اسماعیل جعفرپور

میزان آمادگی یک جامعه یا سازمان برای مشارکت و بهره مندی از توسعه فنّاوری های اطلاعات و ارتباطات، آمادگی الکترونیکی تعریف می شود. هدف از انجام پژوهش حاضر، ارائه شاخص هایی برای سنجش سطح آمادگی الکترونیکی کتابخانه های دانشگاهی است. در همین رابطه، متون و منابع منتشرشده در حوزه آمادگی الکترونیکی مورد بررسی قرار گرفت که درنهایت مدل IUP (Information Utilization Potential ) به عنوان مرجع مورد استناد قرار گرفت. سپس، با استفاده از روش دلفی و با بهره گیری از نظر خبرگان حوزه کتابداری و اطلاع رسانی، شاخص های سنجش آمادگی الکترونیکی متناسب با کتابخانه های دانشگاهی ارائه شد. پس از مناسب سازی و انجام تجزیه و تحلیل های آماری، شاخص هایی در قالب 5 بعد اصلی (شامل سازمان و مدیریت، نیروی انسانی، اطلاعات، فنّاوری های اطلاعات و ارتباطات، و ارتباط با محیط ) شامل 82 شاخص فرعی مورد تأیید قرار گرفت. امید است نتایج حاصل از یافته های پژوهش حاضر بتواند ابزار مناسبی را برای متولیان و پژوهشگران حوزه فراهم بیاورد.

هدف : هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت آمادگی الکترونیکی کتابخانه های دانشگاه تبریز از پنج بُعد سازمان و مدیریت، استفاده از فناوریهای اطلاعات و ارتباطات، آماده بودن اطلاعات؛ آماده بودن کارکنان و منابع انسانی، و آمادگی ارتباط با محیط و دیگر سازمانهاست. روش شناسی پژوهش : روش مورد استفاده در این پژوهش، پیمایشی - توصیفی است. همچنین، برای سنجش آمادگی الکترونیکی جامعه مورد مطالعه، از مدل مرجع IUP استفاده شد. استفاده از این مدل پس از اعمال نظر پانل دلفی و مناسب سازی آن صورت گرفت. یافته ها: نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده نشان می دهد در میان 16 کتابخانه (شامل 15 کتابخانه دانشکده ای و یک کتابخانه مرکزی)، کتابخانه مرکزی در سه بُعد سازمان و مدیریت (31/4)، اطلاعات (52/3)، فناوری اطلاعات و ارتباطات (15/4)، و با میانگین کلی 54/3 نسبت به دیگر کتابخانه ها از وضعیت مطلوب تری برخوردار است. همچنین کتابخانه دانشکده علوم طبیعی در دو بُعد کارکنان (26/3)، محیط (ارتباط با دیگر سازمانها) (17/3)، و با میانگین 19/3 در رتبه دوم قرار دارد. همچنین، آمادگی الکترونیکی کتابخانه های دانشگاه تبریز با امتیاز 44/2 از حداکثر 5 امتیاز ممکن در سطح مطلوبی نیست. بیشترین ضعف در بُعد محیط و ارتباط با دیگر سازمانها (31/2) است، و بعد فناوریهای اطلاعات و ارتباطات (73/2)، نسبت به دیگر ابعاد در وضعیت بهتری قرار دارد. همچنین این کتابخانه ها در بُعد سازمان و مدیریت، امتیاز  42/2؛ آماده بودن اطلاعات، امتیاز  4/2؛ و آماده بودن کارکنان و منابع انسانی، امتیاز 33/2 را کسب نموده اند که نشان از آمادگی نداشتن این کتابخانه هاست.