حسین جدی

حسین جدی

مدرک تحصیلی: دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۲ مورد از کل ۱۲ مورد.
۱.

تحلیل انتقادی شبهات کتاب «نگاهی نقادانه به مبانی نظری نبوت» پیرامون زبان قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۸ 181 - 208

کلید واژه ها: شبهات قرآنی زبان قرآن قوم عربی زبان جهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۹۵
در سال های اخیر، برخی نویسندگان دگراندیش از جمله نویسنده کتاب نگاهی نقادانه به مبانی نظری نبوت، با ادبیاتی رادیکال و بنیادی به ارائه سؤالاتی انتقادی و شبهاتی نوین پیرامون مباحث زبان قرآن کریم پرداخته اند. این مقاله با اتخاذ رویکرد تحلیلی انتقادی، علاوه بر دفع شبهات زبان قرآنی مستشکل، لایه های پنهان ابعاد ماهوی زبان قرآنی را نیز آشکار می سازد. این شبهات را می توان در سه محور مجزا از هم ارزیابی کرد. در بخش نخست به مباحثی چون «خلط میان زبان لغوی و فرهنگی قرآن»، «عدم مرزبندی میان مخاطبان نخستین و مخاطبان سده های پسین»، «زمان و مکان نزول به مثابه ظرف پیام الهی»، «تناسب میان "زبان رسولان" و "پیام های فراقومی آنان"»، «فرستادن رسولان الهی برای تمامی اقوام» و «توأمان بودن تحدی با عربیت قرآن و امکان بهره جویی از ترجمه آن» بایستی توجه کرد. پاسخ های تفصیلیِ بخش دوم نیز ذیل عناوین «عدم امکان بهره مندی از ترجمه قرآن برای همگان»، «تنافی نداشتن نارسایی ترجمه ها با درک اعجاز قرآنی» و «زمان بر بودن آموزش و فراگیری زبان عربی قرآن» قابل بازجستن است. در محور پایانی هم به پاسخ هایی چون «امکان تخصیص پذیری قواعد عام»، «تناسب معجزه با فنون پیشرفته زمان» و «نسبی بودن مقایسه زبان ها» بسنده نموده ایم.
۲.

تبیین ادله و مستندات «نظام واره معنایی» قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۵ 159 - 192

کلید واژه ها: مثانی نظم ساختاری نظام واره سیستم شبکه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۹ تعداد دانلود : ۱۸۶
از ابعاد زبان شناختیِ متن قرآنی که مُهر تأییدی بر جنبه اعجاز و وحیانی بودن این کلام الهی نهاده، نظام معناسازی و روابط بینامتنی در سطوح گوناگونِ «مفاهیم، آیه ها و سوره ها» است. اتخاذ این شیوه نظم پذیری که می توان از آن، تحت عنوان «نظم شبکه ای متن قرآنی» یاد نمود، کارکردهای فراوانی را در فراورده های تفسیری به ارمغان می آورد. از جانبی دیگر، لزوم تمسک به نگرش جامع نگرانه و تشکیل نظام واره های قرآن بنیان، مستلزم مبنایابی درون دینی است. این مقاله با اتخاذ رویکردی پسینی، از رهگذر استنطاق در کاربست های قرآنی، علاوه بر بازکاوی دو تعبیر همسوی قرآنی، یعنی ایضاح شعاع دلالت «مثانی» (زمر/ 23) بر روابط درون متنی قرآن، و هماهنگی آیات آن در ساحت کلان متن (نساء/ 82)، از رهگذر تمسک به پاره ای از احادیث معصومانŒ ، به تبیین ادله درون دینی «نظام واره معنایی قرآن کریم» پرداخته است. لذا این پیوندهای شبکه ای نه تنها در ابعاد «مفهومی» و «موضوعی»، بلکه در گستره روابط شبکه ایِ «بیناآیه ای» و «بیناسوره ای» در متن قرآنی قابل ارائه است.
۳.

تبیین مبانی حضور فرا تاریخی قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و ششم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۹۹) 5 - 30

کلید واژه ها: فراتاریخی بودن قرآن نزاهت معنایی جامعیت دلالی خطاب های طولی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹ تعداد دانلود : ۱۴۱
از مسائل نوین قرآن شناختی که از سوی پاره ای از دگراندیشان مذهبی مطرح شده، انگاره تاریخ مندی آموزه های درون قرآنی است. باوجود ارتباط تنگاتنگ میان گفتمان جاودانگی قرآن و اثرپذیری آن از شرایط نزول، اما سازوکار التزام به ابعاد فراتاریخی قرآن کریم، می تواند فصل نوینی را از مطالعات قرآنی فراروی قرآن پژوهان بگشاید. این مقاله، با به کارگیری رویکردی تبیینی-انتقادی، شبهات تاریخ مندی قرآن را اصولاً به دو ساحت «مفهوم شناختی» و «آیه شناختی» قابل ارجاع می داند. ازاین رو «مفاهیم قرآنی» نه تنها از ویژگی های ممتازی چون «قصدی بودن معنای واژگان نزد ماتن»، «نزاهت معنایی و جامعیت دلالی» و «هویت مستقل معنایی» در راستای ابعاد فراعصری برخوردارند، بلکه «آیه های قرآنی» نیز از رهگذر دو الگوی راهبردی قابل ارائه اند: الف) تعمیم گذاری مخاطبان قرآن در راستای ابعاد فراتاریخی آن، ب) خطاب های طولی دلالت های آیات قرآنی. التزام به مؤلفه های مزبور، نه تنها ابعاد و کارکرد نظارتی قرآن را در زمانه نزول بیش ازپیش می نماید، بلکه با سازوکاری که اساساً در بن مایه کاربست های آن به کار رفته، بر تمامی نیازهای کلان مخاطبان در سده های پسین نیز توسعه یافته است.
۴.

رهیافتی بر مطالعه ساختار زبان قرآنی به مثابه "سیستم"(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۴ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 365 - 343

کلید واژه ها: زبان سیستمی قرآن زیر سیستم های قرآنی ساختار زبان سیستم شبکه های قرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۴ تعداد دانلود : ۱۳۳
به رغم آنکه در دو دهه اخیر، نظر و نظریه های مختلفی، پیرامون ابعاد زبان قرآنی، مطرح شده، اما مهم ترین چالش روش شناختی این دیدگاه ها، انگاره تک بُعدی بر چگونگی مطالعه آن است. این مقاله، با اتخاذ رویکردی تحلیلی و با الهام گیری از نگرش سیستمی، نوعِ مطالعه «زبان قرآنی» را به مثابه یک «سیستم»، پیشنهاد و ضرورتی اجتناب ناپذیر می داند. گستره مطالعه سیستمی به ساختار زبان قرآنی، با عطف نظر به مرزشناسی مفهومیِ میان«سیستم» و «زیرسیستم ها» از یک سو، و روابط گوناگونِ مصداقی آن ها از سویی دیگر، در ابعاد «کلان متن»؛ «سوره ها»؛ «آیه ها»؛ «جمله ها» و «واژگان» قابل گسترش است. تلفیق عناصر و روش هایِ مختلف زبانی در کاربست های قرآنی، اساساً بیانگر یک « نظام فکری شبکه ای- سیستمی » است که در کنار التزام به درهم تنیدگی اجزای آن، از «وحدت سیستمی» نیز برخوردارند. ارتقایِ مطالعه یِ زبان قرآنی به مثابه «سیستم»، نه تنها موجب «روشمندسازی فهم صحیح و جامع» نسبت به مفاهیم و آیه های قرآنی در آوردگاه تفسیری می شود بلکه امکانِ انعطاف و بازتولید معنایِ نوینی را از درون خودِ بافت زبانی آن، به ارمغان می آورد.   
۵.

بازخوانی مفهوم «نور» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های قرآنی پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۲ 187 - 218

کلید واژه ها: مفهوم نور مراتب نور نور خدا حقیقت نور توسعه معنایی نور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۳ تعداد دانلود : ۵۶۴
مفهوم نور در کاربست های قرآنی، از معنایی جامع و بنیادین برخوردار بوده و بالغ بر 49 بار در سیاق های گوناگون به کار رفته است. با تدبر موضوعی در کاربردهای قرآنی، علاوه بر پی جوییِ نور در دو سطحِ هستی شناختی و معرفت شناختی، چگونگی ادراک فاعل شناسا در تلقی «نور» بسیار حائز اهمیت است. مفسران متقدم در تفسیر آیه نور به خاطر وجود داده های نقلی و موانع عقلی، به مجازانگاری تمایل یافته اند. اما طیفی دیگر پس از سده پنجم با ارائه تعاریفی دگرسان، در پی اثبات حقیقت نمایی آیه نور برآمده اند. این مقاله با اتخاذ دو رویکرد تبیینی انتقادی نسبت به آرای مفسران متقدم، با بن مایه ای از استنطاق در کاربست های قرآنی، علاوه بر دسته بندی متفاوت در اطلاقات نور، با الهام گیری از یافته های زبان شناختی قرآنی، به چگونگی انتسابِ «نور خدا» پرداخته است. لذا گرچه نور خدای تعالی در زمره نور فراحسی جای می گیرد، لیکن از مراتبی فراگستر و متعالی برخوردار است. این کمال ظهورِ نور خدای تعالی را باید علاوه بر رفع حجاب های گوناگون ظلمانی و نورانی، با ساحت درونی انسان یعنی «قلب» ادراک نمود.
۶.

ابعاد شناختی «قلب» در منظومه معرفتی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال ۵۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 239 - 257

کلید واژه ها: قلب معرفت شناختی قلب نورِ قلب یقین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۳ تعداد دانلود : ۳۱۹
مفهوم قلب در منظومه معرفت دینی، از منزلتی والا برخوردار بوده است. نصوص اسلامی، علاوه بر به کارگیری معانی و مصادیق قلب، در دو ساحت جسمانی و روحانی، از نقش آفرینی آن، در جهت اعتلای ابعادِ انسانی، سخن گفته اند. به رغم آنکه بازتاب نور در سایر ابعاد وجودی انسان از جایگاهی ویژه می نماید، این مطلب در مورد ساحت شناختیِ«قلب» نیز، مغفول مانده است. با این همه، این پژوهش با اتخاذ رویکرد پسینی، از رهگذر استنطاق در کاربست های قرآنیِ قلب، ابعادِ شناختی آن را به دو ساحت «منبع شناختی» و «ابزار شناختی»، قابل ارجاع می داند. از جانبی دیگر، کارکرد و بازتابِ بارقه ربانی بر ساحت قلبِ انسانی را می توان در مؤلفه هایی چون «گشودگی سینه و آرزوی تجافی از دار دنیا»، «نیل به مقام یقین و شهود عالم فراماده»، «بینش جامع گزینی و وارستگی از تنعمات دنیوی»، قلمداد نمود.  
۷.

اعتبارسنجی سندی و دلالی حدیث «یرجح مداد العلماء على دماءالشهداء» از منابع فریقین(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 196 - 224

کلید واژه ها: شهید موازین مداد العلماء دماء الشهداء عالمان ربانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۶ تعداد دانلود : ۴۳۶
در منابع دینی فریقین این حدیث از شهرت و کثرت نقل، استعمال و استناد بسیاری برخوردار است. اکثر محدثان و شارحان به دلیل اغماض از بخش ابتداییِ آن، تقطیع نامناسب، نقل به معنا و دخالت ارتکازات ذهنی در فرآیندِ فهمِ دلالی آن، برداشت های متفاوت و گاه متعارضی از حدیث ارائه نموده اند. این مقاله، با بیان کیفیت و چگونگی«وضع موازین» در قیامت، تبیین مفهوم «ترجیح» و تفاوت آن با «تفضیل»و شرح مراد معصوم (ع) از عالمان در عبارت «مداد العلما» در صدد ایضاح مدلولِ حدیث است. از این رو، پس از واکاوی دقیق متنِ حدیث در منابع فریقین و توجه به سند و دلالت آن، با رویکردی توصیفی-تحلیلی، با معرفی نمودنِ معصومان(ع) به مثابه معیارِ حقیقی موازین در گستره قیامت و تاکید بر معنای «ترجیح»-نه تفضیل یا تفوق- و توجه به کاربست آن در حدیث، رجحان جوهرعالمان برخون شهیدان را ره آورد نوعی نسبت سنجی میان مداد علماء و دماء شهدا با معیارهای توزین باید برشمرد. همچنین، این ویژگی را صرفاً شامل دانشمندانی باید دانست که در متون دینی به آن ها «عالمان ربّانی» اطلاق می شود که علاوه بر روایت و وراثت علوم انبیاء، پیوندی وثیق با خدای سبحان برقرار نموده اند.
۸.

بازکاوی دلالت حدیث «اعرفوا منازل الرجال»، بر مبنای اکثار روایت از معصوم علیه السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم حدیث سال ۲۴ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۹۱) 69 - 95

کلید واژه ها: توثیقات عام رجال شیعه منزلت راوی توثیق راوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷ تعداد دانلود : ۳
از مباحث قابل بررسی در قلمرو توثیقات عام رجالی، کثرت روایت از معصوم7 است. شماری از رجال پژوهان، احراز این ویژگی را مشعر به مدح راوی دانسته، به پاره ای از احادیث امامیه استناد نموده اند. با این همه ، دلالت این روایات با ابهام وچالش هایی روبه رو بوده و مستلزم بازخوانی است. این مقاله، پس از بازکاوی دقیق ، درباره آرای موافقان و مخالفان، با بُن مایه ای از دو رویکرد توصیفی-انتقادی، علاوه بر تفکیک میان کاربست این قاعده، و تمسک به احادیث معصومان:، پذیرش احادیث راویانِ مسکوت الحال را منوط به احراز شروط ایجابی و سلبی دانسته است. از دیگر سو، با ژرف نگری در کاربست مفاهیم روایت، در فرآیندی مرتبط با سایر احادیث هم مضمونِ معصومان:؛ دلالت این احادیث را شامل راویانی می داند که علاوه بر نقل های فراگیر از پیشوایان معصوم7 خود، به ویژگی هایی نظیر درایت و فقاهت نیز نسبت به مفاهیم و مدالیل احادیث اهتمام ورزند.
۹.

تأملی در معنای واژه «موازین» در کاربردهای قرآنی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و سوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۸۸) 102 - 127
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۳ تعداد دانلود : ۳۹۲
واژه میزان با سایر مشتقات آن، بالغ بر بیست وسه بار در قرآن کریم به کار رفته است. کاربست این واژه در سیاق های گوناگون، بیانگر ذوابعاد بودن آن در دو ساحت دنیوی و اخروی است. بیشتر مفسران با خلط مفهوم و مصداق «میزان» از یک سو، و عدم تفکیک میان وضع موازین و چگونگی توزین آن از سوی دیگر، به سخنان پراکنده ای تمسک جسته اند. بااین همه، این مقاله با رویکردی ریشه شناختی و استنطاقی در موارد به کارگیری واژه موازین، علاوه بر روشن ساختن تفاوت کاربست آن با سایر استعمالات قرآنی، در فرایندی همسو با روایات امامیه، نه تنها معصومان را معیار و حقیقت موازین در گستره قیامت معرفی نموده، بلکه سنگینی و سبک بودن موزون افراد را ره آورد موافقت ابعاد انسانی اعم از بینشی، ارزشی و کنشی با معیارهای توزین دانسته است. ازاین رو با طرح نظریه توسّع معنایی نسبت به مفهوم «میزان»، اطلاق آن را در مورد معصومین (ع)، عامل اتخاذ رویکردی واقع گرایانه می داند.  
۱۰.

درنگی در مکی یا مدنی بودن سوره عادیات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و دوم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۸۵)

کلید واژه ها: تاریخ گذاری مکی و مدنی عادیات ترتیب نزول اسباب نزول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۷ تعداد دانلود : ۳۷۴
تاریخ گذاری سوره های قرآن کریم در شناخت صحیح آنها و برگزیدن آرای تفسیری و رد سخنان ناصواب بسیار مؤثر است. این امر خود بر پایه تعیین مکی یا مدنی بودن یک سوره استوار است. علم مکی و مدنی، بسیاری از سوره های قرآن را بدون اختلاف، مکی برمی شمرد و شمار کمتری را بدون هیچ سخنی، مدنی می داند، اما در خصوص اندک سوره هایی، اختلاف در مکی یا مدنی بودن را نشان می دهد. سوره عادیات در دسته سوم قرار دارد. تعیین مکی یا مدنی بودن این سوره از یک سو با دشواری، و از سوی دیگر با ضرورت همراه شده است. روایات ترتیب نزول و اسباب نزول نیز در مورد این سوره گوناگون است و در نگاه نخست، با توجه به قواعد و ضوابط شناخت مکی و مدنی، هر دو احتمال به چشم می آید، امّا با بررسی سندی و متنی روایات و دقت در تطبیق قواعد و ضوابط شناسایی سوره ها، مدنی بودن عادیات اثبات می شود. مدنی محسوب شدن این سوره، هم حسن ختام اختلاف دیدگاه ها و آراء است، هم به تاریخ گذاری این سوره می انجامد، و به فرجام نیز یکی از فضایل حضرت علی (ع) را نمایان می سازد.
۱۱.

تاریخ گذاری سوره عادیات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال هفتم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۲۷ 55 - 78

کلید واژه ها: تاریخ گذاری مکی و مدنی عادیات روایات ترتیب اسباب نزول ضوابط و خصائص

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۹۳
تاریخ گذاری سوره های قرآن کریم در شناخت درست آن ها و برگزیدن اقوال و آراء صحیح و ردّ سخنان ناصواب، بس مؤثر است. این امر خود بر شناختی دیگر استوار است که آن تعیین مکی یا مدنی بودن یک سوره است. علم مکی و مدنی، بسیاری از سوره های قرآن را بدون اختلاف مکی برمی شمرد و تعدادی کم تری را بدون هیچ سخن دگرسان، مدنی می داند ولی در خصوص اندک سوره هایی، اختلاف در مکی یا مدنی بودن را نشان می دهد. سوره عادیات، در دسته سوم قرار دارد. به همین جهت تاریخ گذاری این سوره، از یک سو با دشواری و از سویی دیگر با ضرورت همراه شده است. بررسی سندی و متنی روایات و دقت در طریق شناختِ قیاسی، مدنی بودن عادیات را اثبات می کند. مدنی محسوب شدن این سوره، هم به اختلاف اقوال و آراء پایان می دهد، هم به مردود ساختن موارد ناصواب می انجامد، هم به برگزیدن مطالب درست کمک می کند، هم تاریخ گذاری سوره را ممکن می سازد و به فرجام نیز یکی از فضایل حضرت علی(ع) را نمایان می کند.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان