تحلیل انتقادی برداشت های صورت گرفته از روایات تفسیری سَبْعاً مِنَ الْمَثانی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

برخی از مفسران تنها بر پایه اعتماد به ظاهر روایات تفسیری، مراد از تعبیر «سبعاً من المثانی» در آیه 87 سوره حجر را «سوره حمد» دانسته اند و با استناد به روایات، این رای را بر دیگر آرا ترجیح داده اند؛ اما بررسی نشان می دهد که روایات تفسیری رسیده در این باره متقن، استوار و یقین آور نیستند؛ چه، در منابع روایی شیعه تنها هفت روایت در این باره وارد شده است و این روایات نیز مشکلات گوناگون دلالی، سندی و منبعی دارند. مثل این که شش روایت از آن ها دچار ضعف سندی است و یا این که در پنج روایت از آن ها اساساً محور اصلی روایت تلاش برای اثبات درستی «احتساب بسمله در شمار آیات سوره حمد» از طریق « سبعاً من المثانی خواندن این سوره» است و استناد به « سبعاً من المثانی» بودن سوره حمد، برای اثبات درستی «احتساب بسمله در شمار آیات سوره حمد» به نوبه خود با اشکالاتی مواجه است. علاوه بر این، در مقابل این روایات، روایات دیگری نیز یافت می شود که امری غیر از سوره حمد یا همراه با سوره حمد را مصداق « سبعاً من المثانی» معرفی کرده اند.