زهرا اسمی جوشقانی

هویت به عنوان مهمترین مؤلفه اجتماعی نقش بسزایی در شناسایی تاریخ و فرهنگ جامعه در سطح خرد و کلان دارد؛ زیرا به عنوان شناسنامه و اصالت مردم یک سرزمین در طول تاریخ شناخته می شود. در این تحقیق بر اساس نظرات صاحبنظران مختلف به دنبال شناسایی هویت ملی و مؤلفه های آن در کتاب های تاریخ مقطع متوسطه دوم هستیم. روش تحقیق کتابخانه ای و اسنادی است و مبنای کار تحلیل و بررسی مفهوم هویت ملی و مؤلفه های آن در کتاب های تاریخ پایه دهم، یازدهم و دوازدهم است. بر اساس یافته های تحقیق مهمترین مؤلفه های هویت در کتاب های تاریخ عبارتند از: میراث فرهنگی، باورها و اعتقادات، خانواده، جشن ها و مراسم ها، آموزش و علم، سبک زندگی، شیوه معیشتی، صنایع دستی، هنر و معماری است. به طور کلی مؤلفه های هویت بیانگرو بازتاب ساختار و شرایط درونی جامعه و روابط و تعاملات با دنیای خارج است. نتایج بررسی کتاب ها نشان می دهد اطلاعات کتاب ها بیشتر حالت تاریخ نگاری و روایتی دارد و صرفا دانش تاریخی دانش آموزان را افزایش می دهد و به ابعاد تاریخی، سیاسی، جغرافیایی و مذهبی هویت ملی بیشتر از ابعاد اجتماعی,فرهنگی، زبانی–ادبی پرداخته شده است. با توجه به اهمیت مفهوم هویت لازم است محتوی کتاب های تاریخ به صورت ملموس تر و عینی تر اسطوره ها و شخصیت های تاریخی و همچنین رویدادهای تاریخی را مورد توجه قرار دهند تا هم زمینه آشنایی و آگاهی نسل جوان با الگوهای تاریخی فراهم شود و هم اینکه احساس تفاخر و تعلق و در نهایت وحدت ملی تقویت گردد

برقراری ارتباط و تعامل موثر با دیگران مستلزم کسب مهارت های اجتماعی است که پیامد آن سلامت فردی و اجتماعی است. نهاد آموزش و پرورش از طریق درس جامعه شناسی می تواند این امر را محقق سازد و شهروندانی فعال و مسئولیت پذیر را تربیت کند. به همین منظور در این تحقیق با کمک نظریه های جامعه شناسی به دنبال بررسی و تبیین رابطه مهارت های اجتماعی و تربیت شهروندی در کتاب های جامعه شناسی متوسطه دوم هستیم. روش انجام تحقیق توصیفی و کیفی است که از طریق مصاحبه های عمیق با معلمان جامعه شناسی متوسطه دوم صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد به مهارت های اجتماعی در کتاب های جامعه شناسی چندان توجه نشده است و بیشتر مطالب مفهومی و در حوزه شناختی است و مصادیق عینی و رفتاری مهارت های اجتماعی مطرح نشده است و مسلما با این محتوا دانش آموزان چندان با نقش شهروندی آشنا نمی شوند. بنابراین لازم است که محتوای کتاب ها مورد بازبینی قرار بگیرد و در حوزه مهارتی و رفتاری بیشتر کار شود.

با گسترش وکاربرد وسیع فناوری های جدید و تغییر سبک زندگی افراد ،پدیده انزوای اجتماعی بیشتر از قبل مورد توجه قرار گرفت و در سطح فردی و اجتماعی پیامدهایی به همراه داشته است. هدف اصلی این پژوهش مطالعه نظری و تجربی انزوای اجتماعی و بررسی ارتباط آن با عوامل جامعه پذیری در میان شهروندان شهرستان کاشان است .در این پژوهش که از روش پیمایش استفاده شده است جامعه آماری کلیه زنان و مردان 18 تا 45 ساله شهرستان کاشان را شامل می شود که تعداد آنها برابر با 164124 است و براساس فرمول کوکران حجم نمونه 400 نفری به دست آمده است و پرسشنامه ها به روش نمونه گیری طبقه بندی در نقاط جغرافیایی مختلف شهرستان توزیع شده است .برای متغیر انزوای اجتماعی 12 سوال مطرح شده است و به بررسی تاثیر متغیرهایی چون جنس،سن، وضعیت تاهل، پایگاه اقتصادی اجتماعی ، میزان دینداری ،وسایل ارتباط اجتماعی،تربیت خانوادگی ،میزان ارتباطات اجتماعی پرداخته شده است. نتایج حاصل از بررسی نشان می دهد که به استثنای متغیرهای سن،جنس، وضعیت تاهل،پایگاه اقتصادی اجتماعی بقیه متغیرها با انزوای اجتماعی رابطه معناداری در سطح اطمینان 95% دارند، نتایج تحلیل رگرسیون نشان می دهد که متغیرهای مورد نظر در این تحقیق می تواند 8/75% از واریانس متغیر وابسته را پیش بینی کنند.

هویت به عنوان عنصر تشخص بخش و انسجام بخش نقش بسزایی در کنش های  فردی و جمعی در سطح خرد و کلان دارد زیرا به عنوان شناسنامه و اصالت مردم یک سرزمین در طول تاریخ شناخته می شود. در این تحقیق بر اساس نظرات صاحبنظران مختلف به دنبال تعریف هویت ملی وبررسی مولفه های آن هستیم. روش تحقیق کتابخانه ای و اسنادی است و مبنای کار تحلیل و بررسی مفهوم هویت ملی و مولفه های آن در کتاب تاریخ پایه دهم است .بر اساس یافته های تحقیق مهمترین مولفه های هویت در کتاب تاریخ عبارتند از: میراث فرهنگی، باورها و اعتقادات ،خانواده ،جشن ها و مراسم ها، آموزش و علم، سبک زندگی، شیوه معیشتی، صنایع دستی، هنر و معماری،ابنیه تاریخی است. درواقع مولفه های هویت بازتابی از ساختار و شرایط درونی جامعه و روابط و تعاملات با دنیای خارج است و حالت پویا و سیالی دارد و قابلیت تغییر پذیری را دارد. نتایج بررسی کتاب نشان می دهد اطلاعات کتاب بیشتر حالت تاریخ نگاری و روایتی دارد و صرفا دانش تاریخی و محفوظات دانش آموزان را افزایش می دهد و به ابعاد تاریخی،سیاسی،جغرافیایی و مذهبی هویت ملی بیشتر از ابعاد اجتماعی,فرهنگی ،زبانی – ادبی پرداخته شده است.با توجه به اهمیت مفهوم هویت لازم است محتوی کتاب های تاریخ به صورت ملموس تر و عینی تر اسطورها و شخصیت های تاریخی و همچنین رویدادهای تاریخی را مورد توجه قرار دهند تا هم زمینه آشنایی و آگاهی نسل جوان با الگوهای تاریخی فراهم شود و هم اینکه رویدادهای مثبت و منفی هم  حالت عبرت آموزی و هم احساس تفاخر و تعلق و در نهایت وحدت ملی را برای نسل جوان تداعی و تقویت کند.

امروزه با گسترش وسایل ارتباطی جدید و دسترسی آسان به آن، دانش آموزان با اقیانوسی از اطلاعات روبرو هستند. بنابراین لازم است که معلمان برای  تربیت نسل جدید آموزش ببینند. در سال های اخیر این مسئولیت مهم را دانشگاه فرهنگیان پذیرفته است، تا با تربیت نیروهای توانمند جان و روح تازه ای به نظام آموزش و پرورش کشور ببخشد. به همین منظور در این مقاله به تبیین نظری و مفهومی توانمند سازی معلمان پرداخته شده است. در تحقیق حاضر از روش تحقیق کیفی استفاده شد. با انجام مصاحبه های عمیق با سه گروه از  فارغ التحصیلان دانشگاه، به بررسی برداشت ذهنی نومعلمان از توانمندسازی و نقش دانشگاه در توانمندسازی نو معلمان پرداخته شد .بر اساس نتایج بدست آمده مشخص گردید که نومعلمان توانمندی زیادی در استفاده از روش های فعال تدریس ، سازگاری ، شادابی و پویایی دانش آموزان دارند و با توجه به انگیزه زیاد، به حمایت و پذیرش بیشتر از طرف مدیران و کادر اداری نیاز دارند و در تحقیق حاضر راهکارهایی برای بهبود عملکرد دانشگاه در توانمندسازی  بیشتر دانشجو معلمان ارائه شده که توجه به آنها می تواند منجر به رشد و تعالی نظام آموزش و پرورش و در نهایت توسعه جامعه گردد.

جامعه شناسی تاریخی، با ایجاد پیوند بین دو رشته تاریخ و جامعه شناسی، رویکرد نوینی برای مطالعه پدیده ها و رویدادها و مسائل اجتماعی پیش روی محققان تاریخ و جامعه شناسی قرار داده است .جامعه شناسی تاریخی بر مبنای گذشته جوامع می تواند فرایند تغییر و تحول مسائل و پدیده های اجتماعی را بررسی نماید  زیرا شناخت یک جانبه نیست و بر اساس پیوند زمان و نظریه است و فارغ از افراط و تفریط های رشته تاریخ و جامعه شناسی است. به همین منظور در این مقاله با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی علل ، اهمیت و زمینه شکل گیری این رشته پرداخته شده است و بر اساس نظرات مورخان و جامعه شناسان حیطه کاری و روش های تحقیق مورد مداقه قرار گرفته است.یافته های تحقیق نشان می دهد ،جامعه شناسی تاریخی با توجه به ویژگی های خاص خود چون خصلت بین رشته ای بودن(پیوند تاریخ و جامعه شناسی) تنوع حیطه موضوعات مورد مطالعه،گستردگی روش های تحقیق قابلیت وسیع تر مسائل و پدیده های اجتماعی را بر اساس مبانی نظری در طول زمان را دارد و در واقع با  امکان مقایسه  گذشته جوامع می توان رویدادهای زمان حال را  ریشه یابی و تحلیل نمود و برای حل معضلات راهکاری عملی ارائه داد.

با ارتقای سطح دانش و گسترش وسایل ارتباطی جدید و فناوری های نوین، شاهد شکل گیری تغییرات عینی در سبک زندگی جوان امروز هستیم که نه از آن گریزی است و نه می توان آن را به حال خود رها کرد. نهاد آموزش و پرورش با استفاده از اهرم های آموزشی و بازدارنده خود می تواند متناسب با شرایط مذهبی و سنتی و بومی جامعه، این تغییرات را هدایت کند و بر آن نظارت داشته باشد. در این مقاله با روش کتابخانه ای و اسنادی به دنبال بررسی و تحلیل اهمیت سبک زندگی و مطالعات اجتماعی در نظریه های جامعه شناسی و روانشناسی هستیم. نتایج و بررسی های نظری در این موضوع نشان می دهد که دروس مطالعات اجتماعی در هر جامعه می تواند تأثیرات بنیادی بر سبک زندگی جوانان و هویت ملی جامعه داشته باشد. به ویژه زمانی که محتوای کتاب ها بر اساس فرهنگ و ارزش های بومی و ملی تنظیم گردد، در این صورت می توان سلامت شخصیت جوان و جامعه را انتظار داشت که در نهایت توسعه اجتماعی و علمی را به دنبال خواهد داشت.