مرضیه گل تاجی

با توجه به اهمیت وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی، هدف این پژوهش بررسی وضعیت وب سایت های دانشگاه های برتر کشورهای جهان اسلام از نظر شاخص های وب سنجی بوده است. داده های پژوهش حاضر از موتور جستجوی آلتاویستا و وب سایت وب سنجی استخراج گردیده است. در این مقاله، دانشگاه های برتر کشورهای جهان اسلام بر اساس تعداد پیوندها، ضریب تاثیر، رتبه جهانی، و شاخص هایی از جمله اندازه، نمایانی، فایل های غنی ، و اسکالر رتبه بندی شده اند. نتایج نشان داد که رابطه معنی داری بین ضریب تاثیر وب سایت با شاخص هایی از جمله رتبه جهانی، اندازه، فایل های غنی، و اسکالر وجود دارد، اما رابطه معنی داری بین ضریب تاثیر وب سایت و نمایانی آن مشاهده نشد.

هدف: بنا به اهمیت وب سایت بیمارستان ها، وب سایت های برتر بیمارستانی در کشورهای جهان بررسی شده است. روش/ رویکرد پژوهش: از طریق وب سایت webometrics برترین وب سایت های بیمارستانی در هر کشور مشخص شد. با فرمول های وب سنجی و موتور کاوش آلتاویستا، تعداد صفحات، میزان پیوند درونی، خودپیوندی، ضریب تأتیر وب سایت و ارتباط آن با تولید ناخالص ملی هرکشور تعیین شد. یافته ها: از لحاظ تعداد صفحات، پیوندهای درونی و خودپیوندی بیمارستان کشور آمریکا در رتبه نخست قرار دارند. از لحاظ تعداد کل پیوندها بیمارستان های رومانی در رتبه نخست قرار دارند. وب سایت برتر بیمارستان های ایران از نظر تعداد صفحات در رتبه چهلم، تعداد پیوندها در رتبه سی وهشتم، تعداد پیوند درونی در رتبه چهل وچهارم، و از لحاظ خودپیوندی در رتبه جهل ویکم قرار دارند. براساس داده های به دست آمده وب سایت بیمارستانی کشورمان عملکرد خوبی نشان نمی دهند. بررسی ارتباط میان تولید ناخالص ملی هر کشور و رتبه وب سایت بیمارستان های آن نشان داد که این ارتباط معنادار است. نتیجه گیری: بسیاری کشورهای دارای وب سایت بیمارستانیِ برتر ندارند. برخی اصلاً وب سایت ندارند. عملکرد برخی نیز در محیط وب بسیار ضعیف است.

این پژوهش به بررسی مسائلی پرداخته است که پایگاه­های مقاله های فارسی در جستجوی ریختهای مختلف یک کلمه با آن روبرو هستند. برای پاسخگویی به سؤالهای پژوهش، از روش پیمایش مقایسه ای استفاده شده است. جامعه پژوهش عبارت است از سه پایگاه مقاله های فارسی «مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری»، «جهاد دانشگاهی»، و «پژوهشگاه اطلاعات و مدارک  علمی ایران». محققان سیاهه ای شامل 17 کلیدواژه را با دقت در متون فارسی انتخاب نموده اند که هرکدام از آنها نمایانگر یک مورد از چالشهای زبان فارسی در برخورد با فناوری نوین هستند. سپس کلیدواژه ها در جعبه جستجوی پایگاه های مذکور وارد و نتایج هر کدام نیز ثبت گردید. این بررسی نشان داد چالشهای ریختیِ شناخته شدة زبان فارسی، تأثیر زیادی بر بازیابی اطلاعات در هر یک از سه پایگاه مورد نظر دارد. همچنین، هیچکدام از این سه پایگاه  به شیوه ای جامع و قابل ملاحظه به حل مسائل ریخت شناسی واژگان فارسی نپرداخته اند و هر پایگاه به صورت جداگانه از میان 17 چالش پیش رو تنها به رفع تعداد محدودی از آنها پرداخته است

این پژوهش با استفاده از روش تحلیل استنادی انجام شده. نتایج نشان داد که رابطه معناداری در سطح 01/0 بین ضریب تأثیر و خود‌استنادی مجله وجود دارد، بدین‌معنا که مجلات با ضریب تأثیر پایین دارای خود‌استنادی کم‌تری هستند- یعنی خوداستنادی بر ضریب تأثیر مجله اثر مثبت دارد. ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که رابطه معناداری در سطح 01/0 در جهت منفی بین ضریب تأثیر و تعداد مقاله در حوزه علوم انسانی در سال­های مورد بررسی برقرار است؛ یعنی با افزایش تعداد مقالات، ضریب تأثیر مجله افزایش پیدا نمی‌کند. رابطه معناداری در سطح 01/0 بین تعداد مقاله و تعداد خوداستنادی مجله وجود دارد؛ بدین‌‌معنا که هرچه تعداد مقالات بیش‌تر باشد، تعداد خوداستنادی مجله افزایش می‌یابد. نتایج نشان داد که نرخ خوداستنادی مجله در حوزه علوم انسانی در سال­های مورد بررسی، روند نزولی داشته است. پس از حذف خوداستنادی مجله، رتبه 108 مجله کاهش، و 240 مجله افزایش یافته و در رتبه 23 مجله تغییری حاصل نشده است.‌

در این پژوهش میزان خود ـ استنادی در مقاله های منتشر شده در دو نشریة «فصلنامه کتاب» و «فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی» بین سالهای 1382 تا 1386 بر اساس پایگاه گزارشهای استنادی نشریه های فارسی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام مقایسه میشود. همچنین، شاخصهایی همچون تعداد خود - استنادی نویسنده، درصد خود- استنادی نویسنده، میزان مقاله های دارای خود- استنادی نویسنده، همچنین نوع مدرک خود استناد شده در هر نشریه، عمر خود - استنادی در هر نشریه و نرخ خود - استنادی مجله و ضریب تأثیر نشریه ها قبل و پس از حذف خود - استنادی و عملکرد مجله ها پس از حذف خود - استنادی محاسبه شده است. نتایج نشان داد میزان خود – استنادی در دو نشریه در سالهای مورد بررسی نسبتاً پایین است. در کل، فصلنامة کتابداری و اطلاع رسانی نسبت به فصلنامه کتاب ، خود - استنادی نویسنده بیشتری دارد اما در مورد خود - استنادی مجله تا سال 1385 فصلنامه کتاب نرخ خود - استنادی بالاتری را نشان میدهد. این میزان در سال 1386 برای فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی نسبت به فصلنامه کتاب بیشتر است. از دیگر نتایج پژوهش این است که خود - استنادی باعث افزایش ضریب تأثیر شده و رتبه مجله پس از حذف خود- استنادی تغییر میکند

در این پژوهش، وضعیت تولیدات علمی اعضای هیئت علمی دانشکده های علوم انسانی و هنر و علوم اجتماعی دانشگاه های دولتی کشور نمایه شده در نمایه نامه های استنادی علوم اجتماعی و هنر و علوم انسانی پایگاه استنادی تامسون رویترز طی سال های 2000-2008 بررسی شده است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. نتایج نشان داد که دانشگاه تهران با 73/38 درصد و پس از آن، دانشگاه شیراز با 65/15 درصد دارای بیشترین تعداد تولیدات علمی هستند درحالی که در سایر دانشگاه ها وضعیت تولیدات علمی چندان رضایت بخش نیست. مقاله با 42/76 درصد بیشترین قالب انتشاراتی و پس از آن، چکیده گردهمایی و نقد کتاب و مقاله همایش در رتبه های بعدی قرار دارند. 65/65 درصد از تولیدات علمی به صورت گروهی و 34/34 درصد از آنها به صورت انفرادی بوده است. سیر تحول تولیدات علمی در دانشگاه ها روند صعودی را در دوره زمانی بررسی شده نشان داد. تولیدات علمی اعضای هیئت علمی علوم انسانی و هنر و علوم اجتماعی دانشگاه های دولتی کشور در 167 عنوان مجله به چاپ رسیده است که از این میان، تعداد 135 عنوان (83/80 درصد) در گزارش های استنادی نشریات نمایه شده و از میان این تعداد، ضریب تأثیر 74 مجله از صفر تا یک (81/54 درصد) متغیر بوده و ضریب تأثیر 61 مجله دیگر (18/45 درصد) مقادیری بیشتر از یک داشته است.

هدف: بررسی مدارک حوزه پاتولوژی تولیدشده توسط کشورهای خاورمیانه در محدوده زمانی 2000- 2009 در نمایه استنادی علوم است. روش/ رویکرد پژوهش: با استفاده از فنون تحلیل استنادی، نویسندگان و نشریات برتر این حوزه مشخص و نقشه تاریخ نگاشتی علم پاتولوژی ترسیم شد . یافته ها : محاسبه مقدار متوسط نرخ رشد سالانه انتشارات برای این سال ها، عدد 25/15 درصد را نشان داد. بررسی نوع مدارک نشان داد که مجموع 2488 رکورد، در8 نوع قالب مختلف ارائه شده اند. خوشه های شکل گرفته در نقشه تاریخ نگاشتی براساس LCS شامل 6 خوشه و براساس GCS شامل 4 خوشه بود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد کشورهای خاورمیانه تنها دو درصد از تولیدات علمی حوزه پاتولوژی را به خود اختصاص داده اند که این میزان، وضعیت مطلوبی را نشان نمی دهد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل واگرایی در نحوه نگارش نام سازمان ها و مراکز پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و تأثیر آن بر جامعیت نتایج بازیابی شده در پایگاه تامسون رویترز نوشته شده است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش را کلیه مدارک نمایه شده سازمان ها و مراکز پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طی سال های 2000 تا 2016 میلادی تشکیل می دهند. در مجموع 403 صورت نگارشی برای 25 سازمان بررسی شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد برای هر سازمان یا مرکز پژوهشی به طور میانگین 16 صورت نوشتاری مختلف وجود دارد. همچنین، سرنام، غلط املایی، اختصار، جابه جایی کلمات، فاصله گذاری، تغییر نام سازمان ها و رعایت نکردن الگوی واحد در نگارش، عمده دلایل واگرایی شمرده می شوند. علاوه بر این، در تمامی سازمان ها و مراکز پژوهشی، به استثنای دو مورد، واگرایی در نگارش وابستگی سازمانی بر روی جامعیت نتایج تأثیر منفی گذاشته است. نتیجه گیری: با توجه به آشفتگی و نبود وحدت رویّه مشاهده شده در درج وابستگی سازمانی و تأثیر منفی ای که این عامل بر  بازیابی نام  سازمان ها و مراکز پژوهشی و رتبه بندی آنها در نظام های رتبه بندی بین المللی و موارد جز آن می گذارد، انجام اقدام هایی با هدف یکدست ساختن وابستگی های سازمانی ضروری به نظر می رسد. در این راستا، تعیین وابستگی سازمانی استاندارد توسط سیاست گذاران هر سازمان و الزام پژوهشگران و نویسندگان به استفاده از وابستگی سازمانی ازپیش تعریف شده، مهم ترین راهکار پیشنهادی است.

هدف: شناخت توانایی سنجه های استنادمحور (هم استنادی، زوج کتاب شناختی، امسلر، پیج رنک و هیتس(اعتبار و کانون)) برای تعیین میزان ربط مقاله ها با یکدیگر. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری داده ها، پژوهشی توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری، مجموعه مقالات موجود در زیرمجموعه دسترسی آزاد پاب مد سنترال مجموعه آزمون سایترک بود  که بر اساس سه سنجه هم استنادی، زوج کتاب شناختی و امسلر با سایر مقالات رابطه استنادی داشتند. از میان 26262  مقاله، 30 مقاله به عنوان مقالات پایه انتخاب شد و مقالات مرتبط با هر یک از آن ها بر اساس سنجه ربط مش بازیابی گردید؛ هر یک از سنجه های استنادمحور متغیر مستقل و سنجه ربط مش متغیر وابسته بود. با استفاده از نرم افزار شبیه ساز ومپ سرور و پی.اچ.پی.مای ادمین یک پایگاه مای. اس. کیو.ال ایجاد شد؛ سپس، با مطالعه کلیه کدهای مورد نیاز از بسته کد منبع سایترک، کدهای لازم با اعمال تغییرات ضروری، اجرا و نتایج حاصل در پایگاه مای. اس. کیو.ال وارد شد. با نوشتن پرس وجو به زبان اس. کیو.ال، شبکه استنادی مجموعه به صورت کامل استخراج شد سپس با کدنویسی به زبان پایتون اعداد مربوط به پیج رنک و هیتس (اعتبار و کانون) به صورت جداگانه محاسبه گردید. یافته ها: نتایج نشان داد تمامی شش سنجه در سطح یک صدم همبستگی معنادار و مثبت با میزان ربط مقاله ها داشت؛ به عبارت دیگر، با افزایش مقادیر هریک از سنجه ها، درجه ربط مقاله ها نیز افزایش یافت. بیشترین میزان همبستگی مربوط به سنجه امسلر و پس از آن، زوج کتاب شناختی بود. پس از سنجه ها ی امسلر و زوج کتاب شناختی، بیشترین همبستگی میان متغیر هیتس(اعتبار) با ربط مقاله ها بود. متغیر پیج رنک در مرتبه چهارم قرار داشت؛ در نهایت، کم ترین میزان همبستگی با ربط مقاله ها، مربوط به سنجه های هم استنادی و هیتس( کانون) بود؛ بنابراین، از میان سنجه های استنادی  بررسی شده در این پژوهش، سنجه های امسلر، زوج کتاب شناختی، هیتس(اعتبار) و پیج رنک بیش از سایر سنجه ها از پتانسیل لازم برای تعیین میزان ربط مقاله ها برخوردار بودند.   نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش می توان گفت سنجه های استنادمحور مطالعه شده قادرند درجه ربط مقاله ها را برآورد کنند و در بافتارهای مختلف بازیابی اطلاعات شامل موتورهای جست وجو، پایگاه های اطلاعاتی و استنادی، سامانه های پیشنهاددهنده و حتی کتابخانه های دیجیتالی برای دسترسی به مقالات مرتبط، پیشنهاد مقالات مشابه و رتبه بندی نتایج بازیابی کاربرد داشته باشند؛ همچنین، لازم است به سنجه امسلر که نسبت به دو سنجه سنتی هم استنادی و زوج کتاب شناختی، در سامانه های اطلاعاتی کمتر استفاده شده است، بیش از پیش  توجه شود؛ از طرفی، علیرغم اینکه سنجه هم استنادی در برخی از پایگاه ها و سامانه های بازیابی اطلاعات بین المللی( مانند ساینس دایرکت و سایت سیر) برای بازیابی مدارک مرتبط و پیشنهاد مدارک مشابه استفاده می شود در مقایسه با سایر سنجه ها از کارایی کمتری برخودار است.