ارزیابی نظریه زوائد علم اصول با محوریت نقد کتاب «زوائد اصول فقه»
آرشیو
چکیده
دانش اصول به عنوان یکی از مهم ترین مقدمات استنباط، با اتهام دچار شدن به تورم و مسائل زائدی که در طریق استنباط به کار نمی آیند روبرو شده است. از جمله، مؤلف کتاب «زوائد اصول فقه» بخش قابل اعتنایی از مسائل اصول فقه را زائد دانسته و به ضرورت تحول این دانش به منظور پیراستگی از مسائل بی ثمر و دور از هدف استنباط باور دارد. اما بررسی دقیق ادله یادشده در این اثر نشان از نادرستی دیدگاه یادشده دارد و اغلب مسائل این دانش -به رغم وجود برخی مباحث زائد- کاربردی بوده و فقیه در استنباط، از آن بی نیاز نیست. توجه به نکات پیش رو نادرستی این شبهه را آشکار می سازد: الف) نگاه دقیق به محل نزاع و مبانی اصولیان در مسائل مزبور، از کاربرد این مباحث نشان دارد. ب) طرح بسیاری از تدقیقات اصولی موجب آشکار شدن مسئله ای کلی تر می شود که دارای فوائد فراوان است. ج) برخی مسائل از مبادی تصوری یا تصدیقی دانش اصول شمرده می شود که چون در دانش دیگر یا به آن پرداخته نشده یا جهت نگاه به آن متناسب با هدف فقیه نبوده است، باید در اصول به آنها پرداخت. به نظر می رسد نداشتن تصویر درست و آگاهی کافی نسبت به ابعاد هر مسئله و مبانی اصولی پیرامون آن، موجب پدید آمدن این شبهه شده است.تقییم نظریّه «زوائد علم الأصول» بالتّرکیز علی نقد کتاب «زوائد الأصول»
إنّ علم الأصول وباعتباره من أهمّ مقدّمات الاستنباط لقد اتُّهم بالتّضخّم والاهتمام بمسائل زائده لاتستخدم فی طریق الاستنباط. و ممّن أورد هذا الاتّهام مؤّلف کتاب «زوائد أصول الفقه» حیث یعتقد أنّ جزءاً کبیراً من مسائل أصول الفقه زائد عن الحاجه، ویرى ضروره تحویل هذا العلم لتجنّب المسائل العقیمه البعیده عن غرض الاستنباط؛ إلّا أنّ الدّراسه الدّقیقه لما یذکر فی هذا المقال من أدلّه، یثبت خطأ الرّأی المذکور وأنّ معظم مسائل هذا العلم -رغم وجود بعض المواضیع الزّائده فیها- عملیّه و لایستغنی عنه الفقیه فی عملیه الاستنباط. فالانتباه إلى النّقاط التّالیه یکشف زیف هذه الشّبهه: أ) إنّ النّظره الدّقیقه إلى محلّ الخلاف ومبانی الأصولیّین فی المسائل المذکوره یتبیّن فیها تطبیق هذه المواضیع. ب) إنّ ذکر العدید من التّدقیقات الأصولیه یؤدّی إلی کشف مسأله أکثر کلیه و هذا الأمر فیه فوائد عدیده. ج) بعض المسائل یعتبر من مبادئ علم الأصول التّصوریه أو التّصدیقیه ولم یتناوله علم آخر أو لم یکن نوع النّظر إلیه متوافق مع هدف الفقیه، فتجب معالجته فی علم الأصول. ویبدو أنّ عدم تصور صحیح ووعی کاف لأبعاد کلّ قضیّه والمبانی الأصولیه المحیطه بها هو الّذی أثار هذه الشّبهه.
تبلیغات
