. بنابراین یکی از بخش هایی که می توان گفت عامل ایجاد تغییرات اساسی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در شهرها است و امروزه به عنوان یک صنعت پویای اقتصادی از آن نام برده می شود، گردشگری است؛ که نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی شهروندان ایفا می کند. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیرات توسعه گردشگری شهری بر سطح کیفیت زندگی شهروندان در مناطق شهری کلان شهر تبریز را است.مواد و روش هاپژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش پژوهش، توصیفی همبستگی و از نظر گردآوری داده ها، رویکرد پیمایشی بود. جامعه آمار شامل کلیه ساکنان مناطق شهری کلان شهر تبریز (برابر با 1.773.033 نفر) بود که بر اساس فرمول کوکران تعداد 384 نفر به عنوان حجم نمونه مشخص شد. روش توزیع پرسشنامه ها به شیوه تصادفی خوشه ای بر اساس تراکم جمعیت در هر منطقه بود. برای جمع آوری داده ها از دو روش کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) بهره گرفته شد. ابزار سنجش شامل دو پرسشنامه کیفیت زندگی ویر و شربون (1992) با 25 گویه و توسعه گردشگری شهری محقق ساخته با 15 گویه بود. درخور یادآوری است که روایی پرسشنامه محقق ساخته به تأیید اساتید همکار در انجام پژوهش رسیده است. در این پژوهش، پایایی (تعیین اعتماد) پرسشنامه یا قابلیت اعتماد آن با استفاده از روش اندازه گیری آلفای کرونباخ که در محیط نرم افزاری SPSS نسخه 24 انجام شد. آزمون آلفای کرونباخ پرسشنامه کیفیت زندگی با 50 گویه برابر با (0/869) و آزمون آلفای کرونباخ پرسشنامه توسعه گردشگری با 23 گویه برابر با (0/876) به دست آمد که این امر نشان دهنده پایایی بسیار زیاد پرسشنامه های پژوهش بود. شیوه تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی و نرم افزار SPSS صورت گرفت. آزمون آماری شامل آزمون های آماری همبستگی و رگرسیون بودند.به منظور ارزیابی مکانی توسعه گردشگری و اثرات آن بر کیفیت زندگی شهروندان تعداد 15 عامل مؤثر بر توسعه گردشگری به صورت لایه های مکانی با فرمت رستری تهیه شد، به طوری که کلیه معیارهای اسمی نام برده شده در مطالعه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به بعد مکانی تبدیل شده و نقشه های رستری هم مقیاس به منظور مدل سازی پتانسیل های گردشگری شهری تولید شدند. به منظور تحلیل داده های مکانی از روش های کمی، محاسباتی و نرم افزاری استفاده شد. با توجه به اینکه واحد سنجش هریک از لایه ها منحصربه فرد و متفاوت از هم است، برای هم مقیاس یا هم واحد کردن آن ها از فرایند استانداردسازی عوامل براساس تأثیر هر یک بر افزایش یا کاهش پتانسیل گردشگری در بازه ای بین 1 تا 5 استاندارد شدند.یافته هابر اساس یافته های پژوهش؛ ضریب همبستگی بین عوامل توسعه گردشگری شهری با کیفیت زندگی شهروندان مناطق ده گانه کلان شهر تبریز برابر با 0/235 و در سطح معنا داری (0/05 P< ) است که نشان دهنده وجود رابطه معنا دار بین این دو متغیر است. علاوه بر این، ضریب همبستگی توسعه گردشگری شهری با سطح کیفیت زندگی ساکنان مناطق شهری کلان شهر تبریز برابر با 0/588 است که نشان دهنده وجود همبستگی بین دو متغیر یادشده است. لذا می توان گفت که با افزایش میزان توسعه گردشگری شهری، میزان سطح کیفیت زندگی ساکنان مناطق شهری کلان شهر تبریز افزایش پیدا می کند.همچنین، نتایج نشان داد ضریب همبستگی ابعاد اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی توسعه گردشگری شهری با سطح کیفیت زندگی ساکنان مناطق شهری کلان شهر تبریز به ترتیب برابر با 0/376، 0/466، 0/265 و 0/292 است که وجود همبستگی بین دو متغیر یادشده به تفکیک ابعاد را نشان می دهد. از این رو، می توان نتیجه گرفت که با افزایش میزان ابعاد توسعه گردشگری شهری میزان سطح کیفیت زندگی ساکنان مناطق شهری کلان شهر تبریز افزایش پیدا می کند. در واقع، بیشترین تأثیر توسعه گردشگری شهری بر سطح کیفیت زندگی ساکنان مناطق شهری کلان شهر تبریز ناشی از بُعد اقتصادی است.در نهایت، نتایج نشان داد ضریب همبستگی توسعه گردشگری شهری با سطح کیفیت زندگی ساکنان مناطق 10گانه کلان شهر تبریز به ترتیب برابر با 0/293؛ 0/376؛ 0/284؛ 0/402؛ 0/384؛ 0/102؛ 0/417؛ 0/296؛ 0/098 و 0/412 است که وجود همبستگی بین دو متغیر یادشده به تفکیک مناطق را نشان می دهد. براساس یافته های پژوهش، مناطق 6 و 9 دارای کمترین سطح کیفیت زندگی و مناطق 1 تا 5، 7، 8 و 10 دارای بیشترین سطح کیفیت زندگی در سطح مناطق 10گانه کلان شهر تبریز هستند.نتیجه گیریبی شک توسعه گردشگری باید بر اساس فرایند برنامه ریزی جامع صورت گیرد تا بتواند بر بهبود کیفیت زندگی ساکنان تأثیرگذار باشد. سیاست گذاران ملی ملزم به اجرای اقدامات و مقررات کافی برای توسعه گردشگری شهری برای بهبود خدمات و فعالیت های گردشگری هستند که در نهایت در کیفیت زندگی ساکنان محلی منعکس خواهد شد. این مطالعه اهمیت ادراک جامعه محلی، دلبستگی جامعه و کیفیت زندگی درک شده به مدیران مقصد مسئول برنامه ریزی و توسعه پروژه های گردشگری آینده را برجسته می کند. از نظر ساکنان، شاخص های مختلف کیفیت زندگی در سطح قوی و معناداری مثبت با توسعه گردشگری قرار دارند. این نشان دهنده درک زیاد شهروندان از سطح کیفیت زندگی در کلان شهر تبریز است. یافته ها نشان داد بین عوامل توسعه گردشگری شهری باکیفیت زندگی شهروندان مناطق 10گانه کلان شهر تبریز رابطه معنا دار وجود دارد. توسعه گردشگری شهری با واریانس 34/4 درصد تأثیرات مثبتی بر سطح کیفیت زندگی ساکنان مناطق شهری کلان شهر تبریز داشته است. به نظر می رسد که بیشترین تأثیر توسعه گردشگری شهری بر سطح کیفیت زندگی ساکنان مناطق شهری کلان شهر تبریز ناشی از بُعد اقتصادی با واریانس 26/4 درصد بوده است. توسعه گردشگری شهری بر سطح کیفیت زندگی مناطق 1 تا 5، 7، 8 و 10 کلان شهر تبریز تأثیرگذار است.