لیلا زلیخایی سیار

هدف: در این تحقیق، شناسایی و تحلیل موانع و محدودیت های اشتغال زنان روستایی در شهرستان تویسرکان به عنوان هدف اصلی مدّ نظر قرار گرفته و با بهره گیری از تکنیک تحلیل عاملی، به شناسایی و تحلیل مهم ترین موانع و محدودیت های ایجاد و توسعه اشتغال توسّط زنان روستایی پرداخته شده است. روش: تحقیق حاضر، نوعی تحقیق توصیفی و کاربردی است که به شیوه مطالعات پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را زنان روستایی شاغل در شهرستان تویسرکان تشکیل دادند که به طور تصادفی، تعداد ۱۵۰ نفر از آن ها به عنوان نمونه تحقیق انتخاب و دیدگاه های آن ها در مورد موانع و محدودیت-های اشتغال زنان در جامعه روستایی مورد بررسی قرار گرفت. پرسش نامه مهم ترین ابزار جمع آوری اطّلاعات تحقیق بود که روایی ظاهری و محتوایی آن توسّط گروهی از متخصّصان موضوع، مورد بررسی و تأیید قرار گرفت و برای ارزیابی میزان پایایی پرسش نامه نیز ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد که رقم ۸۱/۰ به دست آمد. هم چنین، برای بررسی اعتبار سازه ای پرسش نامه و برازش الگوی اندازه گیری سازه «موانع اشتغال زنان روستایی» داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار LISREL از طریق تحلیل عاملی تأییدی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت که شاخص های نیکویی برازش (RMSEA=۰.۰۶۳، AGFI=۰.۸۵ و GFI=۰.۹۳) تناسب کامل الگو با داده های مشاهده شده را تأیید کرد. یافته ها: در این تحقیق به منظور دست یابی به تحلیل دقیق تری از موانع و مشکلات پیش روی اشتغال زنان روستایی، از تکنیک تحلیل عاملی استفاده شد که بر این اساس، موانع و محدودیت های پیش رو در چهار عامل اصلی دسته بندی شد؛ عامل اوّل با توجّه به ماهیت متغیّرهای تشکیل دهنده آن «موانع اجتماعی-فرهنگی» نام گرفت که با تبیین ۰۳/۲۲ درصد از واریانس به عنوان مهم ترین عامل معرفی شد. این عامل هم راه با دیگر موانع نظیر «موانع اقتصادی-محیطی»، «موانع شخصیتی» و «موانع آموزشی-حمایتی» در مجموع، ۳۰/۶۲ درصد از واریانس موانع اشتغال زنان روستایی را تبیین کردند. راه کارهای عملی: در راستای تسهیل روند اشتغال زنان روستایی، اصلاح و رفع برخی موانع فرهنگی اجتماعی؛ شامل ذهنیت های سنّتی و نادرست نسبت به توان مندی های زنان و ضرورت مشارکت آن ها در فعّالیت های اقتصادی جامعه توصیه می شود. بر مبنای نتایج تحقیق، تأمین فرصت های یادگیری متنوّع برای آحاد جامعه روستایی به ویژه زنان به منظور تغییر و اصلاح نگرش ها و کسب توان مندی های لازم برای ورود به عرصه فعّالیت های اقتصادی اجتماعی ضروری است. اصالت و ارزش: با توجّه به اهمیت موضوع اشتغال، به ویژه در جامعه روستایی، یافته های تحقیق حاضر می تواند راهنمایی برای سیاست گذاران و برنامه ریزان توسعه روستایی در تدوین برنامه های کلان و عملیاتی مناسب برای رفع موانع اشتغال زنان در مناطق روستایی باشد.

امروزه توسعه گردشگری در بسیاری از کشورهای در حال توسعه به عنوان یک کاتالیزور مؤثر برای توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاها محسوب می شود؛ که موجب بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی روستاها خواهد شد. اما با توجه به نقش مهم این صنعت در توسعه مناطق روستایی همواره موانعی وجود دارد که مانع از توسعه این صنعت می شود. هدف پژوهش حاضر بررسی موانع توسعه گردشگری در روستاهای هدف گردشگری شهرستان همدان می باشد. این تحقیق از نوع توصیفی بوده که با استفاده از روش پیمایش انجام گرفته است. از بین روستاهای هدف گردشگری شهرستان همدان سه روستای ورکانه، سیمین ابرو و خاکو به عنوان نمونه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته اند. جامعه آماری را اعضاء شوراهای اسلامی و تعدادی از سرپرستان خانوارهای روستایی تشکیل می دهند که بر مبنای فرمول کوکران 122 نفر از سرپرستان خانوارهای و 9 نفر از اعضاء شوراهای اسلامی به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه بوده که دقت شاخص ها و گویه های آن یا روایی صوری توسط متخصصان فن مورد تأیید قرار گرفته است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آماره های توصیفی و استنباطی نظیر فراوانی، درصد، میانگین، ضریب تغییرات و تحلیل عاملی استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی موانع توسعه گردشگری در روستاهای مورد مطالعه نشان می دهد که 4 عامل زیرساختی، فرهنگی، برنامه ریزی و مدیریتی و همچنین اطلاع رسانی و تبلیغاتی در مجموع 17/63 درصد از واریانس را تبیین می کنند. در پایان با توجه به نتایج بدست آمده پیشنهاد های به منظور توسعه این صنعت در روستاهای هدف گردشگری در شهرستان همدان ارائه شده است.

هدف پژوهش حاضر شناسایی راهکارهای مدیریت پایدار آب کشاورزی و بررسی تأثیر هر یک بر متغیر وابسته تحقیق است که با رویکرد آمیخته (کیفی-کمی) انجام شد. جامعه آماری این مطالعه را کارشناسان و متخصصان حوزه آب در سطح استان همدان به تعداد 130 نفر تشکیل می دادند که در مرحله کیفی تعداد 35 نمونه به شیوه هدفمند و در مرحله کمی تعداد 100 نفر با استفاده از جدول کرجسی و مورگان به شیوه تصادفی انتخاب شدند. برای بررسی و تحلیل روابط بین متغیرهای مستقل (راهکارها) و وابسته (مدیریت پایدار آب کشاورزی) از مدل یابی معادلات ساختاری بر اساس الگوریتم PLS بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که 55 درصد از واریانس متغیر وابسته (مدیریت پایدار آب کشاورزی) توسط متغیرهای مستقل موردبررسی (13 راهکار شناسایی شده) تبیین می شود که از بین این راهکارها، «برنامه ریزی آبیاری» (به عنوان راهکار اصلی) با ضریب تأثیر 275/0 بیشترین اهمیت و تأثیر را دارد. آموزش های کاربردی و مستمر با ضریب تأثیر 269/0، بازچرخانی آب در فرآیند تولید با ضریب تأثیر 247/0، افزایش راندمان انتقال آب با ضریب تأثیر 209/0، آگاهی بخشی و اطلاع رسانی با ضریب تأثیر 197/0 و در نهایت کاهش ضایعات کشاورزی با ضریب تأثیر 172/0 به ترتیب رتبه های دوم تا ششم را به خود اختصاص دادند.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدهای تعاونیهای دامداری و دامپروری استان همدان به روش SWOT انجام شده است. جامعه آماری تحقیق شامل ارکان تعاونیهای دامداری و دامپروری استان همدان (289) بوده که با توجه به جدول کرجسی و مورگان 148 نفر از آنها از طریق نمونه گیری انتخاب شدند. پرسشنامه، ابزار گردآوری داده ها بوده که روایی صوری آن را متخصصان و پایایی آن را محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (برابر 81/0) تأیید کرده اند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که کیفیت بالای شیر و گوشت تولیدی تعاونیها، بالا بودن روحیه همکاری در اعضا و برخورداری اعضا از بیمه و مزایای کار از مهمترین نقاط قوت؛ بالا بودن هزینه های اجرایی و سودآور نبودن فعالیتها، وجود واسطه ها و دلالان در بازار علوفه و فروش محصول و پایین بودن سرمایه تعاونیها از مهمترین نقاط ضعف؛ اهمیت محصولات دامی به عنوان بخشی از غذای جامعه، شرایط اقلیمی و جغرافیایی مناسب استان جهت پرورش دام و ریسک پایین تر سرمایه گذاری در تعاونیها نسبت به سایر فعالیتها از مهمترین فرصتها و سرانجام کمبود اعتبارات و مشکلات دسترسی به آنها، تعرفه پایین واردات شیر خشک و گوشت و نوسانهای شدید قیمت نهاده ها و محصولات دامی از مهمترین تهدیدهای پیش روی تعاونیها هستند. در ادامه مقاله، چهار راهبرد جهت کاهش تهدیدها و نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت و فرصتهای تعاونیهای دامداری و دامپروری با توجه به نتایج به دست آمده، ارائه شده است.  

تعاونیها یکی از الگوهای موفق اقتصادی و اجتماعی در سطح جهان و از عمده ترین نهادهایی هستند که توانایی قرار گرفتن در خدمت توسعه پایدارو برقراری عدالت را دارند.در کشورهای در حال توسعه،دولتها تعاونیها را ابزاری مطمئن در جهت پیشبرد برنامه ها ملی می دانند.بر این اساس هدف تحقیق حاضر بررسی نقاط قوت و ضعف،فرصتها و تهدیدهای تعاونیهای کشاورزی فعال در بخش طیور استان همدان با استفاده از مدل SWOT در سال 1390 است. این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی-توصیفی بوده که برای گرد آوری داده ها از روش پیمایشی استفاده شده است.ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه بوده که برای تعیین روایی آن از نظر استادان و متخصصان مرتط استفاده و پایایی آن نیز با به کارگیری آزمون آلفای کرونباخ 89% تایید شده است.حجم نمونه 56 نفر بوده که با استفاده از سرشماری انتخاب شده اند. تحلیلهای حاصل از مدل SWOT نشان میدهد که تعاونیهای مورد مطالعه علی رغم برخورداری از نقاط قوت قابل توجه،با نقاط ضعف و تهدیدهایی نیز مواجهند که آنها را در رسیدن به اهدافشان با مشکل روبرو ساخته است.متناسب نبودن قیمت تمام شده محصول تولیدی با قیمت خرید آن،بالا بودن هزینه های تجهیزات سالنهای مرغداری،عدم توانایی تعاونیها در باز پرداخت اعتبارات دریافتی،کمبود سرمایه و نقدینگی از جمله این نقاط ضعف هستند.با این حال،وضعیت بهداشتی مناسب در واحدهای مرغداری،بالا بودن سطح آگاهی فنی و تخصصی اعضای تعاونی ،دسترسی به موقع به دامپزشک و واکسیناسیون طیور،مشارکت اعضا در مراحل مختلف تصمیم گیری در شزکتهای تعاونی،افزایش استفاده از مصرف گوشت مرغ به جای گوشت قرمز،اهمیت محصولات صنعت مرغداری به عنوان بخشی از غذای جامعه و وجود پشتوانه قوی علمی در زمینه علوم دام و طیور از مهمترین نقاط قوت و فرصتهای پیشروی تعاونیهای طیور در استان همدان تشخیص داده شده اند. در انتها بر اساس یافته های استنباطی،چهار راهبرد WT،WO،ST،SO ارائه گردیده است.

دهیاری ها یکی از نهادهای محلی در نظام مدیریت روستایی به شمار می روند که طی سال های اخیر در راستای ساماندهی به وضعیت مدیریت روستایی، تأسیس شدند. هدف پژوهش حاضر تحلیل ظرفیت ها و قابلیت های دهیاری های استان همدان در مدیریت بحران بود که با استفاده از راهبرد پیمایش انجام شد. جامعه آماری این پژوهش شامل دهیاران استان همدان بودند که طبق آخرین امار 716 نفر می باشند. از این تعداد 250 نفر به شیوه تصادفی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. قابلیت ها و نقش دهیاری ها در مدیریت بحران روستاهای استان همدان به کمک نرم افزار Smart PLS شناسایی و سپس تحلیل شدند. نتایج نشان داد مهم ترین قابلیت ها و اقدامات دهیاری ها قبل از وقوع بحران شامل مقوله های «آموزش»، «هماهنگی سازمانی»، «بهداشتی و درمانی»، در حین وقوع بحران شامل مقوله های «اطلاع رسانی»، «سازمان دهی گروه ها» و «اقدامات انتظامی و امنیتی»، و پس از بحران شامل اقدام های «بازسازی»، «ارزیابی خسارت ها» و «تسهیلات و خدمات» می باشند. برگزاری دوره های آموزشی پودمانی برای آماده سازی دهیاران، استفاده از سامانه های پیش آگاهی و بکارگیری ظرفیت های رسانه های اجتماعی برای افزایش توانایی مدیریت بحران در مناطق روستایی برای افزایش ظرفیت دهیاری ها در مدیریت بحران مناطق روستایی ضروری است.

با توجه به اینکه سرمایه گذاری درخور توجهی برای رشد و ارتقای سطح دانش افراد تحصیل کرده، از جمله زنان، در قالب آموزش های دانشگاهی انجام می گیرد، اهمیت موضوع اشتغال آن ها بیش از پیش آشکار می شود، زیرا با افزایش اشتغال دانش آموختگان دانشگاهی می توان به نحو شایسته و مطلوب از سرمایه های انسانی کشور بهره برداری کرد. هدف این پژوهش شناسایی و بررسی مهارت های تأثیرگذار بر میزان اشتغال پذیری بانوان دانش آموخته دانشگاهی است. جامعه آماری پژوهش را بانوان دانش آموخته جویای کار در استان همدان تشکیل دادند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی سهمیه ای بود که بر حسب جمعیت آماری موجود بانوان دانش آموخته (10431 نفر) 350 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. پس از جمع آوری داده ها، تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آماره های توصیفی و تحلیلی و کاربرد نرم افزارهای SPSS و PLS انجام شد. براساس نتایج تحقیق، ارتباط مشاغل موجود در بازار کار با رشته تحصیلی و مهارت های کسب شده بانوان دانش آموخته در استان همدان در حد ضعیف ارزیابی شد و محتوای آموزشی دانشگاه ها پیوستگی و همپوشانی ضعیفی با نیازهای بازار کار داشتند. نتایج ضریب همبستگی نیز نشان داد بین متغیرهای سازگاری، مهارت های ارتباطی، مهارت های فناوری اطلاعات، تمایل به اشتغال با اشتغال پذیری دانش آموختگان زن رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد. سایر متغیرهای مستقل تحقیق رابطه معنا داری با اشتغال پذیری دانش آموختگان نداشتند. نتایج این تحقیق نشان داد بانوان دانش آموخته استان همدان برای احراز مشاغل موجود نیازمند کسب مهارت هایی از قبیل مهارت های فناوری اطلاعات و ارتباطات، مهارت های عمومی و ارتباطی، مهارت های فردی مثل تفکر انتقادی و حل مسئله، مهارت های فنی و تخصصی و مهارت های مدیریتی و برنامه ریزی اند.

هدف مطالعه حاضر، شناسایی و اولویت بندی نیازهای آموزشی مدرسان است. جامعه آماری تحقیق شامل همه مدرسان مرکز علمی و کاربردی تعاون بود. با توجه به محدود بودن تعداد ، از روش سرشماری استفاده شد و داده های تحقیق از 40 نفر اعضای هیئت علمی با استفاده از ابزار پرسشنامه جمع آوری شد. روایی ابزار تحقیق را متخصصان فن تأیید کردند و برای بررسی پایایی آن نیز ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد که رقم 78/0 به دست آمد. نتایج مطالعه حاکی از آن است که نیازهای آموزشی مدرسان به ترتیب اهمیت شامل: «ارزشیابی برنامه های آموزشی» با میانگین 96/3، «مهارت های ارتباطی» با میانگین 85/3، «مهارت های تدریس و یادگیری» با میانگین 83/3، «مهارت های پژوهش و تحقیق» با میانگین 75/3 و در نهایت «مهارت های زبان انگلیسی» با میانگین 65/3 است. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که بین سابقه تدریس مدرسان با میزان نیازهای آموزشی آنها رابطه منفی و معنی داری وجود دارد. نتایج آزمون تحلیل واریانس نیز نشان داد بین نیاز آموزشی مدرسان و رشته های تحصیلی آنان تفاوت وجود دارد. برای بررسی جهت و اولویت تفاوت ها از آزمون دانکن استفاده شد و به ترتیب اولویت، رشته های تحصیلی اقتصاد، مدیریت، کامپیوتر، حسابداری، ریاضی، صنایع و زبان فارسی نیاز بیشتری به آموزش در حیطه های مورد بررسی داشته اند.