محمدحسین ارموى میراث بان حدیث
آرشیو
چکیده
متن
حدیثبه عنوان دومین ماخذ احکام نورانى اسلام ، بعد از قرآنکریم ، همواره مورد توجه عالمان و اندیشه وران بوده است وخادمانى براى حفظ و نشر آن ، زحمات طاقت فرسایى را بدون در نظرداشتن غرض دنیایى ، متحمل شده اند . در این نوشتار با یکى ازاین خادمان و آثار بر جاى مانده از وى در این زمینه آشنا مىشویم .
نام
این اندیشمند گرانمایه ، محمد حسین فرزند زین العابدین ارموىنام دارد و از اشتهارش به ( ارموى ) معلوم مى شود که از اهالىارومیه مرکز استان آذربایجان غربى است .
سرگذشت
از شرح حال و جزئیات زندگى او آگاهى اندکى به دست ما رسیدهاست . همین قدر مى دانیم که وى از اهالى ارومیه بوده و سالهاى1335 تا 1352قمرى را در نجف اشرف اقامت داشته است . تبحر او درعلوم حدیث و دسترسى گسترده اش به کتابهاى مهم حدیثى شیعه ،قابل توجه است . از مدت عمر و تاریخ درگذشت و میزان تحصیلات وى، اطلاعى در دست نیست .
خدمات حدیثى
در 29 مهرماه سال 1329شمسى ، مجموعه اى از کتابهاى خطى توسطمسئولان وقت کتابخانه آستان قدس رضوى خریدارى و به گنجینه عظیمنسخ خطى آن کتابخانه اضافه مى گردد . در میان این مجموعه معدود، 39 اثر حدیثى به تحریر محمدحسین ارموى به چشم مى خورد . این39 نسخه ، همه چیزى است که تاکنون از او شناخته ایم و متاسفانهفعلا اطلاع بر چگونگى خرید این مجموعه و فروشنده آن براى ماامکان پذیر نیست و الا شاید از این طریق ، از بازماندگان ارموىو سایر آثار وى اطلاعات ذى قیمتى به دست آید .
به هر حال از آثار ارموى که به دست ما رسیده ، معلوم مى شودکه وى عنایت زیادى به احیاى آثار حدیثى اصیل شیعه داشته و بههر وسیله ممکن ، این آثار را به دست مى آورده و از روى آنهانسخه اى براى خود مى نوشته است . او در نسخ استنساخى خود ،براى حفظ ارزش نسخه ، همواره خصوصیت نسخه اى را که دستنوشتخویش را از روى آن نوشته ، ذکر کرده است که در کار نسخه هاىخطى ، امرى نادر به شمار مى رود .
کتابهاى حدیثى یى که وى از آنها نسخه تهیه کرده ، اغلب ازاصول حدیثى و کتابهاى دست اول شیعه هستند و غالبا قبل از قرنششم هجرى تالیف شده اند .
ارموى ، استنساخ این آثار را در نجف اشرف در سالهاى 1335 تا1352قمرى انجام داده و گویا در این مدت ، عمده اهتمام وى ، بهدست آوردن متون کهن حدیثى شیعه و نوشتن نسخه اى از روى آنهابوده است .
اینکه ارموى به چه منظورى اقدام به این کار نموده ، براى ماپوشیده است . آیا او درصدد تهیه مجموعه اى شامل احادیث اصیلشیعه براى خود بوده یا به دستور بزرگى اقدام به این کار نموده، روشن نیست و از نسخه هاى موجود نیز چیزى در این زمینه دستگیرما نمى شود . اما آنچه که هست ، او با این کار خود ، آثارگرانقدرى را از معرض تلف حفظ نموده که امروز نسخه برخى از آنهامنحصر به همان دستنوشت ارموى است .
امروز از نسخه هاى حدیثى ارموى ، حدود 39 عدد آن در کتابخانهآستان قدس رضوى نگهدارى مى شود . این عدد با بررسى ( فهرست کتبخطى کتابخانه آستان قدس ) ( ج14 ، نمایه کاتبان ) و ( فهرستالفبایى کتب خطى ) آن کتابخانه به دست آمده است ; اما شاید درهمان کتابخانه نسخه هاى دیگرى از وى موجود باشند که در اینفهرستها معرفى نشدهاند .
همچنین با توجه به اینکه اغلب فهارس نسخه هاى خطى فاقد فهرستاسامى کاتبان است ، نمى توان معلوم کرد که چه تعداد از نسخههاى ارموى در سایر کتابخانهها نگهدارى مىشود .
آثار باقى مانده از ارموى
در اینجا براى نمودن اهمیت اقدام ارموى ، نام کتابها وخصوصیات هر کدام را ذکر مى کنیم .
کتابتسال 1335ق
1 ) الکشکول فیما جرى على آل الرسول ، تالیف : تاج الدینعبدالله بن معمار بغدادى مشهور به ابن معمار بغدادى ( دربارهاین کتاب و مولف آن ، مراجعه شود به مقدمه اثر دیگر همین مولفبه نام ( مسمار العقیده ) در : میراث اسلامى ایران ، دفتر دوم، سال 1374ش ) . ( شماره نسخه : 7874 ) (1)
کتابتسال 1346ق
2 ) کتاب سلیم بن قیس الهلالى ، پایان تحریر در12رمضان 1346، 57 برگ . ( شماره نسخه : 8130 ) (2)
3 ) مقتضب الاثر فى النص على الائمه الاثنى عشر ، تالیف : ابوعبدالله احمد بن محمد بن عبدالله جوهرى ( متوفاى 401ق ) ،پایان تحریر در دهم رجب 1346 ، 14برگ . کاتب در پایان نسخه ،مستنسخان قبلى نسخه را چنین یاد مى کند : 1- محمد بن احمد بنمحمد بن عبدالکریم به سال 577ق ; 2- عبود بن مهدى بن عبدالغفارقزوینى به سال 1310ق ; 3- شیر محمد بن صفر على همدانى به سال1346ق . ( شماره نسخه : 8131 ) (3)
4 ) المحاسن ، تالیف : ابوجعفر احمد بن محمد برقى ( متوفاى270ق ) ، پایان تحریر در هشتم رجب 1346 ، 27برگ . کاتب ، ایننسخه را با دو نسخه قدیمى تحریر شده در سالهاى 1077 و1088مقابله نموده است . ( شماره نسخه : 8137 ) (4)
5 ) النوادر ، تالیف : على بن اسباط بن سالم ( از دانشمنداننیمه اول قرن سوم هجرى ) ، تحریر شده در سال 1346 در نجف اشرف، 5برگ . ( شماره نسخه : 8132 ) (5)
6 ) رساله فى تزویج عثمان ام کلثوم ، تالیف : سید مرتضى علمالهدى ، تحریر شده در سال 1346ق . ( شماره نسخه : 8110 ) (6)
7 ) کتاب الزهد ، تالیف : حسین بن سعید اهوازى ، تحریر شدهدر سال 1346ق . ( شماره نسخه : 8128 ) (7)
کتابتسال 1347ق
8 ) الیقین باختصاص مولانا امیرالمومنین ( ع ) ، تالیف : سیدبن طاووس ( متوفاى 664ق ) ، پایان تحریر در 25 جمادى الاول1347 در نجف اشرف ، استنساخ شده از روى نسخه محمدکاظم بن محمدزمان جابرى که در 24 صفر 1044 تحریر شده بود . ( شماره نسخه : 8160 ) (8)
9 ) الزام النواصب فى امامه على بن ابى طالب ، از مولفىمجهول ( رجوع شود به : الذریعه الى تصانیف الشیعه ، ج2 ، ص289و ریاض العلماء ، ج2 ، ص179 ) ، پایان تحریر در نهم جمادىالثانى 1347 ، 18 برگ . ( شماره نسخه : 8162 ) (9)
10 ) کتاب العروس ، تالیف : ابومحمد جعفر بن احمد بن على قمى( از عالمان قرن چهارم هجرى ) ، تحریر شده در رجب سال 1347 ،5برگ . ( شماره نسخه : 7950 ) (10)
11 ) الاربعون عن الاربعین ، تالیف : شیخ مفید ابو سعید محمدبن احمد خزاعى رازى نیشابورى ، تحریر شده در رجب سال 1347 درنجف اشرف . ( شماره نسخه : 7875 ) (11)
12 ) جامع الاحادیث ، تالیف ابومحمد جعفر بن احمد بن على قمى ،پایان تحریر در رجب سال 1347 ، 13برگ . ( شماره نسخه : 7951 ) (12)
13 ) کتاب الغایات ، از همان مولف ، پایان تحریر در 20 شعبان1347 در نجف اشرف ، 16 برگ . ( شماره نسخه : 8159 ) (13)
14 ) المسلسلات ، از همان مولف ، پایان تحریر در 23شعبان1347 ، 7برگ . شماره نسخه : 8180 ) (14)
15 ) نوادر الاثر فى على خیر البشر ، از همان مولف ، پایانتحریر در 25 شعبان 1347 ، 5برگ . ( شماره نسخه : 8053 ) (15)
16 ) الطرف من الانباء والمناقب فى شرف سید الانبیاءوالاطائب ، تالیف : سید بن طاووس ، تحریر شده در سال 1347ق . (شماره نسخه : 7869 ) (16)
17 ) مصادقه الاخوان ، تالیف : شیخ صدوق ، تحریر شده در سال1347ق ( شماره نسخه : 7949 ) (17)
کتابتسال 1348ق
18 ) الاربعون فى حقوق الاخوان ، تالیف : ابوحامد محیى الدینمحمد بن عبدالله بن على بن زهره حلبى ، پایان تحریر در سومجمادى الثانى 1348 در نجف اشرف ( از روى نسخه اى که از روىنسخه شهید اول نوشته شده بود ) ، 13 برگ . ( شماره نسخه : 7548) (18)
19 ) قرب الاسناد ، تالیف : ابوالعباس عبدالله بن جعفر بنحسن حمیرى ، پایان تحریر در روز چهارشنبه هفتم شعبان 1348 درنجف اشرف ( از روى نسخه علامه نورى ) . ( شماره نسخه : 7842 ) (19)
20 ) خصائص الائمه ، تالیف : سیدشریف رضى ( متوفاى 406ق ) ،تحریر شده در ذى حجه 1348 ( از روى نسخه شیخ هادى آل کاشفالغطاء که در سال 1069 تحریر شده بود ) . ( شماره نسخه : 7636) (20)
21 ) منتخب مختصر بصائر الدرجات ، تالیف : عزالدین حسن بنسلیمان بن محمد حلى ( از عالمان قرن هشتم هجرى ) ، پایان تحریردر روز سه شنبه پنجم ذى حجه 1348 ، 111 برگ . نسخه با یک واسطهاز روى نسخه محمد قاسم بن شجاع الدین نجفى که در سال 1079تحریر شده بود ، تحریر شده است . ( شماره نسخه : 8009 ) (21)
22 ) الجعفریات او الاشعثیات ، تالیف : اسماعیل بن موسى بنجعفر ( به روایت محمد بن اشعث کوفى ) ، تحریر شده در سال 1348ق. ( شماره 7550 ) (22)
کتابتسال 1349ق
23 ) فضائل شهر رجب ، تالیف : شیخ صدوق ، پایان تحریر درنیمه جمادى الاول 1349 در نجف اشرف ، 9برگ . ( شماره نسخه :
7797 ) (23)
24 ) الاربعون حدیثا ، تالیف : ابوعبدالله محمد بن مسلم بنابى الفوارس رازى ، پایان تحریر در 26 جمادى الاول 1349 در نجف( از روى نسخه اى که در 947ق ، کتابتشده است ) ، 27 برگ . (شماره نسخه : 8443 ) (24)
25 ) صحیفه الرضا ( ع ) ، پایان تحریر در هشتم ربیع الثانى1349 در نجف اشرف ، 29 برگ . ( شماره نسخه : 7800 ) (25)
26 ) المسترشد فى الامامه ، تالیف : ابوجعفر محمد بن جریر بنرستم بن یزید طبرى آملى ، پایان تحریر در 27 ذى حجه 1349 درنجف اشرف ، 88 برگ . این نسخه از روى نسخهاى که وقفنامه آن بهخط علامه محمد باقر مجلسى بوده ، استنساخ شده است . ( شمارهنسخه : 7943 ) (26)
27 ) الدیات ، تالیف : ظریف بن ناصح ، تحریر شده در سال1349ق . ( شماره نسخه : 7796 ) (27)
28 ) کفایه الطالب فى مناقب على بن ابى طالب ( ع ) ، تالیف : محمد بن یوسف گنجى ( متوفاى 658ق ) ، تحریر شده در سال 1349ق . ( شماره نسخه : 7879 ) (28)
کتابتسال 1350ق
29 ) الامالى او المجالس ، تالیف : شیخ مفید محمد بن محمد بننعمان بغدادى ( متوفاى 413ق ) ، پایان تحریر در 17جمادى الثانى1350 در نجف اشرف ( از روى نسخه سید محمد همدانى که از روىنسخه سید ابوالقاسم غروى اصفهانى نوشته شده بود ) ، 96برگ . (شماره نسخه : 7442 ) (29)
30 ) اثبات الرجعه ، تالیف : ابو محمد فضل بن شادان ازدىنیشابورى ( متوفاى260ق ) ، تحریر شده در سال 1350ق . ( شمارهنسخه : 7422 ) (30)
31 ) الافصاح فى الامامه ، تالیف : شیخ مفید ، تحریر شده درسال 1350ق . ( شماره 7443 ) (31)
کتابتسال 1351ق
32 ) الاختصاص ، تالیف : شیخ مفید ، پایان تحریر در نیمهجمادى الاول سال 1351 در نجف اشرف ، 135برگ . ( شماره نسخه :
7417 ) (32)
33 ) کامل الزیاره ، تالیف : ابوالقاسم جعفر بن محمد بنقولویه قمى ( متوفى 368ق ) ، تحریر شده در سال 1351 در نجفاشرف . ( شماره نسخه : 7862 ) (33)
34 ) الاربعین من الاربعین عن الاربعین ، تالیف : منتجبالدین على بن عبیدالله بن حسکا ( متوفاى 585ق ) ، پایان تحریردر 12 شعبان سال 1351ق ( از روى نسخه فضل بن محمد ، تحریر 1020که آن هم از روى نسخه محمد بن محمد بن على حمدانى ، تحریر613نوشته شده ) ، 17برگ . ( شماره نسخه : 7791 ) (34)
کتابتسال 1352ق
35 ) بشاره المصطفى لشیعه المرتضى ، تالیف : عماد الدین ابوجعفر محمد بن على بن محمد طبرى آملى ( از علمان قرن ششم هجرى ) ، پایان تحریر در 19 صفر 1352 ، 131برگ . ( شماره نسخه : 7469) (35)
36 ) شرح اعتقادات الصدوق ، تالیف : شیخ مفید ، پایان تحریردر نیمه رجب 1352 در نجف اشرف ، 62برگ ( شماره نسخه : 7721 ) (36)
37 ) المسائل العکبریه ، تالیف : شیخ مفید ، تحریر شده درسال 1352ق . ( شماره نسخه : 7722 ) (37)
38 ) الاداب الدینیه للخزانه المعینیه ، تالیف : ابوعلى فضلبن حسن طبرسى ، تحریر شده در سال 1352ق . ( شماره نسخه : 7468) (38)
کتابتسال 1353ق
39 ) تفسیر العیاشى ، تالیف : ابونصر مسعود بن محمد بن عیاشىسمرقندى ، تحریر شده در سال 1353 در نجف اشرف . ( شماره نسخه : 7513 ) (39)
این ، عمده اطلاعات ما درباره مرحوم محمد حسین ارموى است . هر چند احتمالا بازماندگان او و نیز پژوهشگران ، خواهند توانستبر این مختصر بیفزایند . بدیهى است فصلنامه ( علوم حدیث ) نیزاز هرگونه آگاهى بیشترى درباره این میراث بان حدیث ، استقبالمى کند .
پىنوشتها:
1. فهرست الفبایى کتب خطى کتابخانه مرکزى آستان قدس رضوى ،محمد آصف فکرت ، ص465 .
2. فهرست کتب خطى کتابخانه مرکزى آستان قدس رضوى ( جلدچهاردهم ) ، براتعلى غلامى مقدم ، ص276 .
3. همان ، ص528 .
4. همان ، ص476 .
5. همان ، ص592 .
6. فهرست الفبایى کتب خطى
7. همان .
8. فهرست کتب خطى ( جلد چهاردهم ) ، ص641 .
9. همان ، ص641 .
10. همان ، ص348 .
11. همان ، ص29 .
12. همان ، ص198 .
13. همان ، ص371 .
14. همان ، ص497 .
15. همان ، ص593 .
16. فهرست الفبایى کتب خطى
17. همان .
18. فهرست کتب خطى ( جلد چهاردهم ) ، ص28 .
19. همان ، ص395 .
20. همان ، ص252 .
21. همان ، ص541 .
22. فهرست الفبایى کتب خطى
23. فهرست کتب خطى ( جلد چهاردهم ) ، ص385 .
24. همان ، ص43 .
25. همان ، ص336 .
26. همان ، ص493 .
27. فهرست الفبایى کتب خطى
28. همان .
29. فهرست کتب خطى ( جلد چهاردهم ) ، ص88 .
30. فهرست الفباى کتب خطى
31. همان .
32. همان ، ص19 .
33. فهرست الفبایى کتب خطى
34. فهرست کتب خطى ( جلد چهاردهم ) ، ص28 .
35. همان ، ص119 .
36. همان ، ص281. این نسخه در ( فهرست الفبایى کتب خطى ) کتابخانه ، با شماره 7121 نشانى داده شده است .
37. فهرست کتب خطى ( جلد چهاردهم ) ، ص281 .
38. همان ، ص1 .
39. فهرست الفبایى کتب خطى
نام
این اندیشمند گرانمایه ، محمد حسین فرزند زین العابدین ارموىنام دارد و از اشتهارش به ( ارموى ) معلوم مى شود که از اهالىارومیه مرکز استان آذربایجان غربى است .
سرگذشت
از شرح حال و جزئیات زندگى او آگاهى اندکى به دست ما رسیدهاست . همین قدر مى دانیم که وى از اهالى ارومیه بوده و سالهاى1335 تا 1352قمرى را در نجف اشرف اقامت داشته است . تبحر او درعلوم حدیث و دسترسى گسترده اش به کتابهاى مهم حدیثى شیعه ،قابل توجه است . از مدت عمر و تاریخ درگذشت و میزان تحصیلات وى، اطلاعى در دست نیست .
خدمات حدیثى
در 29 مهرماه سال 1329شمسى ، مجموعه اى از کتابهاى خطى توسطمسئولان وقت کتابخانه آستان قدس رضوى خریدارى و به گنجینه عظیمنسخ خطى آن کتابخانه اضافه مى گردد . در میان این مجموعه معدود، 39 اثر حدیثى به تحریر محمدحسین ارموى به چشم مى خورد . این39 نسخه ، همه چیزى است که تاکنون از او شناخته ایم و متاسفانهفعلا اطلاع بر چگونگى خرید این مجموعه و فروشنده آن براى ماامکان پذیر نیست و الا شاید از این طریق ، از بازماندگان ارموىو سایر آثار وى اطلاعات ذى قیمتى به دست آید .
به هر حال از آثار ارموى که به دست ما رسیده ، معلوم مى شودکه وى عنایت زیادى به احیاى آثار حدیثى اصیل شیعه داشته و بههر وسیله ممکن ، این آثار را به دست مى آورده و از روى آنهانسخه اى براى خود مى نوشته است . او در نسخ استنساخى خود ،براى حفظ ارزش نسخه ، همواره خصوصیت نسخه اى را که دستنوشتخویش را از روى آن نوشته ، ذکر کرده است که در کار نسخه هاىخطى ، امرى نادر به شمار مى رود .
کتابهاى حدیثى یى که وى از آنها نسخه تهیه کرده ، اغلب ازاصول حدیثى و کتابهاى دست اول شیعه هستند و غالبا قبل از قرنششم هجرى تالیف شده اند .
ارموى ، استنساخ این آثار را در نجف اشرف در سالهاى 1335 تا1352قمرى انجام داده و گویا در این مدت ، عمده اهتمام وى ، بهدست آوردن متون کهن حدیثى شیعه و نوشتن نسخه اى از روى آنهابوده است .
اینکه ارموى به چه منظورى اقدام به این کار نموده ، براى ماپوشیده است . آیا او درصدد تهیه مجموعه اى شامل احادیث اصیلشیعه براى خود بوده یا به دستور بزرگى اقدام به این کار نموده، روشن نیست و از نسخه هاى موجود نیز چیزى در این زمینه دستگیرما نمى شود . اما آنچه که هست ، او با این کار خود ، آثارگرانقدرى را از معرض تلف حفظ نموده که امروز نسخه برخى از آنهامنحصر به همان دستنوشت ارموى است .
امروز از نسخه هاى حدیثى ارموى ، حدود 39 عدد آن در کتابخانهآستان قدس رضوى نگهدارى مى شود . این عدد با بررسى ( فهرست کتبخطى کتابخانه آستان قدس ) ( ج14 ، نمایه کاتبان ) و ( فهرستالفبایى کتب خطى ) آن کتابخانه به دست آمده است ; اما شاید درهمان کتابخانه نسخه هاى دیگرى از وى موجود باشند که در اینفهرستها معرفى نشدهاند .
همچنین با توجه به اینکه اغلب فهارس نسخه هاى خطى فاقد فهرستاسامى کاتبان است ، نمى توان معلوم کرد که چه تعداد از نسخههاى ارموى در سایر کتابخانهها نگهدارى مىشود .
آثار باقى مانده از ارموى
در اینجا براى نمودن اهمیت اقدام ارموى ، نام کتابها وخصوصیات هر کدام را ذکر مى کنیم .
کتابتسال 1335ق
1 ) الکشکول فیما جرى على آل الرسول ، تالیف : تاج الدینعبدالله بن معمار بغدادى مشهور به ابن معمار بغدادى ( دربارهاین کتاب و مولف آن ، مراجعه شود به مقدمه اثر دیگر همین مولفبه نام ( مسمار العقیده ) در : میراث اسلامى ایران ، دفتر دوم، سال 1374ش ) . ( شماره نسخه : 7874 ) (1)
کتابتسال 1346ق
2 ) کتاب سلیم بن قیس الهلالى ، پایان تحریر در12رمضان 1346، 57 برگ . ( شماره نسخه : 8130 ) (2)
3 ) مقتضب الاثر فى النص على الائمه الاثنى عشر ، تالیف : ابوعبدالله احمد بن محمد بن عبدالله جوهرى ( متوفاى 401ق ) ،پایان تحریر در دهم رجب 1346 ، 14برگ . کاتب در پایان نسخه ،مستنسخان قبلى نسخه را چنین یاد مى کند : 1- محمد بن احمد بنمحمد بن عبدالکریم به سال 577ق ; 2- عبود بن مهدى بن عبدالغفارقزوینى به سال 1310ق ; 3- شیر محمد بن صفر على همدانى به سال1346ق . ( شماره نسخه : 8131 ) (3)
4 ) المحاسن ، تالیف : ابوجعفر احمد بن محمد برقى ( متوفاى270ق ) ، پایان تحریر در هشتم رجب 1346 ، 27برگ . کاتب ، ایننسخه را با دو نسخه قدیمى تحریر شده در سالهاى 1077 و1088مقابله نموده است . ( شماره نسخه : 8137 ) (4)
5 ) النوادر ، تالیف : على بن اسباط بن سالم ( از دانشمنداننیمه اول قرن سوم هجرى ) ، تحریر شده در سال 1346 در نجف اشرف، 5برگ . ( شماره نسخه : 8132 ) (5)
6 ) رساله فى تزویج عثمان ام کلثوم ، تالیف : سید مرتضى علمالهدى ، تحریر شده در سال 1346ق . ( شماره نسخه : 8110 ) (6)
7 ) کتاب الزهد ، تالیف : حسین بن سعید اهوازى ، تحریر شدهدر سال 1346ق . ( شماره نسخه : 8128 ) (7)
کتابتسال 1347ق
8 ) الیقین باختصاص مولانا امیرالمومنین ( ع ) ، تالیف : سیدبن طاووس ( متوفاى 664ق ) ، پایان تحریر در 25 جمادى الاول1347 در نجف اشرف ، استنساخ شده از روى نسخه محمدکاظم بن محمدزمان جابرى که در 24 صفر 1044 تحریر شده بود . ( شماره نسخه : 8160 ) (8)
9 ) الزام النواصب فى امامه على بن ابى طالب ، از مولفىمجهول ( رجوع شود به : الذریعه الى تصانیف الشیعه ، ج2 ، ص289و ریاض العلماء ، ج2 ، ص179 ) ، پایان تحریر در نهم جمادىالثانى 1347 ، 18 برگ . ( شماره نسخه : 8162 ) (9)
10 ) کتاب العروس ، تالیف : ابومحمد جعفر بن احمد بن على قمى( از عالمان قرن چهارم هجرى ) ، تحریر شده در رجب سال 1347 ،5برگ . ( شماره نسخه : 7950 ) (10)
11 ) الاربعون عن الاربعین ، تالیف : شیخ مفید ابو سعید محمدبن احمد خزاعى رازى نیشابورى ، تحریر شده در رجب سال 1347 درنجف اشرف . ( شماره نسخه : 7875 ) (11)
12 ) جامع الاحادیث ، تالیف ابومحمد جعفر بن احمد بن على قمى ،پایان تحریر در رجب سال 1347 ، 13برگ . ( شماره نسخه : 7951 ) (12)
13 ) کتاب الغایات ، از همان مولف ، پایان تحریر در 20 شعبان1347 در نجف اشرف ، 16 برگ . ( شماره نسخه : 8159 ) (13)
14 ) المسلسلات ، از همان مولف ، پایان تحریر در 23شعبان1347 ، 7برگ . شماره نسخه : 8180 ) (14)
15 ) نوادر الاثر فى على خیر البشر ، از همان مولف ، پایانتحریر در 25 شعبان 1347 ، 5برگ . ( شماره نسخه : 8053 ) (15)
16 ) الطرف من الانباء والمناقب فى شرف سید الانبیاءوالاطائب ، تالیف : سید بن طاووس ، تحریر شده در سال 1347ق . (شماره نسخه : 7869 ) (16)
17 ) مصادقه الاخوان ، تالیف : شیخ صدوق ، تحریر شده در سال1347ق ( شماره نسخه : 7949 ) (17)
کتابتسال 1348ق
18 ) الاربعون فى حقوق الاخوان ، تالیف : ابوحامد محیى الدینمحمد بن عبدالله بن على بن زهره حلبى ، پایان تحریر در سومجمادى الثانى 1348 در نجف اشرف ( از روى نسخه اى که از روىنسخه شهید اول نوشته شده بود ) ، 13 برگ . ( شماره نسخه : 7548) (18)
19 ) قرب الاسناد ، تالیف : ابوالعباس عبدالله بن جعفر بنحسن حمیرى ، پایان تحریر در روز چهارشنبه هفتم شعبان 1348 درنجف اشرف ( از روى نسخه علامه نورى ) . ( شماره نسخه : 7842 ) (19)
20 ) خصائص الائمه ، تالیف : سیدشریف رضى ( متوفاى 406ق ) ،تحریر شده در ذى حجه 1348 ( از روى نسخه شیخ هادى آل کاشفالغطاء که در سال 1069 تحریر شده بود ) . ( شماره نسخه : 7636) (20)
21 ) منتخب مختصر بصائر الدرجات ، تالیف : عزالدین حسن بنسلیمان بن محمد حلى ( از عالمان قرن هشتم هجرى ) ، پایان تحریردر روز سه شنبه پنجم ذى حجه 1348 ، 111 برگ . نسخه با یک واسطهاز روى نسخه محمد قاسم بن شجاع الدین نجفى که در سال 1079تحریر شده بود ، تحریر شده است . ( شماره نسخه : 8009 ) (21)
22 ) الجعفریات او الاشعثیات ، تالیف : اسماعیل بن موسى بنجعفر ( به روایت محمد بن اشعث کوفى ) ، تحریر شده در سال 1348ق. ( شماره 7550 ) (22)
کتابتسال 1349ق
23 ) فضائل شهر رجب ، تالیف : شیخ صدوق ، پایان تحریر درنیمه جمادى الاول 1349 در نجف اشرف ، 9برگ . ( شماره نسخه :
7797 ) (23)
24 ) الاربعون حدیثا ، تالیف : ابوعبدالله محمد بن مسلم بنابى الفوارس رازى ، پایان تحریر در 26 جمادى الاول 1349 در نجف( از روى نسخه اى که در 947ق ، کتابتشده است ) ، 27 برگ . (شماره نسخه : 8443 ) (24)
25 ) صحیفه الرضا ( ع ) ، پایان تحریر در هشتم ربیع الثانى1349 در نجف اشرف ، 29 برگ . ( شماره نسخه : 7800 ) (25)
26 ) المسترشد فى الامامه ، تالیف : ابوجعفر محمد بن جریر بنرستم بن یزید طبرى آملى ، پایان تحریر در 27 ذى حجه 1349 درنجف اشرف ، 88 برگ . این نسخه از روى نسخهاى که وقفنامه آن بهخط علامه محمد باقر مجلسى بوده ، استنساخ شده است . ( شمارهنسخه : 7943 ) (26)
27 ) الدیات ، تالیف : ظریف بن ناصح ، تحریر شده در سال1349ق . ( شماره نسخه : 7796 ) (27)
28 ) کفایه الطالب فى مناقب على بن ابى طالب ( ع ) ، تالیف : محمد بن یوسف گنجى ( متوفاى 658ق ) ، تحریر شده در سال 1349ق . ( شماره نسخه : 7879 ) (28)
کتابتسال 1350ق
29 ) الامالى او المجالس ، تالیف : شیخ مفید محمد بن محمد بننعمان بغدادى ( متوفاى 413ق ) ، پایان تحریر در 17جمادى الثانى1350 در نجف اشرف ( از روى نسخه سید محمد همدانى که از روىنسخه سید ابوالقاسم غروى اصفهانى نوشته شده بود ) ، 96برگ . (شماره نسخه : 7442 ) (29)
30 ) اثبات الرجعه ، تالیف : ابو محمد فضل بن شادان ازدىنیشابورى ( متوفاى260ق ) ، تحریر شده در سال 1350ق . ( شمارهنسخه : 7422 ) (30)
31 ) الافصاح فى الامامه ، تالیف : شیخ مفید ، تحریر شده درسال 1350ق . ( شماره 7443 ) (31)
کتابتسال 1351ق
32 ) الاختصاص ، تالیف : شیخ مفید ، پایان تحریر در نیمهجمادى الاول سال 1351 در نجف اشرف ، 135برگ . ( شماره نسخه :
7417 ) (32)
33 ) کامل الزیاره ، تالیف : ابوالقاسم جعفر بن محمد بنقولویه قمى ( متوفى 368ق ) ، تحریر شده در سال 1351 در نجفاشرف . ( شماره نسخه : 7862 ) (33)
34 ) الاربعین من الاربعین عن الاربعین ، تالیف : منتجبالدین على بن عبیدالله بن حسکا ( متوفاى 585ق ) ، پایان تحریردر 12 شعبان سال 1351ق ( از روى نسخه فضل بن محمد ، تحریر 1020که آن هم از روى نسخه محمد بن محمد بن على حمدانى ، تحریر613نوشته شده ) ، 17برگ . ( شماره نسخه : 7791 ) (34)
کتابتسال 1352ق
35 ) بشاره المصطفى لشیعه المرتضى ، تالیف : عماد الدین ابوجعفر محمد بن على بن محمد طبرى آملى ( از علمان قرن ششم هجرى ) ، پایان تحریر در 19 صفر 1352 ، 131برگ . ( شماره نسخه : 7469) (35)
36 ) شرح اعتقادات الصدوق ، تالیف : شیخ مفید ، پایان تحریردر نیمه رجب 1352 در نجف اشرف ، 62برگ ( شماره نسخه : 7721 ) (36)
37 ) المسائل العکبریه ، تالیف : شیخ مفید ، تحریر شده درسال 1352ق . ( شماره نسخه : 7722 ) (37)
38 ) الاداب الدینیه للخزانه المعینیه ، تالیف : ابوعلى فضلبن حسن طبرسى ، تحریر شده در سال 1352ق . ( شماره نسخه : 7468) (38)
کتابتسال 1353ق
39 ) تفسیر العیاشى ، تالیف : ابونصر مسعود بن محمد بن عیاشىسمرقندى ، تحریر شده در سال 1353 در نجف اشرف . ( شماره نسخه : 7513 ) (39)
این ، عمده اطلاعات ما درباره مرحوم محمد حسین ارموى است . هر چند احتمالا بازماندگان او و نیز پژوهشگران ، خواهند توانستبر این مختصر بیفزایند . بدیهى است فصلنامه ( علوم حدیث ) نیزاز هرگونه آگاهى بیشترى درباره این میراث بان حدیث ، استقبالمى کند .
پىنوشتها:
1. فهرست الفبایى کتب خطى کتابخانه مرکزى آستان قدس رضوى ،محمد آصف فکرت ، ص465 .
2. فهرست کتب خطى کتابخانه مرکزى آستان قدس رضوى ( جلدچهاردهم ) ، براتعلى غلامى مقدم ، ص276 .
3. همان ، ص528 .
4. همان ، ص476 .
5. همان ، ص592 .
6. فهرست الفبایى کتب خطى
7. همان .
8. فهرست کتب خطى ( جلد چهاردهم ) ، ص641 .
9. همان ، ص641 .
10. همان ، ص348 .
11. همان ، ص29 .
12. همان ، ص198 .
13. همان ، ص371 .
14. همان ، ص497 .
15. همان ، ص593 .
16. فهرست الفبایى کتب خطى
17. همان .
18. فهرست کتب خطى ( جلد چهاردهم ) ، ص28 .
19. همان ، ص395 .
20. همان ، ص252 .
21. همان ، ص541 .
22. فهرست الفبایى کتب خطى
23. فهرست کتب خطى ( جلد چهاردهم ) ، ص385 .
24. همان ، ص43 .
25. همان ، ص336 .
26. همان ، ص493 .
27. فهرست الفبایى کتب خطى
28. همان .
29. فهرست کتب خطى ( جلد چهاردهم ) ، ص88 .
30. فهرست الفباى کتب خطى
31. همان .
32. همان ، ص19 .
33. فهرست الفبایى کتب خطى
34. فهرست کتب خطى ( جلد چهاردهم ) ، ص28 .
35. همان ، ص119 .
36. همان ، ص281. این نسخه در ( فهرست الفبایى کتب خطى ) کتابخانه ، با شماره 7121 نشانى داده شده است .
37. فهرست کتب خطى ( جلد چهاردهم ) ، ص281 .
38. همان ، ص1 .
39. فهرست الفبایى کتب خطى
تبلیغات
