نادیا حاجی پور

نادیا حاجی پور

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۲ مورد از کل ۱۲ مورد.
۱.

توصیف و تبیین ماهیت عدالت خسرو انوشیروان در متون فارسی و جستجوی پیشینه آن در متون فارسی میانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۳ ۱۲۵-۱۰۱
تعداد بازدید : 514 تعداد دانلود : 196
خسرو انوشیروان در ادبیات ایرانی دوره میانه و متون ادبی بعد از اسلام، به عنوان الگوی اخلاقِ پادشاهی و عدالت مطرح بوده است؛ پادشاهی دادگر که شیوه عادلانه او در فرمانروایی، موجب امنیت و آبادانی کشور شده بود. موضوع اصلی این مقاله، توصیف عدالت انوشیروان براساس متون ادبیات فارسی است و کوشش می شود عدالت انوشیروان در چهارچوب نظریه فضیلت عدالت، تحلیل و مفهوم آن در پیشینه ادبیات ایرانی و متون فارسی زرتشتی دوره میانه جست وجو شود. این پژوهش بر آن است به دو پرسش پاسخ دهد: نخست آنکه با توجه به پیشینه غنی اخلاقیات در ایران باستان، آیا می توان در اندرزهای پهلوی انوشیروان، توصیه و پندی یافت که متضمن مفهوم عدالت در معنای اعتدال باشد؟ دیگر آنکه آیا مفهوم عدالت آن گونه که در متون فارسی به انوشیروان نسبت داده شده است (مجموع فضایل سه گانه)، نمونه و معادلی در متون فارسی میانه دارد؟
۲.

افعال جعلی در متون فارسی میانه زردشتی (تحلیلی آماری و پیکره بنیان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و زبان شناسی دوره ۱۷ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۵ 1-19

کلید واژه ها: افعال جعلی افعال تبدیلی متون فارسی میانه زبان پهلوی تحلیل پیکره بنیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 852 تعداد دانلود : 297
ساخت فعل در فارسی میانه بر پایه دو ماده ماضی و مضارع بوده است. ماده مضارع برای ساختن فعل های مضارع و امر به کار می رود و ماده ماضی که برابر اسم مفعول است برای ساخت فعل های ماضی به کار می رود. در دستور زبان فارسی به این گونه افعال، اصلی گفته می شود. در فارسی میانه نوع دیگری از ساخت فعل وجود دارد که به آن جعلی گفته می شود. ساخت این افعال طبق قاعده ای معین انجام می شود و ساختمانی زایا و رایج در زبان پهلوی است. هدف این پژوهش بررسی آماری کاربرد هر یک از مقوله های دستوری اسم، صفت، حرف اضافه، قید، ضمیر و پیشوند برای ساخت فعل جعلی است. پرسشی که این پژوهش قصد دارد به آن پاسخ دهد این است که برای ساخت افعال جعلی کدامیک از مقوله های دستوری بیشتر به کار رفته است؛ کدام ساخت و صرف فعلی بسامد بیشتری دارد و این نوع فعل در کدامیک از متون فارسی میانه بیشتر دیده می شود. داده های این پژوهش از پیکره ای مشتمل بر 12 متن پهلوی و 46570 واژه گرداوری شده است. نتایج به دست آمده از تحلیل داده ها نشان داد، مقوله دستوری اسم و صفت بیشترین کاربرد را در ساخت این نوع از فعل داشتند، اگر چه از مقوله های دیگر مانند قید، حرف اضافه و ضمیر نیز فعل جعلی ساخته شده است. ساخت ماضی متعدی بیشترین ساختی است که در متن ها به کار رفته است و نیز این نوع افعال در متون تالیفی بر اساس زند اوستا مانند گزیده های زادسپرم بیشتر به کار رفته اند.
۳.

تحلیل پیکره بنیان متون فارسی میانه بر مبنای پایگاه داده پارسیگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبانشناخت سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 255-280

کلید واژه ها: زبان پهلوی زبان شناسی پیکره ای پایگاه داده نشانه گذاری داده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 803 تعداد دانلود : 780
رویکرد نوین در مطالعات زبان شناختی یا یک پدیده زبانی بر اصل وجود مجموعه ای از داده های زبانی گردآوری شده نهادینه شده است؛ بنابراین به تهیه یک پیکره زبانی نیاز است که از تولیدات واقعی گویشوران و نه براساس شمّ زبانیِ فردی گردآوری شده است. این شیوه پژوهشی برای بررسی داده های زبانی تاریخی که جزء زبان های مرده است و اکنون هیچگونه گویشوری ندارد از اهمیت به سزایی برخوردار است. هدف از انجام این پژوهش، تهیه پیکره زبان پهلوی ساسانی (فارسی میانه) و ساماندهی آن در یک پایگاه است. برای هر واژه، شش لایه اطلاعاتی، اعم از حرف نویسی متن پهلوی، آوانویسی واژه ها به همراه ترجمه فارسی آنها، تعیین مقوله دستوری دانه ریز واژه ها، بن واژه سازی واژه ها و تعیین هزوارش بودن آنها، تعریف شده است. برای مقوله دستوری دانه ریز واژه ها، مجموعه برچسب مقولات دستوری فارسی معاصر تهیه شده توسط بی جن خان و همکاران (2011) و ساختارمندشده توسط قیومی (2014) باتوجه به نیازهای زبان پهلوی جرح و تعدیل شده است و از مجموعه جدید برای برچسب گذاری واژه های پهلوی استفاده شده است. پس از نشانه گذاری واژه ها و ساماندهی اطلاعات، امکان استخراج اطلاعات آماری وجود دارد که می تواند بینش عمیق تری از محتوای متن منتقل نماید. ازاین رو، اطلاعات آماری از پیکره به دست آمده استخراج شده و توضیح داده می شود تا دورنمای کلی نسبت به منابع تشکیل دهنده این پیکره به دست آید.
۴.

بررسی و مقایسه مهم ترین مضامین اخلاقی اندرزهای فارسی خسرو انوشیروان با اندرزهای فارسی میانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کهن نامه ادب پارسی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۳) 357-389

کلید واژه ها: خسرو انوشیروان اندرزنامه متون فارسی میانه اندرز خسرو قبادان اخلاقیات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 445 تعداد دانلود : 734
اندرزنامه ها یکی از گونه های مهم ادبی در دوره ایران باستان بوده است و متون اندرزی بسیاری به ویژه به زبان پهلوی (فارسی میانه) به دست ما رسیده است. تردیدی در این موضوع نیست که اندرزهای پهلوی بر اندرزنامه های فارسی و عربی تأثیر گذاشته است، اما میزان و جهت این تأثیر می تواند موضوع پژوهش های متعدد قرار گیرد. در این پژوهش، اندرزهای فارسی خسرو انوشیروان را برای بررسی مضامین اخلاقی و مقایسه آنها با اندرز های پهلوی برگزیدیم؛ علت این امر این بود که خسرو انوشیروان یکی از شخصیت هایی است که هم اندرزنامه پهلوی از او بر جای مانده است و هم اندرزهای متعدد فارسی و عربی. نتیجه این بررسی نشان می دهد که برای مضامین اخلاقی اندرزهای فارسی انوشیروان، شواهد و مستندات دقیقی در اندرزهای پهلوی می توان یافت؛ همچنین به نظر می رسد مضمون کلی اندرزنامه پهلوی خسرو قبادان که در واقع به صورت وصیت نامه تنظیم شده است، بر پررنگ شدن مضمون گذرایی دنیا در اندرزهای فارسی و همچنین داستان جستجوی مقبره انوشیروان تأثیر گذارده است.
۵.

عناصر عدالت ترمیمی در مادیان هزار دادستان

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه فرهنگ و زبان های باستانی سال دوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳) 199 - 218

کلید واژه ها: عدالت ترمیمی عناصر عدالت ترمیمی مادیان هزار دادستان حقوق دوره ساسانی فارسی میانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 289 تعداد دانلود : 59
مادیان هزار دادستان یا مجموعه هزار داوری، متنی به خط و زبان پهلوی متعلق به دوره پایانی سلسله ساسانیان است. محتوای این متن منحصرا حقوقی است بدون آنکه به موضوعات دینی اشاره کند. قوانین مطرح در این متن بیشتر مدنی است و به ندرت به حقوق جزایی اشاره می کند. مسائلی مانند شراکت، ازدواج، طلاق، پرداخت بدهی، ضمانت، ارث، اجاره، فرزندخواندگی و ... در این متن مطرح شده است. عدالت ترمیمی با تاکید بر ترمیم و جبران خسارت های بزه دیده و مسئول کردن بزهکار در برابر جرمی که مرتکب شده، می کوشد آشتی بین گروه ها و در نهایت در جامعه برقرار کند. برای رسیدن به این مهم، عناصری چون داوطلبانه بودن، اظهار حقیقت، رودررویی، توافق، حمایت و غیر علنی بودن مورد بحث و بررسی قرار می گیرند. هدف این مقاله بررسی عناصر ترمیمی در متن مادیان هزار دادستان است و می کوشد به این پرسش پاسخ دهد که آیا عناصر ترمیمی نام برده شده در این متن حقوقی دیده می شود و آیا قابل بررسی است؟ بررسی ها، شواهدی از وجود این عناصر را ثابت می کند که به چند مورد آن اشاره می شود: در عنصر داوطلبانه بودن، فرد مرگ ارزان، هر گاه به صورت داوطلبانه خود را تسلیم می کرد، این اقدام او موجب می شد، مجازات مرگ از وی برداشته شود. در اظهار حقیقت، هر گاه فردی از تناقض گویی به راست گویی متمایل می شد، محکوم نمی-شد زیرا بررسی در مسیر درست خود که رفع آسیب بود، قرار می گرفت. در رودروریی، کاربرد ضمایر «من» و «تو» در متن مادیان، نشان می دهد دو طرف رودرروی یکدیگر قرار می گرفتند و با هم گفتگو می کردند.
۶.

قوانین فرزندخواندگی بر اساس متن فارسی میانه مادیان هزار دادستان

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه فرهنگ و زبان های باستانی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 107 - 138

کلید واژه ها: مادیان هزار دادستان فارسی میانه متون حقوقی فرزندخوانده فرزندخواندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 790 تعداد دانلود : 148
مادیان هزار دادستان متنی حقوقی به خط و زبان پهلوی است. این متن تنها کتابی از این دوران است که به مسائل حقوقی پرداخته است. برده داری، قیمومت، ضمانت، شراکت، ازدواج، طلاق، فرزندخواندگی و ... از جمله موضوعات مطرح در این متن است. آنچه که در این پژوهش بررسی شده قوانین حقوقی مربوط به فرزندخواندگی است. این مقاله شامل سه بخش است: در بخش نخست، مفهوم فرزندخواندگی و اصطلاحات مربوط به آن در این متن معرفی می شود؛ در بخش دوم، مراحل فرزندخواندگی که شامل واگذاری، پذیرش، توافق دو طرف، انواع واگذاری و ... است مورد بررسی قرار می گیرد؛ در بخش سوم، قوانین استخراج شده از متن که در رابطه با دارایی، ارث، وظایف، سالاری و ستوری فرزندخوانده است، بیان می شود. هدف این پژوهش پاسخ به این پرسش است که فرزندخواندگی در این دوره چگونه بوده، چه قوانینی داشته و احکام موجود در چه زمینه هایی صادر شده است. نتیجه این پژوهش حق پدر را در واگذاری و پدرخوانده را در پذیرش فرزند بیان و توافق آن دو را روشن می سازد. همچنین به بیان اختلاف نظرات در مسئله ستوری، سالاری و ارث فرزندخوانده می پردازد.
۷.

مراحل انتقال دارایی و قوانین آن بر اساس مادیان هزار دادستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبانشناخت سال یازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 67-91

کلید واژه ها: مالکیت پذیرش دارایی انتقال دارایی فارسی میانه پهلوی مادیان هزار دادستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 920 تعداد دانلود : 637
مادیان هزار دادستان متنی متعلق به اواخر دوره ساسانی یعنی قرن هفت میلادی است و دربردارنده مسائل حقوقی در دوره پیش از اسلام است. بررسی و تحلیل دو فصل از این متن، مراحل انتقال دارایی و قوانین آن را آشکار می کند. یکی از این دو فصل مربوط به واگذاری دارایی است و در آن چگونگی انتقال دارایی از فردی به شخص دیگر بیان می شود. فصل دیگر، چگونگی پذیرش آن دارایی را از سوی دریافت کننده بیان می کند. هدف از این پژوهش بیان مراحل انتقال دارایی و قوانین آن است. و تلاش می کند به این پرسش پاسخ دهد که برای انتقال دارایی چه کارهایی باید انجام می شد و چه قوانینی برای آن وجود داشت؟ بر اساس این متن هر کسی اختیار داشت از دارایی خویش، چیزی را به کسی واگذار کند. در اولین مرحله از واگذاری، فرد تمایل خود را برای واگذاری، بیان می کرد و به اصطلاح اظهار مالکیت می کرد. پس از اظهار مالکیت، دارایی از اختیار فرد واگذارکننده خارج می شد و در اختیار دریافت کننده قرار می گرفت؛ اما شرط مالکیت نهایی این بود که دریافت کننده اعلام پذیرش می کرد و اظهار می داشت، دارایی را پذیرفته است. اظهار مالکیت و پذیرش دارایی باید به دقت بیان و ثبت می شد و واگذاری و پذیرش آن در این صورت کاملاً قانونی بود.
۸.

استعاره مفهومی «غم» در دو نوع شعر مرثیّه و حبسیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های بین رشته ای ادبی سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 16-36

کلید واژه ها: مرثیه حبسیه غم معناشناسی شناختی استعاره مفهومی علی ملا فاخر مسعود سعد سلمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 823 تعداد دانلود : 304
ترس، شادی و عشق از نظر بررسی استعاره مفهومی در حوزه عواطف از واژه های بنیادی در زبان هستند. در این پژوهش استعاره های مفهومی «غم» در اشعار مرثیه ملاعلی فاخر و حبسیه های مسعود سعد سلمان از منظر معنی شناسی شناختی و به روش توصیفی - تحلیلی بررسی شده است. داده ها شامل 4300 بیت از کتاب اشعار گزیده مرثیه ملاعلی فاخر و حدود 18000 بیت از دیوان اشعار مسعود سعد سلمان است. این پژوهش قصد دارد به این پرسش پاسخ دهد که چه نام نگاشت هایی از استعاره مفهومی غم در این دو اثر وجود دارد؟ و این نام نگاشت ها چه شباهت و تفاوت هایی در این دو نوع شعر با هم دارند؟ بررسی ها نشان می دهد در مرثیه 16 نوع نام نگاشت و دیوان مسعود سعد سلمان 12 نوع نام نگاشت یافت شده است. در این میان 8 نام نگاشت مانند «انسان»، «شی»، «آتش» و ... در دو اثر، حوزه مبدا مشترک داشتند. در برخی از حوزه های مبدا در دو اثر تفاوت هایی نیز وجود دارد. البته در نام نگاشت های مشترک هم تفاوت هایی در دو اثر دیده می شود. برای مثال «غم» در گزیده مرثیه، انسانی سر به گریبان است ولی در حبسیه، مونس و غم خوار انسان است.
۹.

پایندانی (= ضمانت) و هم پایندانی (= ضمانت مشترک) در مادیان هزار دادستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبانشناخت سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلید واژه ها: مادیان هزار دادستان فارسی میانه متون حقوقی ضمانت ضمانت مشترک ضامن پایندانی هم پایندانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 187 تعداد دانلود : 807
مادیان هزار دادستانمتنی حقوقی به خط و زبان پهلوی است. مادیاندر دوره ساسانیان نوشته شده و تنها کتابی از این دوران است که تنها به مسائل حقوقی پرداخته است. برده داری، قیمومت، ضمانت، شراکت، ازدواج، طلاق و ... از جمله موضوعات مطرح در این اثر است. آنچه که در این مقاله بررسی شده، قوانین حقوقی مربوط به ضمانت است که با اصطلاح پایندانی و هم پایندانی مطرح شده است. این گزارش شامل دو بخش است: در بخش نخست، مفهوم پایندانی (= ضمانت) و پایندان (= ضامن) و قوانین مربوط به آن بررسی می شود. اینکه پایندان به وسیله چه کسی انتخاب و چگونه تأیید می شد، طلبکار چه وقت و در چه صورتی می توانست به پایندان رجوع کند و چه چیزهایی می توانست مورد ضمانت باشد. در بخش دوم همپایندانی (= ضمانت مشترک) و قوانین مربوط به آن بررسی می شود؛ اینکه، هم پایندانی چه ویژگی هایی داشت، چه تعهداتی را به وجود می آورد و تفاوت آن با پایندانی چه بود.
۱۰.

بررسی مفهوم «درویش راستین» در متون فارسی میانه زردشتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای ادبی پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱۹۰

کلید واژه ها: فقر فارسی میانه درویش زردشتیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 299 تعداد دانلود : 126
در متون فارسی میانه، واژه های «درویشی»، «شکوه» و «نیاز» بر فقر و تنگدستی دلالت می کند؛ از این میان «درویش» دارای دو مفهوم متفاوت است. در متون فارسی میانه به تفصیل به مفهوم درویشی پرداخته و تصویری روشن از آن ارائه شده است. بر اساس این متون، درویش از یک سو بر فرد تنگدست دلالت می کند که از وضعیت خود ناخرسند است و از سوی دیگر به فرد وارسته ای دلالت دارد که به دلیل خرسندی، تن و روانش در آرامش به سر می برد؛ این فرد در نوشته های فارسی میانه «درویش راستین» نام دارد. در این پژوهش تلاش بر آن است که مفهوم خاص درویش، یعنی درویش راستین، در متون فارسی میانه بررسی و به این سؤالات پاسخ داده شود: درویش راستین به چه کسی گفته می شود، تفاوت درویش راستین و فقیر در چیست و آیا راه و رسم درویشی راستین را در این نوشته ها می توان یافت؟
۱۱.

دست نوشته ای نو از اندرز اوشنر دانا (دست نوشتة TD26)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبانشناخت سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلید واژه ها: متون پهلوی جاویدان خرد اندرزنامه اوشنر دانا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 219 تعداد دانلود : 1000
از اندرزنامه ای که به نام اندرز اوشنر دانا مشهور است تاکنون پنج نسخة دست نویس یافت شده (K20، P33، M90، R410 و C165)، که همگی مضمونی یکسان دارند، به جز آن که دست نوشته های R410 و C165 فقط مشتمل بر 22 بند از سه دست نوشتة دیگر است. در این مقاله، دست نوشته ای نو منسوب به اوشنر دانا معرفی می شود (دست نوشتة TD26) که با پنج دست نوشتة دیگر بسیار متفاوت است. برخی از اندرزهای متن پیشین را ندارد و تعدادی اندرزهای دیگر دارد که به همان سبک نوشته شده است و به همین دلیل می توان یقین داشت که TD26 مشتمل بر بخشی از اندرزنامة اصلی اوشنر است که در پنج دست نوشتة پیشین باقی نمانده است.
۱۲.

اخلاق و آداب سخن دانی در اندرزنامه های فارسی میانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبانشناخت سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلید واژه ها: سخن فارسی میانه سخنوری متون ادبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 990 تعداد دانلود : 940
سخن و آداب آن از موضوعاتی است که در متون ادبی و اندرزنامه های فارسی میانه همواره به آن توجه شده است. برای بیان آداب سخن دانی و اهمیت آن در متون این دوره می توان آن ها را به چند موضوع کلی تقسیم بندی کرد. در این گزارش، ابتدا در مقدمه ای کوتاه به اهمیت سخن در ادبیات ایران باستان پرداخته شد؛ سپس آداب سخن دانی در متون ادبی و اندرزنامه های فارسی میانه در قالب موضوعات «راست گویی و دوری از دروغ»، «با اندیشه سخن گفتن»، «میانه روی در گفتار»، «سنجش زمان و سخن»، «نرمی و ادب در گفتار» و غیره بررسی شد. در این نوشتار، همچنین سعی شده است برخی از این اصطلاحات در متون نظم و نثر فارسی و نیز برخی از گویش ها بررسی شود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان