سجده بر کاغذ با تأکید بر موضوع شناسی کاغذهای صنعتی (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
یکی از مسائل مطرح در کتب فقهی، سجده بر کاغذ است. با اینکه روش امروزی و صنعتی تولید کاغذ با روش سنتی تولید آن تفاوت هایی دارد؛ اما هیچ یک از فقیهان بین حکم کاغذ سنتی و صنعتی فرقی نگذاشته اند. برخلاف کاغذهای سنتی که از الیاف غیرچوبی تهیه می شدند، کاغذهای صنعتی امروزی عمدتاً از چوب تهیه می شوند. یک چهارم تا یک سوم ساختار چوب را ماده ای به نام «لیگنین» تشکیل می دهد که بقای آن در خمیر کاغذ، رنگ و کیفیت کاغذ نهایی را خراب می کند. اگر خمیر کاغذ را با روش مکانیکی (روشی شبیه روش سنتی) تهیه کنند، این ماده در خمیر باقی می ماند؛ اما با روش های شیمیایی این ماده از خمیر کاغذ حذف می شود. این فرایندهای شیمیایی، شبهه ای جدی درباره استحاله مواد اولیه ایجاد می کند. استفاده از مواد شیمیایی برای سفید کردن خمیر این شبهه را تشدید می کند. علاوه بر این، به خمیر کاغذ، انواع و اقسام افزودنی ها (مانند پرکننده های معدنی، آهاردهنده های درونی، موادی که به آبگیری کاغذ یا تعلیق الیاف در آب کمک می کنند و...) اضافه می شود که بسیاری از آنها نیز در جواز سجده، اشکالات دیگری ایجاد می کنند. نهایتاً آهار سطحی با مواد خوراکی مانند نشاسته یا پوشش دادن کاغذ، صحت سجده را کاملاً مشکل می کنند. در این نوشته علاوه بر مسائل کلی سجده بر کاغذهای صنعتی، مسائل اختصاصی برخی انواع کاغذ مانند کاغذ تحریر، روزنامه، کاغذهای پوشش دار، کاغذ اسکناس، دستمال کاغذی، مقوا، کاغذ بازیافتی و کاغذ سنگی هم مورد بررسی قرار گرفته است. با بررسی مجموع مسائل فوق و توجه به این نکته که شناخت مصداقی فرایند ساخت، ترکیب خمیر، مواد افزودنی و لایه های سطحی غالباً برای مکلف مقدور نیست، روشن می شود که با سجده بر اکثر قریب به اتفاق کاغذهای صنعتی، نمی توان صحت سجده را احراز نمود.السّجود على الورق مع التّرکیز على تشخیص موضوع الأوراق الصّناعیّه
من المسائل المطروحه فی کتب الفقه السّجود على الورق. وعلى الرّغم من أنّ الطّریقه الحدیثه والصّناعیّه لإنتاج الورق تختلف عن الطّریقه التّقلیدیّه القدیمه فی إنتاجه؛ لکن لم یفرّق أحد من الفقهاء بین أحکام الورق التّقلیدی والصّناعیّ. على عکس الورق التّقلیدی الّذی کان یصنع من ألیاف غیر خشبیّه، فإنّ الورق الصّناعی الیوم مصنوع بشکل رئیسی من الخشب بحیث یتکوّن ربع إلى ثلث بنیه الخشب من ماده تسمى «اللّجنین»، والّتی یؤدّی بقاءها فی العجینه إلى إفساد لون الورقه النّهائیه وجودتها. إذا تمّ تحضیر عجینه الورق بطریقه میکانیکیّه (طریقه مشابهه للطّریقه التّقلیدیّه)، فإنّ هذه المادّه تبقى فی العجینه؛ لکن بالأسالیب الکیمیائیّه تتمّ إزاله هذه المادّه منها. تثیر هذه العملیات الکیمیائیّه شکوکاً جدّیّه حول استحاله الموادّ الخام. واستخدام الموادّ الکیمیائیّه لتبییض العجینه یزید من هذه الشّکوک. کما یتمّ ترکیب الموادّ المضافه بأنواعها وأقسامها إلى عجینه الورق (مثل الحشوات المعدنیّه، والمغذّیات الدّاخلیه، والموادّ الّتی تساعد على تجفیف الورق أو تعلیق الألیاف فی الماء، وما إلى ذلک) ممّا یخلق الکثیر منها مشاکل أخرى فی جواز السّجود. وأخیراً، الأطعمه السّطحیّه الّتی تحتوی على موادّ صالحه للأکل مثل النّشا أو طلی الورق تجعل السجود صعباً تماماً. فی هذا المقال، بالإضافه إلى المسائل العامّه المتعلّقه بالسّجود على الأوراق الصناعیه، فقد تمّ أیضاً تناول المسائل الخاصّه ببعض أنواع الورق مثل ورق الکتابه والصّحیفه والورق المطلی و ورق النّقود وورق المنادیل والکرتون والورق المُعاد تدویره والورق الحجری. ومن خلال دراسه جمیع المسائل المذکوره والانتباه إلى أنّه لا یمکن للمکلّف غالباً مّا معرفه صحّه عملیّه التّصنیع وترکیبه العجینه والموادّ المضافه والطّبقات السطحیّه، یتبیّن أنّه لا یمکن التأکّد من صحّه السّجود على الغالبیّه العظمى من الأوراق الصّناعیّه.
تبلیغات
