تحلیلی صورتگرایانه (مورفولوژی) بر روایات انهدام عُزّی در منابع اسلامی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

آنچه در پی می آید تحلیل صوری روایتی مربوط به انهدام عزی است که بنابر آن، عزی، مهمترین خدای قریش، در هنگام انهدام به صورت زنی سیاه با موهای پریشان ظاهر شد و سپس توسط سربازان اسلام به قتل رسید. در این پژوهش تحریرهای چهارده گانه از این واقعه مورد بحث قرار می گیرند و مراحل سیر و تکامل آن ها در میان مسلمانان با رویکرد مورفولوژی دنبال می شود. بررسی تطورات طولی و عرضی رخ داده در این روایات نشان می دهند که چگونه یک گزارش ساده قرن اول در منابع مختلف اسلامی هویتی داستانی و تخیلی می یابد بگونه ای که از زبان مجازین به زبان حقیقت گراییده و بتی (سنگی یا چوبی) به موجودی انسانی و عینی، آن هم یا خصائص و صفاتی خاص، تبدیل می شود. واکاوی این تحریرها و تشخیص نقاط عطف آن ها، گرچه هیچ فایده فقهی یا دینی ندارد اما از آن جهت حائز اهمیت است که از عملکرد مسلمانان در مواجهه با الهگان مشرکان خبر می دهد و میزان دخالت عناصر بیرونی مخصوصاً نفوذ باورهای مسیحیان در میان ایشان را آشکار می سازد.