زهرا صادقی نقدعلی

توسعه سیاسی، به مفهوم گسترش و تعمیق مشارکت آحاد مردم در سرنوشت واحدهای سیاسی، با وجود تنوع و تکثر شیوه های اجرایی آن، از اهداف مشترک تمامی دیدگاه های توسعه ای است. انتخابات به عنوان بارزترین شیوه و تجلی این مشارکت، همواره مورد اهتمام نظریه پردازان علوم اجتماعی و سیاسی و نیز به طریق اولی سیاست ورزان بوده است. از جمله پرسش های مهم برای هر دو گروه یادشده، تبیین رفتار انتخاباتی مردم و گروه های اجتماعی است. در جمهوری اسلامی ایران نیز مطالعه رفتار انتخاباتی، به ویژه در دهه اخیر، به طور جدی در دستور کار پژوهشگران حوزه های مربوطه قرار داشته است. پرسش اصلی مقاله این است که رفتار انتخاباتی دانشجویان، به عنوان یکی از شاخص های اصلی توسعه سیاسی، بر اساس چه معیارها و ملاک هایی صورت می گیرد و ایفای نقش شبکه های اجتماعی در تعیین و جهت دهی به این ملاک ها چگونه است؟ هدف از نگارش این مقاله، بررسی رابطه میان شبکه های اجتماعی و رفتار انتخاباتی در میان دانشجویان دانشگاه اصفهان می باشد. با تقسیم شبکه های اجتماعی به سه بعد شبکه های عمودی، افقی و کیفیات شبکه های اجتماعی، به همراه در نظرگرفتن چهار وجه از مشارکت سیاسی یعنی ابعاد ذهنی، رسمی، غیر رسمی و عینی مشاهده می شود که شبکه های افقی بیشترین تأثیر و کیفیات شبکه های اجتماعی کمترین تأثیر را بر روی مشارکت سیاسی دانشجویان داشته اند.

شبکه های اجتماعی مجازی را می توان یکی از عوامل مهم تأثیرگذار بر تمایل شهروندان به شرکت در انتخابات و همچنین گرایش به هر یک از گروه های سیاسی مشروع در کشور دانست. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر شبکه های اجتماعی بر تمایل افراد به شرکت در انتخابات و همچنین گرایش سیاسی آنها بوده است. جامعه آماری این پژوهش، دانشجویان کلیه دانشگاه های سطح شهر اصفهان را در سال تحصیلی 95-1394 شامل می شود که به روش نمونه گیری خوشه ای 306 نفر از آنان به عنوان حجم نمونه انتخاب شده و با روش پیمایش مورد مطالعه قرار گرفته اند. نتایج نشان می دهد در حالی که افزایش فعالیت در شبکه های اجتماعی موجب بالا رفتن میزان مشارکت انتخاباتی می شود، واقعی تلقی کردن محتوای شبکه های اجتماعی و همچنین افزایش مصرف روزانه چنین شبکه هایی تأثیر منفی بر تمایل افراد به شرکت در انتخابات داشته است. در نهایت، یافته های پژوهش حاکی از آن است که شبکه های اجتماعی حتی بر گرایش های سیاسی افراد تأثیر می گذارند؛ به طوری که در اغلب موارد افرادی که از شبکه های اجتماعی استفاده می کنند، بیشتر از دیگران به سمت گروه های سیاسی اصلاح طلب گرایش دارند.شبکه های اجتماعی مجازی، شرکت در انتخابات، جهت گیری سیاسی

تحقیق حاضر به بررسی اعتماد اجتماعی و مصرف رسانه­ای به عنوان یکی از عوامل مؤثر بر آن در میان دانشجویان دانشگاه اصفهان می پردازد. اعتماد اجتماعی یکی از مهم­ترین مؤلفه های سرمایه اجتماعی و توسعه اجتماعی به شمار می رود. ویژگی های تاریخی و اجتماعی جامعه مورد بررسی و نیز وجود خرده فرهنگ های مختلف که از جمله نتایج آن خاص گرایی و کاهش اعتماد اجتماعی به غریبه هاست، مطالعه اعتماد اجتماعی در این جامعه را به یکی از مهم ترین پیش شرط های شناخت این جامعه به منظور فراهم سازی شرایط توسعه اجتماعی آن بدل ساخته است. در پژوهش حاضر، اعتماد اجتماعی در ابعاد اعتماد بنیادین، اعتماد بینافردی، اعتماد تعمیم یافته، اعتماد سیاسی و مصرف رسانه ای در ابعاد مصرف رسانه­های چاپی، دیداری- شنیداری و الکترونیک سنجش شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که بین مصرف رسانه­ای و ابعاد اعتماد اجتماعی همبستگی مثبت وجود دارد؛ به­طوری­که نتایج مقدار همبستگی چندگانه ( R ) رسانه های ارتباط جمعی با اعتماد اجتماعی کل 74/0در سطح معنی داری 05/0 p< را نشان می دهد. یافته های تحقیق نشان می دهد که بین متغیرهای اعتماد بنیادین، بینافردی و تعمیم­یافته با رسانه­های الکترونیک رابطه معناداری وجود ندارد، اما بین مصرف رسانه­های الکترونیک و دو بعد دیگر اعتماد؛ یعنی اعتماد سیاسی و کل اعتماد اجتماعی رابطه معنادار مستقیمی وجود دارد. رابطه بین دیگر متغیرهای مصرف رسانه؛ یعنی رسانه­های چاپی و دیداری- شنیداری با اعتماد اجتماعی اثبات شد. نتایج نشان داد هر چه میزان استفاده از رسانه­ها در بین دانشجویان بالا می رفت، اعتماد آنها هم سیر صعودی پیدا می کرد.

هدف از نگارش این مقاله، بررسی تأثیر وسایل ارتباط جمعی بر آگاهی سیاسی دانشجویان در دانشگاه اصفهان بوده است. این مطالعه بر روی 061 نفر از دختران و پسران دانشجوی دانشگاه اصفهان انجام شده است. ابعاد آگاهی سیاسی به سه متغیر )آگاهی از مفاهیم سیاسی، آگاهی از نهادهای سیاسی و آگاهی از تاریخ سیاسی( تقسیم می شود. با در نظر گرفتن سه نوو وسایل ارتباط جمعی )رسانه های چاپی، رسانه های پخش و رسانه های دیجیتال( ، مشاهده شد که همبستگی های معناداری میان مصرف رسانه های چاپی، رسانه های پخش و رسانه های دیجیتال با ابعاد آگاهی از مفاهیم سیاسی، آگاهی از نهادهای سیاسی و آگاهی از تاریخ سیاسی وجود دارد. یافته ها همینین نشان داد که مصرف رسانه های دیجیتال ارتباطی مثبت اما غیرمعنادار با آگاهیاز مفاهیم سیاسی دارد.آگاهی از مفاهیم سیاسی،

از مؤثرترین راه های رسیدن به توسعه پایدار، جلب مشارکت مردم در فرایند توسعه از مرحله تصمیم گیری تا اجرا است. رفتار انتخاباتی بیانگر الگوی خاصی از رفتار سیاسی است که مبتنی بر مجموعه نگرش ها، ارزش ها، ایستارها، هنجارها و آداب و رسوم یک جامعه می باشد. هدف از نگارش این مقاله بررسی رابطه میان دینداری و رفتار انتخاباتی در بین دانشجویان دانشگاه تبریز می باشد. روش تحقیق پژوهش در جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها، روش پیمایشی می باشد. این مطالعه بر روی 155 نفر از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه تبریز صورت گرفته است؛ برای جمع آوری اطلاعات، از پرسشنامه استفاده شده است که اعتبار آن، به روش صوری، و پایایی آن، به کمک آماره آلفای کرونباخ سنجیده شده است و داده ها از طریق نرم افزار SPSS تحت محیط ویندوز تجزیه و تحلیل شدند. با تقسیم دینداری به چهار بعد اعتقادی، عاطفی، پیامدی و مناسکی، به همراه در نظر گرفتن سه وجه از رفتار انتخاباتی یعنی ابعاد تماشاگرانه، متوسط و فعال مشاهده می شود که همبستگی های معناداری میان ابعاد دینداری و رفتار انتخاباتی پاسخ گویان وجود دارد. واژگان کلیدی: دینداری، دانشگاه تبریز، رفتار انتخاباتی، دانشجو، سیاست.

وقوع انقلاب صنعتی سوم معروف به انقلاب دیجیتالی در عرصه ارتباطات سبب وقوع تحولی گردید که به جهانی شدن معروف است. جهانی شدن به معنای نزدیکی دولت ها و ملت ها به یکدیگر در عرصه های مختلف پیامدهای سیاسی متفاوتی داشته است که یکی از مناقشه آمیزترین آنها در حوزه فرهنگ می باشد. چرا که برخی اندیشمندان جهانی شدن را مساوی با سلطه فرهنگ غرب دانسته اند و در مقابل برخی دیگر آن را فرصتی برای گروه های صاحب خرده فرهنگ در جوامع چند فرهنگی برای معرفی فرهنگ خود در عرصه جهانی از طریق اینترنت و تکنولوژی های نوین ارتباطی تلقی کرده اند. رویکرد خوش بینانه نسبت به تأثیر جهانی شدن برای گروه های صاحب خرده فرهنگ سبب طرح این سؤال گردیده است که آیا چنین تأثیری اجماع ملی را در جوامع چند فرهنگی با چالش مواجه نمی کند؟ چرا که اجماع ملی به معنای توافق اعضای یک جامعه در خصوص باورها، ارزش ها و هنجارهای مشترک می باشد. جامعه ایران نیز به دلیل زندگی گروه های صاحب افتراق از نظر زبانی، مذهبی و فرهنگی از چنین آسیبی با توجه به رشد طبقه متوسط جدید، به ویژه دانشجویان، و افزایش استفاده از اینترنت از سوی آنها از چنین مصونیتی در امان نیست. هدف از نگرش این مقاله تبیین رابطه میان استفاده از اینترنت و تأثیر آن بر اجماع ملی در ایران می باشد. این مطالعه از نوع تحقیق پیمایشی است و داده های آن با استفاده از تکنیک پرسشنامه جمع آوری شده اند. جامعه آماری مورد مطالعه کلیه دانشجویان دانشگاه اصفهان در سال 1391 می باشند که تعداد 184 نفر به عنوان نمونه تحقیق تعیین و با استفاده از روش سهمیه ای تصادفی انتخاب و بررسی شده اند. یافته های تحقیق با استفاده از نرم افزار SPSS و Amos و فعالیت های آماری مربوط مورد تحلیل قرار گرفته اند. با تقسیم میزان مصرف اینترنت به دو سطح میزان و نوع استفاده از آن و اجماع ملی به سه بعد اجماع فرهنگی، اجماع حقوقی و اجماع سیاسی یافته های پژوهش نشان می دهد که رابطه معناداری میان آنها وجود دارد.

یکی از منابع هویت بخشی شهروندان، غرور ملی است که در کشورهای درحال توسعه اهمیت زیادی دارد. قزاقستان یکی از کشورهای درحال توسعه در آسیای مرکزی است که مهم ترین و بزرگ ترین آنها در منطقه به شمار می آید. این کشور در حالی در پایان سال 1991 به استقلال رسید که اقلیت های قومی و مذهبی مختلفی داشت، ولی با وجود آن، سال ها از ثبات سیاسی و اجتماعی خوبی برخوردار بوده است، هرچند که رویدادهای ژانویه ۲۰۲۲ از بی ثباتی اجتماعی و سیاسی شدید در این کشور خبر داد. در این زمینه، نتایج پیمایش ارزش های بین المللی نیز نشان می دهد که شهروندان این کشور غرور ملی به نسبت بالایی دارند (میانگین 40/3). این پرسش مطرح است که سرمایه اجتماعی به عنوان مفهومی نوین در علم سیاست، چه تأثیری بر افزایش غرور ملی شهروندان کشور قزاقستان داشته است. این نوشتار به شیوه کمی و با استفاده از تحلیل ثانویه داده های آماری پیمایش ارزش های جهانی انجام شده است. با تقسیم سرمایه اجتماعی به پنج مؤلفه، نتایج نشان داد که سه مؤلفه سرمایه اجتماعی یعنی اعتقاد به اهمیت دموکراسی در جامعه، اعتماد سیاسی و عضویت در انجمن های اجتماعی در تقویت غرور ملی شهروندان قزاقستانی تأثیر مثبتی داشته و سبب تقویت غرور ملی در میان شهروندان این کشور شده است. یافته های نویسندگان نشان می دهد تأثیر اعتماد اجتماعی تعمیم یافته و ارزش های دینی بر غرور ملی شهروندان قزاقستانی معنا دار نبود.

براساس منطق «پیوندهای ضعیف»، مشارکت سازماندهی شده از طریق پیوند افراد با گروه های گسترده تری از مردم سبب افزایش سرمایه اجتماعی میان گروهی بین شهروندان می شود. بنابراین، به نظر می رسد افزایش مشارکت در بین مردم درنهایت به افزایش فعالیت های همکاری جویانه بین آن ها منجر شود. درحالی که تأثیر شبکه های اجتماعی بر روابط سیاسی بسیار مورد توجه بوده است، تحقیقات تجربی بسیار ناچیزی در زمینه بررسی تأثیرات این شبکه ها، به ویژه در ارتباط با رفتار سیاسی، وجود دارد. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا بین شبکه های اجتماعی با رفتار سیاسی دانشجویان دختر و پسر رابطه وجود دارد یا خیر؟ روش تحقیق حاضر از نوع پیمایشی است و حجم نمونه شامل 375 نفر از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه اصفهان در سال 1391 1392 است. برای آزمون فرضیه ها از روش های آزمون t مستقل، تحلیل همبستگی و تحلیل رگرسیون چندمتغیره استفاده شد. با تقسیم شبکه های اجتماعی به دو بعد افقی و عمودی و رفتار سیاسی به دو سطح رفتار سیاسی سرآمد وابسته و سرآمد گردان یافته های پژوهش نشان داد که شبکه های افقی بیشترین تأثیر و جنسیت دانشجویان کمترین تأثیر را بر رفتار سیاسی دانشجویان داشته است.

بررسی ها و تحقیقات در دهه های 1960 و 1970 نشان می دهند که زنان در برخی از مسائل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی و همچنین هویت حزبی متفاوت تر از مردان عمل می کنند؛ به طوری که زنان گرایش های محافظه کارانه نسبتاً قوی تری دارند، اما یافته های جدید از دهه 1980 به این سو حاکی از آن است که از شدت محافظه کاری زنان کاسته شده است. حال هدف این پژوهش بررسی چنین تفاوت هایی در گروه های زنان و مردان در جامعه آماری مورد پژوهش است. در این زمینه، جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه های شهر اصفهان است که با شیوه نمونه گیری خوشه ای 914 نفر از آنان بررسی شدند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که زنان در حوزه های فرهنگی و سیاسی بیش از مردان گرایش های محافظه کارانه دارند. اما، برعکس، در مسائل اقتصادی این مردان بودند که از بازارهای آزاد و خصوصی سازی اقتصادی بیشتر حمایت می کردند و این امر نشان دهنده آن است که زنان در مقایسه با مردان گرایش های محافظه کارانه اقتصادیِ کمتری دارند. از سوی دیگر، بررسی جزئی تر یافته ها حاکی از آن است که اندازه اثر میان متغیر جنسیت و مؤلفه های محافظه کاری فقط در زمینه محافظه کاری فرهنگی متوسط است و در بقیه فرضیه ها اندازه اثر کوچکی مشاهده شد. بنابراین، می توان به این نتیجه دست یافت که به استثنای حوزه های فرهنگی که هنوز شکاف های نسبتاً عمیقی میان زنان و مردان وجود دارد، در عرصه های دیگر جامعه، یعنی حوزه های سیاسی و اقتصادی، این شکاف های جنسیتی نسبتاً ضعیف و در حال رنگ باختن اند.