بررسی و نقد سبک شناختی مفهوم عبارت«وَیْلُ امِّهِ، کَیْلاً بِغَیْرِ ثَمَن!» در نهج البلاغه (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

فهم عبارت «ویل امّه کیلا بغیر ثمن» در نهج البلاغه نیازمند نگاه یکپارچه اسلوبی است نه نگاه جزء نگر لفظی. شارحان و به تبع آن مترجمان در بیان آن و حتی اعراب آن به خطا رفته اند، و ویل را در ذمّ و دعا علیه تکذیب کنندگان حضرت دانسته اند، و لذا ضمیر در أمّه را به ما قبل برگردانده اند، و نصب «کیلا» را از باب مفعول مطلق برای فعل محذوف گفته اند؛ اما با توجه به استعمال این اسلوب در زبان عربی و به ویژه اشعار، به یکپارچگی لفظی و مفهومی این عبارت به عنوان یک اسلوب و سبک سخن می رسیم، و معنای آن در کلام حضرت، بر خلاف لفظ که گاه کاربرد دارد مدح، تعجب و تحسر است. ضمیر به ماقبل برنمی گردد و با تمییز پس از خود، رفع ابهام می شود. معنا چنین می شود: دریغا و شگفتا از این پیمانه که بی بها عطا می گردد، کاش/ اگر ظرفی برایش می بود!