بررسی و تبیین وجودی و کارکردی قوّه متخیله در فلسفه اسلامی (مقاله پژوهشی حوزه)
درجه علمی: علمی-پژوهشی (حوزوی)
آرشیو
چکیده
متخیله، قوّه ای است که ترکیب و تفصیل در صور و معانی حسی، خیالی، وهمی و عقلی را انجام می دهد. فلاسفه مسلمان در مورد این قوّه دو رویکرد متفاوت در پیش گرفته اند. برخی به تقلیل و حتی انکار آن معتقدند و برخی دیگر نیز وجود آن را پذیرفته اند. فلاسفه معتقد به وجود این قوه، بیشتر دو گونه کارکرد را به آن نسبت داده اند. کارکرد نخست، ترکیب و تفصیل صور و معانی مختلف است که البته بررسی دلایل و شواهد موجود ما را به این نتیجه می رساند که کارکرد یادشده، فعل خود نفس و نه قوّه ای از قوای آن می باشد. کارکرد دوم نیز تبدیل مفاهیم کلی وحی به جزئیات و محسوسات و همچنین تمثل صور عقلی وحیانی است. با این وجود، فلاسفه بزرگ مسلمان از جمله ابن سینا و ملاصدرا با تأکید بر کارکرد حس مشترک و خیال پیامبر9 در مشاهده و ادراک صور و معانی جزئی و محسوس وحیانی، از این کارکرد قوّه متخیله چشم پوشیده اند؛ بر خلاف آنچه برخی معاصرین درباره فاعلیت نفس پیامبر9 در فرایند دریافت وحی مطرح می کنند.Existential and Functional Explanation and Elucidation of the Imaginal Faculty in Islamic philosophy
Imagination is the faculty that performs the combination and elaboration of sensory, imaginary, illusory and intellectual forms and meanings. Muslim philosophers have taken two different approaches regarding this faculty. Some believe in reducing and even denying it, while others accept its existence. Philosophers who believe in the existence of this faculty have mainly attributed two types of functions to it. The first function is the combination and elaboration of different forms and meanings, which, of course, the examination of the available reasons and evidence leads us to the conclusion that the mentioned function is the action of soul (nafs) itself and not one of its faculties. The second function is to transform the general concepts of revelation into details and sensible objects, as well as to ideate the intellectual revelatory forms. Nevertheless, the great Muslim philosophers, including Ibn Sīnā and Mullā Ṣadrā, have turned a blind eye to this function of the imagination by emphasizing the function of the Prophet's common sense and imagination in observing and perceiving partial and tangible revelatory forms and meanings, contrary to what some contemporaries bring up about the subjectivity of the Prophet's soul in the process of receiving revelation.
تبلیغات
