حامد فروگذار

مقدمه: مدیریت دانش به عنوان یکی از موضوعات جالب و چالش برانگیز علم مدیریت در هزاره ی جدید است. کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی در محیط آموزشی و پژوهشی مانند دانشگاه ها از مکان های مستعد برای پیاده سازی برنامه های مدیریت دانش هستند. هدف پژوهش حاضر شناسایی و رتبه بندی عوامل مؤثر بر پیاده سازی مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی شیراز بوده است. روش بررسی: پژوهش حاضر توصیفی- پیمایشی بود. جامعه ی آماری شامل کتابداران کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی شیراز در سال تحصیلی 90-1389 بود (88 نفر)، که به علت محدودیت حجم جامعه، نمونه گیری صورت نگرفت. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامهی محقق ساخته بر مبنای عوامل مدل Bukowitz و William (2000) بود. روایی محتوایی پرسش نامه توسط استادان مجرب تأیید گردید و به منظور تعیین پایایی آن از فرمول Cronbach's alpha استفاده شد که مقدار آن 80/0 = α برآورد گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار آماری 16SPSS استفاده شد. یافته ها: تمام عوامل مدل Bukowitz و William (یافتن، به کارگیری، یادگیری، تسهیم، ارزیابی، ایجاد/ نگهداری و حذف دانش) بر پیاده سازی مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی شیراز مؤثر بودند و به جزء عامل یادگیری و حذف دانش، بقیه ی عوامل در وضعیت مناسبی قرار داشتند. همچنین در رتبه بندی این عوامل با استفاده از تکنیک برترین پیشنهاد از راه حل ایده آل (TOPSIS یا Technique of order preference by similarity to ideal solution)، مشخص شد که عامل «تسهیم دانش» بیش ترین و عامل «حذف دانش» کم ترین تأثیر را در پیاده سازی مدیریت دانش دارد. نتیجه گیری: اجرای این برنامه ها در محیط های بهداشتی و درمانی که اشتراک دانش از اهمیت زیادی برخوردار است، موجبات خدمات رسانی بهتر و تسهیل یادگیری، آموزش، و پژوهش خواهد شد. لذا شناخت عوامل مؤثر و رتبه بندی آن ها بسیار حایز اهمیت است. با توجه به نتایج حاصل، عوامل مدل Bukowitz و William به منزله ی پیشنهادی جامع در اجرای موفقیت آمیز مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی شیراز مؤثر خواهد بود.

مقدمه: با توجه به این که منابع مادی، فیزیکی، انسانی، و امکانات محدودی در اختیار سازمان است و بسیاری از منابع کمیاب و تجدیدناپذیر بوده، شکل گیری مجدد آن ها سال های زیادی را می طلبد، بنابراین بهره وری این منابع اهمیت زیادی پیدا می کند. هدف این تحقیق شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر مدیریت دانش بر بهره وری کتابداران در دانشگاه های دولتی شهر شیراز است. روش بررسی: پژوهش حاضر توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری شامل کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر شیراز (دانشگاه شیراز، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، و دانشگاه صنعتی شیراز) در سال تحصیلی 1391-1392 بود (153 نفر)، که به علت محدودیت حجم جامعه، نمونه گیری صورت نگرفت. عوامل موثر مدیریت دانش بر بهره وری بوسیله پرسشنامه باز و از طریق اخذ نظرات کارشناسان استخراج شد (14 عامل) که از طریق تحلیل عاملی اکتشافی به 4 عامل (فرهنگ، آموزش، تفکر استراتژیک، تکنولوژی) کاهش یافت. به منظور بررسی روایی پرسشنامه از تکنیک تحلیل عاملی تاییدی، و پایایی سوالات از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار آمار SPSSV.16 استفاده شد و در نهایت با استفاده از تکنیکFUZZY AHP به رتبه بندی عوامل پرداخته شد. یافته ها: نتایج نشان داد که عوامل فرهنگ، آموزش، تفکر استراتژیک، و تکنولوژی بر بهره وری کتابداران موثر بوده و عامل ""آموزش"" بیشترین و ""تفکر استراتژیک"" کمترین تاثیر را بر بهره وری کتابداران دانشگاه های دولتی شهر شیراز دارد. همچنین اختلاف مشاهده شده بین میانگین آزمودنی ها بر پایه عوامل جمعیت شناختی جنسیت، سابقه اشتغال، نوع کار، و نوع کتابخانه تفاوت معناداری وجود ندارد، ولی در متغیر سطح تحصیلات در چهار عامل مذکور تفاوت معناداری مشاهده شد. نتیجه گیری: شناسایی عوامل موثر مدیریت دانش و اجرای آن در کتابخانه ها می تواند باعث بهره وری بیشتر کتابداران و کتابخانه ها شده که در نتیجه باعث تقویت خدمت رسانی خواهد شد.

هدف: هدف پژوهش حاضر سنجش و رتبه بندی دانشگاه های شهر شیراز در اجرای مدیریت دانش از دید کتابداران با استفاده از روش ANP-TOPSIS است. روش: روش پژوهش حاضر توصیفی-پیمایشی و جامعه آن کتابداران کتابخانه های دانشگاه های شیراز، علوم پزشکی شیراز، و صنعتی شیراز در سال تحصیلی 1390-1391 (153 نفر) بود که به علت محدودیت حجم جامعه، نمونه گیری صورت نگرفت. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته با مقیاس پنج درجه ای لیکرت است. روایی محتوایی پرسشنامه توسط اساتید مجرب تایید و پایایی آن 84/0 α = برآورد شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار آماری SPSS استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که تمام مؤلفه های مدل هیسیگ (خلق، ذخیره، نشر، و بکارگیری دانش) در اجرای مدیریت دانش در کتابخانه های دانشگاه های شهر شیراز مؤثر است. رتبه بندی مؤلفه های مدل هیسیگ با استفاده از روش ANP-TOPSIS نشان داد که مؤلفه ""نشر دانش"" بیشترین و مؤلفه ""بکارگیری دانش"" کمترین تأثیر را بر اجرای مدیریت دانش دارد. رتبه بندی دانشگاه های شهر شیراز در اجرای مدیریت دانش نشان داد که دانشگاه شیراز بهترین عملکرد را دارد. همچنین اختلاف مشاهده شده بین میانگین آزمودنی ها بر پایه عوامل جمعیت شناختی جنسیت، سابقه اشتغال، نوع کار، و نوع کتابخانه معنی دار نبود (P≥/05)، ولی در متغیر سطح تحصیلات در تمام عوامل مدل هیسیگ تفاوت معنی دار بود (P≤/05).