بررسی تطبیقی قاعده احسان در فقه و حقوق کیفری ایران (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
قاعده احسان در حقوق کیفری ایران از جایگاه ویژه ای برخوردار است و در ماده 509 و 510 قانون مجازات اسلامی سال 92، به طور خاص مورد توجه قرار گرفته است. این قاعده از نگاه فقهی مورد پذیرش فقها قرار گرفته و مستند آن قرآن، روایت، عقل و بنای عقلاست. درخصوص قلمرو و شرایط این قاعده، اختلافاتی میان فقها و حقوق دانان وجود دارد، ازجمله این که آیا قلمرو قاعده فقط مربوط به دفع ضرر است و یا شامل جلب منفعت نیز می شود؟ درمورد شرایط قاعده احسان نیز این پرسش اساسی مطرح شده است که آیا علاوه بر قصد احسان، عمل محسنانه نیز باید در واقعِ امر نیکو باشد یا خیر. به نظر می رسد علاوه بر قصد احسان، عمل نیز باید عرفاً متناسب و معقول باشد، به گونه ای که به دور از افراط و تفریط باشد و نوعاً منجر به دفع ضرر یا جلب منفعت شود، اگرچه ممکن است تصادفاً و اتفاقاً منجر به ضرر و خسارت شود. افزون بر این، قول صحیح این است که در قاعده احسان، تبرعی بودن شرط است و رویه قضایی ایران نیز ناظر به رفتاری است که بدون اخذ اجرت باشد. در مقاله حاضر، ضمن تفسیر مواد 509 و 510 ق.م.ا. به مهم ترین جلوه های قاعده احسان در حقوق کیفری ایران، ازجمله جایگاه قاعده در خطای مجری احکام و نیز خطای پزشکی پرداخته شده است.Comparative Study of the Rule of Ehsan (Goodness) in Iranian Criminal Law and Jurisprudence
The rule of Ehsan (goodness) has a distinguished situation in Iran criminal law and especially has been considered in article 509 and 510 of Islamic penal code enacted in 2013. This rule is accepted by jurisprudents and based on jurisprudential arguments including Quran, narration, wisdom and the rational basis.There are some difference of opinions among jurisprudents and lawyers of scope and circumstances of the rule. The main question is that whether the rule is related only to disposal of losses or includes obtaining benefits? In connection to circumstances of the rule, the main question is that whether the goodness act should be goodness in reality in addition to intention of goodness?It seems that the act should be reasonable and without any recklessness as lead to obtaining benefits normally also it may lead to harm or losses accidentally, in addition to intention of goodness. In addition, the true opinion regarding to the rule is that the goodness act should be free and voluntary and the Iranian judicial precedent accepted this idea that the act should be free.In addition, the most important aspects of the rule have been discussed in the present research such as situation of the rule in execution of verdicts and medical faults.
تبلیغات
