شهلا رضوانی

سیستم های اطلاعاتی به سرعت در حال رشد هستند. کتابخانه های دانشگاهی باید قدرت پاسخگویی سریع به نیازمندی های جدید مخاطبان را داشته باشند. کتابخانه داﻧﺸﮕﺎﻫی به عنوان ﻣﺮکﺰی کﻪ مسئولیت ارائه ﺧﺪﻣﺎت اﻃﻼﻋﺎﺗی ﺑﻪ جامعه وﺳیﻌی از افراد را بر عهده دارد، ﻧیﺎزﻣﻨﺪ ﻫﻤﮕﺎﻣی ﺑﺎ نوآوری های ﻣﻮﺟﻮد در زمینه اطلاع رسانی اﺳﺖ. هدف از تحقیق حاضر ارائه مدل معماری سرویس گرا در کتابخانه های دانشگاهی استان «مازندران» بود. روش تحلیل داده ها در این تحقیق کدگذاری نظری برگرفته از روش نظریه پردازی داده بنیاد است. جامعه آماری تحقیق شامل مسئولان کتابخانه های دانشگاهی استان «مازندران» بود که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند به انتخاب نمونه های آماری تحقیق اقدام شد. در این مطالعه تعداد 25 نفر انتخاب شدند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که عوامل انسانی، عوامل ساختاری و فنی، عوامل نظارتی و مدیریتی و استراتژی های سازمان به عنوان عوامل مؤثر در معماری سرویس گرا در کتابخانه های دانشگاهی استان «مازندران» شناسایی شدند. همچنین، نتایج نشان داد که در یک الگوی زمینه ای به کارگیری فناوری اطلاعات به عنوان شرط علّی از طریق ارائه خدمات مبتنی بر IT و دسترسی آسان و با درنظرگرفتن زیرساخت ها منجر به استقرار کتابخانه های سرویس گرا می شود.

مقدمه: مزایای ذخیره سازی اطلاعات به صورت الکترونیکی سازمان ها را در معرض انواع تهدید مانند دست کاری اطلاعات مرجع یا سرقت اطلاعات حیاتی و سرمایه های اطلاعاتی قرار داده است. مطالعه حاضر باهدف ارائه الگوی استراتژیک مدیریت امنیت اطلاعات در کتابخانه های دیجیتالی انجام شد. روش شناسی: در مطالعه ای توصیفی همبستگی، 196 کارشناس و کتابدار کتابخانه های دیجیتالی دانشگاه های شهر تهران به روش هدفمند انتخاب شدند و پرسش نامه های تحقیق را تکمیل نمودند. روایی و پایایی این پرسش نامه ها با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و محاسبه آلفای کرونباخ تأیید شدند. اطلاعات با استفاده از آزمون های توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و تحلیلی (تحلیل مسیر) بررسی شد. یافته ها: اثر متغیرهای خط مشی امنیت اطلاعات، معماری اطلاعات، سازمان دهی امنیت اطلاعات، توسعه سیستم های اطلاعاتی، امنیت منابع انسانی و حفاظت محتوا بر امنیت اطلاعات در کتابخانه های دیجیتالی در سطح (01/0>P) مثبت و معنا دار بود. همچنین در میان متغیرهای موجود در الگو، توسعه سیستم های اطلاعاتی بیشترین اثر مستقیم را بر امنیت اطلاعات کتابخانه های دیجیتالی (44/0) دارد. نتیجه گیری: یافته های تحقیق نشان از تأثیر متغیرهای مدل بر امنیت اطلاعات در کتابخانه های دیجیتالی دارد. با استفاده از نتایج این پژوهش، برنامه ریزان و مدیران کتابخانه های دیجیتالی می توانند موجبات ارتقای سیستم امنیت اطلاعات کتابخانه های دیجیتالی را فراهم آورند.

مقدمه: خبره یابی شناسایی افراد با دانش و مهارت کافی در زمینه ای خاص و معرفی آنها به عنوان خبره در آن زمینه است. بازیابی افراد خبره زیرمجموعه ای از بازیابی اطلاعات است که هدف آن ارائه رتبه بندی از افرادی است که دارای دانش درزمینه خاصی هستند. کار خبره یابی خودکار به دلیل فراوان بودن اطلاعات خبرگی و منابع داده چالش برانگیز است. هدف این پژوهش مقایسه عملکرد خبره یابی مدل بازیابی اطلاعات تحلیل معنای نهان و نیز گراف زمان دار با مدل پایه بود.روش شناسی: روش پژوهش تجربی است و در کنار آن از روش کتابخانه ای نیز استفاده شده است. روشی که در پژوهش حاضر برای بازیابی مقالات استفاده می شود ال اس ای یا بازیابی معنای نهان است که بر روی مقالات مجموعه آزمون تهیه شده از وب آو ساینس پیاده شد. این اسناد شامل مقالات انگلیسی علم اطلاعات و دانش شناسی است که از 1989 تا 2018 در پایگاه وب آوساینس در ذیل مقوله علم اطلاعات و دانش شناسی نمایه شده است. تعداد کل این مقالات 126924، پرس وجوهای ساخته شده توسط کاربران به همه این مقالات عرضه شد. اسناد بازیابی شده مورد قضاوت ربط قرار گرفتند و پس از انجام قضاوت ربط اسناد توسط شرکت کنندگان در پژوهش، عملکرد مدل بازیابی اطلاعات توسط سنجه های ارزیابی نظام های بازیابی اطلاعات اندازه گیری شد. سنجه های ارزیابی که در پژوهش حاضر مورداستفاده قرار گرفتند عبارت اند از میانگین متوسط دقت، میانگین معکوس رتبه، و دقت در سطح پنج نتیجه اول بازیابی شده. حاصل سنجه های محاسبه شده با مقدار هر یک از این سنجه ها در مدل پایه مقایسه شد. برای دخالت دادن عامل زمان از گراف زمان دار استفاده گردید. پس از دخالت دادن عامل زمان نویسندگانی که بیشترین کار مرتبط و نیز شاخص خرد شبکه اجتماعی آنها بیشتر بود به عنوان خبره معرفی گردید. سپس ده پرس وجو از مدل پژوهش حاضر و مدل پایه به طور تصادفی ساده انتخاب گردید و برای قضاوت در اختیار هشت نفر از افرادی که توسط جامعه دوم معرفی گردید قرار گرفت و نتایج حاصل باهم مقایسه گردید.یافته ها: میزان به دست آمده از هر یک از سنجه های بازیابی اطلاعات یعنی میزان دقت در سطح پنج نتیجه اول، میانگین متوسط دقت (MAP) و میانگین معکوس رتبه (MRR) به ترتیب با مقدار 895/0، 839/0 و 909/0، مدل بازیابی تحلیل معنای نهان عملکرد بهتری نسبت به مدل پایه داشت؛ و این امر به دلیل بهتربودن عملکرد بازیابی به روش کاهش ابعاد نسبت به تطابق کلیدواژه ای است. چون در این روش از نمایه سازی معنای نهان استفاده می شود که نوعی نمایه سازی مفهومی است و از روش آماری حداقل مربعات بهره می برد و نمایه سازی ذکرشده با به کارگیری این روش آماری استخراج می شود طبق تعریف پژوهشگران، خبره کسی است که بیشترین کار مرتبط با مجموع پرس وجوها در ده سال اخیر را داشته و دارای بالاترین مقدار در مرکزیت درجه ای، نزدیکی، بینابینی و بردار ویژه باشد. تعداد 10 پرس وجو از هر پژوهش به طور مجموع 20 پرس وجو به صورت اتفاقی انتخاب گردید و به خبرگان مشخص شده هر پژوهش توسط جامعه آماری سوم نمره صفر یا یک داده شد. مجموع نمرات برای هرکدام نشان می دهد دخالت دادن عامل زمان و استفاده از گراف زمان دار ازنظر نفر اول به میزان 3 نمره و ازنظر نفر دوم نیز به اندازه 3 نمره و ... از مدل پایه پیشی گرفته است.نتیجه گیری: نتایج نشان دادند که مدل ال اس ای در مقایسه با مدل پایه جهت بازیابی اسناد مرتبط عملکرد بهتری داشته است و نیز استفاده از گراف زمان دار نسبت به مدل پایه عملکرد بهتری را نشان داده است.