کاربرد واژه «آیه» در روایات شیعه با عنایت به صحیحه هشام بن سالم (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

واژه «آیه»، یکی از تقسیم بندی های قرآنی مستند به خود قرآن است که در متن کلام الهی نیز به کار رفته است. این واژه، معانی و استعمالات مختلفی دارد که در روایاتی از معصومان(ع) برخی از این کاربردها ملاحظه می شود. این مقاله درصدد واکاوی معانی این واژه و کاربردهای آن در روایات شیعه است. از جمله، حدیث هشام بن سالم که در ظاهر، دلالت دارد قرآن کریم مشتمل بر هفده هزار آیه است. اختلاف میان آن رقم و تعداد آیات قرآن، دانشوران علوم قرآن و حدیث را به تکاپوی رفع مشکل حدیث انداخته و راه حل هایی چون تأویل حدیث و حمل آن بر وحی بیانی، وحی غیرقرآنی و نسخ تلاوت را پیموده اند. در این مقاله نشان داده شده است اساساً به چنین توجیهاتی نیاز نیست و یکی از کاربردهای این واژه در روایات، بخشی از یک آیه کامل می باشد که به طور تقریبی می توان آن را معادل «عبارت» معنا کرد.