یاسر صولتی

اراده نوعی توانایی روانی ویژه انسان است که وی را قادر می سازد تا با اختیار خود، مسیر رشد را به طور آگاهانه انتخاب کند. با توجه به اینکه محور اصلی رفتارهای انسان اراده و اختیار است و کارهای آگاهانه انسان در همه ابعاد، مستند به اراده است؛ یکی از محورهای اصلی علوم انسانی را می توان اراده و اختیار انسان دانست؛ اراده ای که شدت و ضعف دارد و می تواند کاهش یا افزایش یابد. هرقدر انسان، اراده نیرومندتری داشته باشد، حسن انتخاب بیشتری خواهد داشت و سوء انتخاب او در بیشتر اوقات ناشی از سست ارادگی اوست. آیت الله مصباح یزدی در تألیفات خویش به نقش اراده به عنوان یکی از ابعاد وجودی انسان در شکل گیری رفتارهای او فراوان پرداخته اند. در این پژوهش که از روش بررسی اسنادی و کتابخانه ای، و تحلیل مباحث استفاده شده، به بررسی اصول و روش های تقویت اراده، با تأکید بر دیدگاه آیت الله مصباح یزدی پرداخته شده است. نتیجه به دست آمده حاکی از آن است که با اصولی همچون آگاهی بخشی و بینش افزایی، موعظه، تقویت ایمان، تصحیح نیت، تقواپیشگی، تقویت عبودیت و بندگی، تقویت بیم و امید، اعمال اراده، مداومت بر عمل، پرهیز از گناه، کنترل چشم و گوش، و همچنین با روش هایی همچون نماز، توسل، توکل، انفاق، تحمیل به نفس، تلقین به نفس، و ورزش، می توان اراده را تقویت کرد.

ارائه تعریفی دقیق از تمدن، کلید ورود به مباحث تمدنی است. مقاله تلاش می کند با روش تحلیلی اسنادی، بر پایه تعریف مفهوم تمدن از دیدگاه علامه مصباح، تحلیل دقیقی از تمدن و مؤلفه های این مفهوم ارائه کند و لایه های درهم تنیده و پنهان این تعریف، نمایان شود. در تجزیه و تحلیل تعریف، و تفکیک مفاهیم و نیز سرفصل ها ما با چهار سرفصل اصلی در تعریف علامه مصباح مواجه هستیم: ویژگی های کلی تمدن؛ زیربنا و بنیان تمدن؛ ساخت تمدن؛ و فرایند تمدن سازی براساس هرم نیازمندی های کلان بشری. سعی شده است با این کار، مفاهیم تعریف در دسته بندی هایی توزیع شود تا از بی شکلی و پراکندگی معنایی مفاهیم و واژه های تعریف جلوگیری شود. در این تعریف، تمدن مفهومی است که از ویژگی های کلان زندگی انسان هایی حکایت می کند؛ چتری که بر همه فعالیت های اجتماعی سایه می افکند؛ از انسان هایی سخن می گوید که نوعی وحدت ارگانیک و اندامواره برای خود قائل اند و زندگی آنها از نوعی ثبات برخوردار است؛ کسانی که با تقسیم کار اجتماعی و با استفاده از همه نعمت های مادی و غیرمادی در شکل طبیعی و مصنوعی، تلاش های برنامه داری برای رفع نیازها، دفع خطرها، ارتقای بهره ها و رسیدن به آرمان ها انجام می دهند.

مسئلة اقتصاد و کسب معاش، از ابتدایی ترین و ضروری ترین مسائلی است که همواره با زندگی نوع بشر همراه بوده و قسمت عمده ای از حیات انسانی را تشکیل می دهد. نظام اقتصادی حاکم بر خانواده باید به گونه ای باشد که بتواند با پیشرفت زندگی بشر در هر عصری، مشکلات و موانع موجود را برطرف کند. بدون تردید هریک از اعضای خانواده با تدابیر درست خویش در مدیریت اقتصادی خانواده نقش جدی دارند. در این میان نقش زنان با توجه به جایگاه و مسئولیت آنان از اهمیت برخوردار است. در نظام تربیتی اسلام، تنها تمکن مالی و اقتصادی نیست که آرامش را برای خانواده فراهم می سازد، بلکه خصایص نیکی مانند: قناعت و پرهیز از اسراف، پرهیز از تجمل، و اعتدال و میانه روی و... بسیار توصیه شده است. در شرایط نامناسب اقتصادی، قطعاً رفتار زن خانواده است که در نقش مادر و همسر می تواند برای سایران الگو سازی کند و آرامش و راحتی را برای خانواده به ارمغان بیاورد. پژوهش حاضر از حیث هدف، کاربردی و از حیث روش، توصیفی تحلیلی است، و با استفاده از منابع و اسناد معتبر کتابخانه ای انجام گرفته است.

سبک زندگی مجموعه ای به هم پیوسته از الگوهای رفتاری در حوزه های مختلف حیات بشری است. انقلاب اسلامی در ادامه فرایند تکاملی خویش، در مرحله ایجاد کشور اسلامی و سپس تمدن اسلامی، نیازمند تولید و ارائه سبک زندگی اسلامی است. بر این اساس، ضروری است که به بررسی و تبیین مبانی و مبادی سبک زندگی مطلوب خویش همت گمارد. این مقاله با روش تحلیلی توصیفی، پاسخگوی چیستی و ضرورت سبک زندگی و نیز نقش آن در فرایند تکاملی انقلاب اسلامی است. سپس تبیین مبانی روشی و معرفت شناختی تولید سبک زندگی اسلامی، با محوریت دیدگاه های مقام معظم رهبری را فراهمت خویش قرار داده است.