مفهوم عقل و حدود کارآیی آن در دو شرح «الکافی» (شرح الکافی ملاصالح مازندرانی و مرآه العقول علامه مجلسی) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

یکی از مسائل مورد توجه شارحان روایات الکافی تعریف عقل و حدودکارآیی آن است. این توجه به دلیل وجود روایات اهل بیت (ع) در اصول الکافی است. این مقاله در دو بخش تنظیم شده است: بخش اول، شامل تعریف عقل از نگاه ملاصالح مازندرانی و علامه مجلسی است. ملاصالح دارای تمایلات فلسفی بوده و بنا بر این، تعریف وی از عقل کاملاً متأثر از نگاه فلسفی وی است؛ اما علامه مجلسی به دلیل نگاه منتقدانه به فلسفه و تفکرات فلسفی، تعریفی کاملاً متمایز از ملاصالح دارد. در بخش دوم، محدوده کارآیی عقل و نقش آن در معرفت بررسی شده است. ملاصالح به پیروی از اخباریان و فلاسفه ای چون میرداماد به موهبی و فطری بودن معرفت باور دارد و عقل را در این حوزه ناکارآمد معرفی می کند. علامه مجلسی نظر صریحی در این موضوع نمی دهد، اما با توجه به شواهد موجود در شرحش می توان به این نتیجه رسید که وی معرفت را نظری و اکتسابی می داند.