فاطمه کلانتری

پژوهش حاضر باهدف تعیین اثربخشی خانواده درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری در کاهش مشکلات رفتاری نوجوان دارای پدر مبتلا به سوء مصرف مواد انجام شده است. روش پژوهش حاضر در چارچوب طرح آزمایشی تک آزمودنی با استفاده از طرح خطوط پایه منفرد اجرا شد. آزمودنی یک نوجوان پسر 13 ساله، دانش آموز کلاس هشتم و تنها فرزند خانواده بود و پدر مبتلا به سوءمصرف مواد بود، بنابراین مداخله خانواده درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی رفتاری در 13 جلسه و هر هفته در یک جلسه برای آزمودنی و خانواده اش برگزار شد. به منظور ارزیابی مشکلات رفتاری، علاوه بر مصاحبه بالینی از نوجوان و گزارش های معلمان و معاونین آموزشگاه، از آزمون خود گزارش دهی (YSR) مبتنی بر نظام سنجش آخنباخ (ASEBA) استفاده شد. برای تحلیل داده ها نیز از نمودار خط پایه، درمان و پیگیری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که رویکرد درمانی مورد نظر توانسته است تغییرات معنادار و قابل توجهی در مشکلات درونی سازی و برونی سازی آزمودنی ایجاد کرده و نمودار خط پایه نشان داد که مشکلات درونی سازی و برونی سازی بعد از فرآیند درمان در آزمودنی کاهش یافته است. اثربخشی مداخله نشان داد طرح-های درمانی مبتنی بر خانواده در بهبود مشکلات رفتاری نوجوانان در معرض خطر تأثیر داشته و رویکرد خانواده درمانی مبتنی بر فنون شناختی رفتاری به عنوان یک طرح درمانی کارآمد می تواند برای کمک به خانواده های مبتلا به سوءمصرف مواد دارای نوجوان به کار گرفته شود.

مدیران برای دست یافتن به اهداف مورد نظر خود و نفوذ در رفتار کارکنان از سبک های رهبری خاصی استفاده می کنند. به کارگیری هر یک از سبک های رهبری ممکن است در افزایش یا کاهش تنیدگی روانی ناشی از شغل /فشار روانی (استرس) کارکنان مؤثر باشد. از طرفی گونه های شخصیتی B ،A)) کارکنان نیز می تواند در افزایش و یا کاهش میزا ن تنیدگی روانی شغلی آنان ایفای نقش کند. در این پژوهش رابطه بین سبک های رهبری مدیران (متغیر مستقل) و میزان تنیدگی روانی ناشی از شغل /فشارهای روانی (استرس) کارکنان (متغیر وابسته) با در نظر گرفتن گونه های شخصیتی B ،A)) آزمودنی ها (متغیر مداخله گر)، مورد بررسی قرار گرفته است. برای اجرای پژوهش مورد نظر، یکی از سازمان های دولتی مستقر در تهران به عنوان جامعه آماری انتخاب گردید. پس از تعیین نمونه آماری)80 = n) با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نامتناسب، از ابزار پرسشنامه (پرسشنامه سنجش سبک رهبری، پرسشنامه سنجش تنیدگی روانی ناشی از شغل / فشار روانی (استرس) و پرسشنامه تعیین گونه شخصیتی) برای جمع آوری داده های مورد نیاز از نمونه آماری، اقدام شده است. داده های جمع آوری شده نیز با استفاده از نرم افزارهای اکسل (Excel) و SPSS مورد آزمون قرار گرفت. نتایج به دست آمده از آزمون فرضیه های تحقیق و تحلیل های آماری (توصیفی و استنباطی) حاکی از آن است که بین سبک های رهبری مدیران سازمان مورد مطالعه و میزان وجود تنیدگی روانی ناشی از شغل / فشار روانی (استرس) کارکنان شاغل در سازمان مورد نظر، رابطه معناداری وجود دارد. به عبارت دیگر، تایید فرضیه های فرعی تحقیق، بیانگر تایید فرضیه اصلی تحقیق است. رابطه مورد بحث با در نظرگرفتن نتایج به دست آمده از هر یک از سبک های رهبری و میزان شیوع تنیدگی روانی ناشی از شغل/ فشار روانی (استرس) در بین گونه های شخصیتی B ،A)) با یکدیگر متفاوت است. بر اساس نتایج این تحقیق در مجموع، میزان شیوع تنیدگی روانی ناشی از شغل / فشار روانی (استرس) در سبک رهبری اقتدارگرا (استبدادی- استثماری) از همه بیش تر و در سبک رهبری مشاوره ای-مشارکتی از همه سبک های رهبری کم تر است. سبک های رهبری حمایتی (پدر مآبانه- خیرخواهانه) و تفویضی- ایجابی از نظر میزان شدت شیوع تنیدگی روانی ناشی از شغل /فشار روانی، به ترتیب در مرتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند.

پژوهش حاضر با هدف الگویابی رابطه میان نظام های مغزی-رفتاری و تعارضات بین والدین با مشکلات هیجانی-رفتاری نوجوانان با میانجی پاسخ های شناختی-هیجانی-رفتاری انجام شد. روش پژوهش حاضر، توصیفی و از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بود و جامعه آماری در این پژوهش، کلیه دانش آموزان دوره متوسطه اول و دوم شهرستان قدس استان تهران بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای،665 نفر از آن ها انتخاب شده بودند. ابزار پژوهش، پرسشنامه نظام های مغزی-رفتاری، مقیاس تعارضات بین والدین، مقیاس پاسخ های شناختی-هیجانی-رفتاری به تعارضات بین والدین و پرسشنامه خودگزارش دهی نوجوان بود. نتایج تحلیل مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که مدل نظری پژوهش که در آن، متغیر پاسخ های شناختی-هیجانی-رفتاری به عنوان متغیر میانجی در رابطه بین تعارضات بین والدین و نظام های مغزی رفتاری با مشکلات هیجانی-رفتاری وارد مدل شده بود، دارای شاخص های برازش مناسبی با داده ها بود. همچنین در این مدل تمامی مسیرهای مستقیم، غیرمستقیم و کلی برای پیش بینی مشکلات هیجانی-رفتاری نوجوانان معنی دار به دست آمد؛ بنابراین تعارضات بین والدینی و نظام های مغزی-رفتاری با در نظر گرفتن عوامل میانجی در پیش بینی مشکلات هیجانی-رفتاری نوجوانان نقش مؤثری ایفا می کنند. همچنین می توان بیان کرد که مدل بافتی-شناختی و مدل توسعه داده شده آن قابلیت تبیین مشکلات هیجانی-رفتاری نوجوانان را دارد. در نتیجه می توان از این مدل برای تنظیم مداخلات درمانی و همچنین تشخیص عوامل خطر در امر پیشگیری از مشکلات هیجانی-رفتاری نوجوانان استفاده کرد.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش ادراک بین فردی در تحلیل روابط اجتماعی است. روش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی از نوع مروری-تحلیلی است. در سال های اخیر توجه به روابط اجتماعی به طور گسترده ای افزایش پیدا کرده است به طوری که موفقیت فرد را در گرو موفقیت او در روابطش با دیگران می دانند. ادراک بین فردی به عنوان یکی از متغیرهای روان شناسی اجتماعی برای بهبود روابط اجتماعی مورد توجه قرار گرفت. اعتقادات مردم در مورد دیگران آن ها را به سوی پیش بینی رفتار افراد دیگر هدایت می کند. ادراک بین فردی نحوه تفسیر فرد از رویدادها را نشان می دهد؛ که این تفسیر از عوامل متنوعی نشأت می گیرد ازجمله: نگرش فرد، ادراک کارآمدی اش، شخصیت او و نیازها و خواسته هایش؛ بنابراین افراد بسته به تفاوت در این زمینه ها، ادراکات متنوعی دارند، به طوری که افراد ممکن است از یک چیز واحد ادراکات مختلف و از چند چیز مختلف ادراکات واحدی داشته باشند که همه در روابطشان مؤثر است؛ بنابراین با استفاده از ادراک بین فردی مثبت می توان در روابط اجتماعی کارآمد بود و درنتیجه سطح کارایی فرد را افزایش داد.

به دلیل اهمیت مسئله آب و لزوم صرفه جویی در مصرف آن و نیز با توجه به تأثیر استفاده از هنر برای آموزش و یادگیری الگوی مصرفی، تحقیق حاضر باهدف بررسی میزان تأثیر پیام های تصویری با مضمون بحران آب بر مقدار واحد مصرفی آب خانگی خانوارها انجام شد. روش پژوهش حاضر آزمایشی و از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش را خانواده های داری حداقل یک فرزند که مشغول به تحصیل در دبیرستان های (دوره ی اول) پسرانه شهرستان قدس بودند، تشکیل دادند. نمونه پژوهش نیز، شامل 30 خانوار که داری فرزند مشغول به تحصیل بودند، به روش نمونه گیری دومرحله ای از بین یک آموزشگاه هشت کلاسی انتخاب شدند؛ دانش آموزان همراه با خانواده هایشان به صورت تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش جایگزین شدند (15 خانوار در گروه آزمایش و 15 خانوار در گروه کنترل) ابزار گردآوری مقدار مصرفی آب، برگ های محقق ساخته بود و ابزار مداخله سه پوستر که دارای مضمون بحران آب بودند و تائید روایی داشتند به عنوان متغیر مستقل استفاده شد. برای تحلیل داده ها نیز از آنالیز کواریانس یک راهه استفاده شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که اثر متغیر مستقل (پیام تصویری) بر متغیر وابسته (مقدار واحد مصرفی آب خانوار) معنی دار است (375/0= مجذور اتا، 000/0= P ، 00/27= F ) درنتیجه پیام های تصویری داری مضمون بحران آب، بر میزان مصرفی آب خانوار تأثیر داشت و معناداری به دست آمده نشان داد که میزان مصرف آب گروه آزمایش پس از آزمون، کاهش یافته است. کلمات کلیدی پیام های تصویری، بحران آب، مصرف آب خانگی، خانوار، هنر درمانی به دلیل اهمیت مسئله آب و لزوم صرفه جویی در مصرف آن و نیز با توجه به تأثیر استفاده از هنر برای آموزش و یادگیری الگوی مصرفی، تحقیق حاضر باهدف بررسی میزان تأثیر پیام های تصویری با مضمون بحران آب بر مقدار واحد مصرفی آب خانگی خانوارها انجام شد. روش پژوهش حاضر آزمایشی و از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش را خانواده های داری حداقل یک فرزند که مشغول به تحصیل در دبیرستان های (دوره ی اول) پسرانه شهرستان قدس بودند، تشکیل دادند. نمونه پژوهش نیز، شامل 30 خانوار که داری فرزند مشغول به تحصیل بودند، به روش نمونه گیری دومرحله ای از بین یک آموزشگاه هشت کلاسی انتخاب شدند؛ دانش آموزان همراه با خانواده هایشان به صورت تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش جایگزین شدند (15 خانوار در گروه آزمایش و 15 خانوار در گروه کنترل) ابزار گردآوری مقدار مصرفی آب، برگ های محقق ساخته بود و ابزار مداخله سه پوستر که دارای مضمون بحران آب بودند و تائید روایی داشتند به عنوان متغیر مستقل استفاده شد. برای تحلیل داده ها نیز از آنالیز کواریانس یک راهه استفاده شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که اثر متغیر مستقل (پیام تصویری) بر متغیر وابسته (مقدار واحد مصرفی آب خانوار) معنی دار است (375/0= مجذور اتا، 000/0= P ، 00/27= F ) درنتیجه پیام های تصویری داری مضمون بحران آب، بر میزان مصرفی آب خانوار تأثیر داشت و معناداری به دست آمده نشان داد که میزان مصرف آب گروه آزمایش پس از آزمون، کاهش یافته است.

هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس خودسنجی افسردگی کودکان و نوجوانان 12-17 سال بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است، روش کار به این ترتیب بود که بعد از ترجمه و اجرای مقدماتی مقیاس، نمونه ای با حجم 797 نفر دانش آموز (401 دختر و 396 پسر) دبیرستانی دوره اول و دوره دوم با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای از بین دانش آموزان شهرستان قدس استان تهران انتخاب شدند. برای محاسبه روایی همگرا و واگرای مقیاس خودسنجی افسردگی از پرسشنامه افسردگی بک، افسردگی کودکان، مقیاس شناخت های فاجعه آمیز و پرسشنامه خودکارآمدی نوجوانان استفاده شد. برای بررسی ساختار عاملی این مقیاس از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی استفاده شد. ضریب آلفای کرونباخِ و باز آزمایی مقیاس افسردگی نوجوانان 75/0 و 77/0 به دست آمد که در حد رضایت بخشی بود. نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که ساختار عاملی مدل بیرلسون برازش قابل قبولی دارد. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد که پرسشنامه افسردگی نوجوانان با پرسشنامه افسردگی بک، پرسشنامه افسردگی کودکان و مقیاس شناخت های فاجعه آمیز رابطه مثبت معنی دار و با پرسشنامه خودکارآمدی رابطه منفی معناداری دارد؛ بنابراین نتایج به دست آمده از روایی ملاک همزمان، واگرا و همگرا رضایت بخش گزارش شد. نتایج این پژوهش نشان داد که مقیاس خودسنجی افسردگی، ویژگی های روان سنجی مناسبی دارد و می توان آن را برای اهداف پژوهشی و مشاوره های فردی و گروهی مورد استفاده قرار داد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر نقش میانجی مشکلات هیجانی-رفتاری در رابطه با ادراک تعارض بین والدین و گرایش به مصرف مواد انجام شد. روش : روش پژوهش توصیفی-همبستگی و از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری دانش آموزان مقطع متوسطه شهرستان قدس استان تهران بود که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی چندمرحله ای،600 نفر از آن ها انتخاب شدند. ابزار پژوهش، سیاهه رفتاری آشنباخ، مقیاس ادراک تعارض بین والدین و مقیاس گرایش به مصرف مواد بود. یافته ها : نتایج تحلیل مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که مدل نظری پژوهش که متغیر مشکلات هیجانی-رفتاری به عنوان متغیر میانجی در رابطه با تعارضات بین والدین و گرایش به مصرف مواد وارد مدل شده بود، دارای شاخص های برازش مناسبی است. همچنین در این مدل مسیر غیرمستقیم تعارضات بین والدین به گرایش به مصرف مواد با میانجی مشکلات هیجانی-رفتاری معنادار بود. مسیر مستقیم تعارضات بین والدین به سمت گرایش به مصرف مواد معنادار به دست نیامد. می توان گفت که میانجی به صورت نسبی معنادار است . نتیجه گیری : این یافته ها در امر پیشگیری از گرایش به مصرف مواد در مدارس و نهادهای مرتبط مثمر ثمر است. از طرفی می توان در هنگام تنظیم مداخلات درمانی و فرموله بندی درمان، تعارضات خانواده و مشکلات هیجانی و رفتاری را به عنوان عوامل خطر لحاظ کرد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی مقدماتی ویژگی های روان سنجی مقیاس ادراک کارآمدی جمعی خانواده در نوجوانان است. روش پژوهش حاضر، توصیفی و مقطعی است و جامعه آماری در این پژوهش، دانش آموزان شهرستان قدس استان تهران است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی دو مرحله ای، 891 نفر از آن ها انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه ادراک کارآمدی جمعی خانواده بود که همراه با پرسشنامه های (CPIP)، (YSR) و (FAD) روی گروه نمونه اجرا شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی دو عامل را مشخص کرد و تحلیل عاملی تأییدی این مقیاس هم از مدل دوعاملی و هم از مدل تک عاملی حمایت کرد؛ البته مدل دوعاملی نسبت به تک عاملی برازش بهتری داشت. در بررسی روایی واگرا و همگرا از طریق ضریب همبستگی پیرسون، مقیاس ادراک کارآمدی جمعی خانواده ب ا پرسشن امه ه ای (CPIP)، (YSR) و (FAD) رضایت بخش بود. همچنین نتایج ضریب آلفای کرونباخ 0/92 و ضریب باز آزمایی 0/83به دست آمد؛ بنابراین بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، مقیاس ادراک کارآمدی جمعی خانواده دارای ویژگی های روان سنجی مناسبی است و می توان آن را برای اهداف پژوهشی و ارزیابی خانواده ها در مشاوره خانواده مورد استفاده قرار داد.