سید نصرالله ساداتی

مقاله حاضر به بررسی رابطه بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی و بهره گیری از رسانه های چاپی، تلویزیون، سینما، وبلاگ نویسی، وب گردی و ایمیل می پردازد. از طریق پیوندی که بر صفحات کاربران در شبکه اجتماعی «پیام رسان» قرار داده شده بود، ۱۸۱ نفر در تکمیل پرسشنامه مشارکت کردند. پاسخ ها نشان می دهد که کاربران شبکه های اجتماعی از رسانه های دیگر نیز به نسبت استفاده می کنند و به نظر بیشتر آنان استفاده از شبکه های اجتماعی نتوانسته است از میزان مصرف این رسانه ها بکاهد. یافته ها نشان می دهد، میزان استفاده از شبکه های اجتماعی، تا حدی زمان تماشای تلویزیون را کاهش داده اما نتوانسته است با رسانه های چاپی، سینما، وبلاگ نویسی، ایمیل و وب گردی رابطه معناداری برقرار کند. نتایج این مطالعه قادر به تأیید نظریه جایگزینی در رابطه شبکه های اجتماعی با دیگر رسانه ها نیست و به نظر می رسد همان گونه که نظریه همگرایی رسانه ای پیشنهاد می کند، بهتر است تأثیر رسانه های جدید را در نوع تعامل آنها با یکدیگر و فرهنگ کاربران در نحوه مصرف این رسانه ها جستجو کرد، نه تأثیر در میزان مصرف.

با وارد شدن جریان نوین اطلاعاتی به عرصه دیپلماسی و رشد استفاده از ابزارها و فناوری های نوین ارتباطی ، شیوه ای جدید از دیپلماسی ، موسوم به دیپلماسی رسانه ای ظهور یافته است. بدون ابزار رسانه ای و ارتباطی مؤثر برای اقناو افکار عمومی ، هی کشوری نمی تواند در صح نه بین المللی ، منافع و اهداف ملّی اش را دنبال کند. در این زمینه، رسانه ملّی به عنوان رسانه رسمی نظام سیاسی ایران دارای جایگاه خاص و مسئولیتی ویژه ای است. بر این اساس، مقاله حاضر که پژوهشی توصیفی تحلیلی است و از روش تحلیل ثانویه بهره می برد، با تعاریف دیپلماسی ، دیپلماسی عمومی، دیپلماسی رسانه ای و معرفی و ذکر مصادیقی از شبکه های برون مرزی صداوسیما همیون العالم و پرس تی وی، به نقش و اثرگذاری این شبکه ها در دیپلماسی رسانه ای می پردازد. بر اساس یافته های پژوهش، رسانه ملّی و به طور خاص، شبکه های برون مرزی در موضوعات حساس بین المللی و داخلی همیون انژری هسته ای ، بحران گروگا ن گیری ملوانان انگلیسی و

هدف این مقاله، تبیین نقش نظارتی رسانه ها و به طور خاص، نقش نظارتی رسانه ملی بر حاکمیت، و بیان موانع عدم تحقق این کارکرد رسانه ملی است. مقاله طی دو بخش به این موضوع پرداخته است. در بخش نخست، با روش اسنادی و بخش دوم با روش کیفی مصاحبه عمیق، از طریق مصاحبه با 17 نفر از کارشناسان و صاحب نظران حوزه های «ارتباطات » و «مدیریت رسانه»، به نقش نظارتی رسانه ملی اشاره شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش، حاکی از آن است که رسانه ملی باید نقش نظارتی داشته باشد؛ که در این خصوص، اکثر کارشناسان معتقد بودند، رسانه در حوزه هایی همانند ورزش، که حساسیت کمتری وجود دارد، توانسته به خوبی عمل نماید؛ اما در حوزه های اصلی، همچون حوزه های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی با توجه به ظرفیت های خود، به نحو بهتری می تواند عمل نماید. از نظر آن ها، موانع فعالیت رسانه در ایفای نقش نظارتی اش در دو بخش عمده مورد توجه و تحلیل قرار گرفته است.مواردی همچون نیروی انسانی، عدم خودباوری رسانه از جایگاه ویژه خود، فرهنگ سازمانی و... که خود رسانه در آن نقش دارد جزء عوامل درون رسانه ای و شرایط محیطی، خطوط قرمز، نحوه ارتباط رسانه ملی با نهادهای حاکمیت، ساختار رسانه ملی، منابع مالی و... که تا حدود بسیاری در اختیار رسانه نبوده، اما رسانه را در انجام وظیفه نظارتی خود تحت الشعاع قرار داده، به عنوان موانع برون رسانه ای در ایفای نقش نظارتی رسانه ذکر شده است.

سازمان صدا وسیما به عنوان یک دانشگاه عمومی و معاونت آموزشی سازمان به عنوان قلب تپنده آن باید خود را کارآمدترین، بروز ترین و خلاق ترین بخش سازمان برساند برای تحقق این امر چاره ای جز رویکرد به شیوه های نوین مدیریت یادگیری را ندارد که آن حرکت به سمت سازمان یادگیرنده است. بدین منظور در این مقاله تلاش شده معاونت آموزشی سازمان با الگوهای سازمان های یادگیرنده تطبیق داده شود تا میزان فاصله این معاونت با یک سازمان یادگیرنده مشخص گردد و در ادامه نتایج آن با پژ وهشی که از سوی نگارنده در سال 1383 در همین معاونت صورت گرفته مقایسه شده و راهبر دها و راه کارهایی که می تواند معاونت آموزشی را به یک سازمان یادگیرنده تبدیل نماید، ارائه می گردد. برای انجام پژوهش از روش پیمایش استفاده شده و جامعه آماری، شاغلین معاونت اعم از اساتید، مدیران و کارکنان (به جز نیروهای خدماتی و پشتیبانی) بوده اند که نظرات 100 نفر از آنان که به شیوه تصادفی نمونه گیری شدند، با استفاده از ابزار پرسشنامه گردآوری و تحلیل شده است. یافته ها حاکی از آن است که میانگین شاخص های سازمان یادگیرنده در این معاونت در سال 1389 در مقایسه با سال 1383 مقداری رشد داشته است؛ در عین حال این معاونت تا رسیدن به وضع مطلوب و تبدیل شدن به یک سازمان یادگیرنده فاصله دارد. 

از آنجا که محدوده جامعه جدید، فقط امکان حضور فیزیکی تعداد نسبتاً کمی از شهروندان را امکانپذیر می سازد، رسانه های همگانی به نهادهای اصلی حوزه عمومی و نظارتی تبدیل شده اند. در ساختار حقوق اساسی و قوانین جمهوری اسلامی، دستگاه ها و سامانه های نظارتی در کنترل کارامدی مسئولان و جلوگیری از انحرافها و سوء استفاده آنان نقش مستقیمی دارند. در این راستا رسانه ها به عنوان یکی از ابزارهای کارامد در این حوزه در نظر گرفته می شود که از سوی مردم و به نمایندگی از آنها بر حاکمیت نظارت دارد. موضوع اصلی این نوشتار کارکرد مطبوعات و رسانه های دیداری و شنیداری در نظارت همگانی است. در این مقاله، که با روش اسنادی انجام شده، ابتدا با تعریف نظارت و انواع آن به کارکرد نقش رسانه های دیداری و شنیداری در نظارت همگانی پرداخته شده است. نظامهای رسانه ای و نظارت همگانی و نقش آنان در توسعه نظارت همگانی از جمله مباحثی است که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است.